1949
Van de stukken die gedurende de laatste tijd met succes in Polen zijn opgevoerd noemen wij o.m. Jaroslaw Iwaszkiewics […] De Maskerade, dat de tragische dood van Alexander Puschkin tot thema heeft. De beroemde dichter die zich niet met de dwingelandij van de Czaar verzoenen kan, valt als slachtoffer in de strijd tegen diens tyranie.
(In de rubriek Van Overal, Toneelschild, jrg. 4, nr. 2)
1967
Gedurende de eerste weken van de Russische Revolutie gaf Meyerhold in een kille moskouse kazerne voorstellingen voor een publiek van diep in hun jassen weggedoken toeschouwers, die uit hun huizen waren verdreven door gebrek aan koude of warmte. Het stuk ging over de kampagne van de Bolsjewieken tegen de Witrussen, een strijd die tijdens de voorstellingen nog woedde. Iedere avond stopte de aktie op het toneel tijdens het tweede bedrijf. Op dat ogenblik kwam er dan een boodschapper om een kommunikee over het verloop van de kampagne te brengen. Op een avond deelde hij bij aankomst mee dat de Bolsjewieken de zege hadden behaald. De rest van de voorstelling werd afgelast om de overwinning te kunnen vieren.
(Michael Kustow in het toneel | teatraal, jrg. 88, nr.1)
1977
Ik ben actrice in een midden europees land, maar de onrechtvaardigheden die dat land heeft ondervonden zijn zó groot, dat zij al meermalen de balans van de wereld uit evenwicht hebben gebracht en ‘de tijd uit zijn voegen’ (Hamlet). Saint Joan, Mariana Peneda, Maria Stuart, Iokaste en Arkadina, de uitzonderlijke schoenmaakster en de eerbiedige lichtekooi, al deze koninginnen, dienstmeisjes, heldinnen en martelaressen, door wier tranen van lachen en lijden ik dertig jaar op het Tsjechische toneel heb geleefd en ben gestorven, houden mijn hand vast wanneer ik u groet, theatervrienden overal ter wereld.
(Vlasta Chramostová roept op tot ondertekenen Charta 77 in Toneel Teatraal, jrg. 98, nr.3)
1985
Rusland – of ruimer de Sovjet-Unie – blijft nooit buiten ons gezichtsveld. In de periode dat nijvere NAVO-boekhouders en andere via satellieten loerende Zieners genoeg SS-20-raketten meenden te mogen noteren om Nederland een voor Big Brother USA lucratief partijtje te laten meeblazen in de nucleaire wapenwedloop – in die zelfde periode kon ook op vredelievende wijze kennis genomen worden van hetgeen Rusland de wereld artistiek te bieden heeft. Het Russisch Staatsensemble maakte met fraai geperfectioneerde volksdans een tournee door ons land; sterren van het Bolsjoi en Kirov Ballet uit Moskou en Leningrad straalden in onze grote steden (dé verrassing in dit grote pas de deux-circus, Vadim Pisarev, kwam overigens van het niet geafficheerde opera -en ballettheater te Donetsk).
(Nico S. de Wal in Dansbulletin, jrg. 17, nr.4)
1995
Omdat sommige verhalen verteld moeten worden en iedereen die moet horen (of in dit geval lezen). Zeker nu er in Grozny een nieuw Sarajevo bij is gekomen en wederom niemand goed weet hoe er vanuit het Westen op gereageerd moet worden.
(Van de redactie in Toneel Theatraal, jrg. 116, nr.2)
2002
Gedurende anderhalve dag praten mensen tegen me in het Oekraïens, Russisch en Slowaaks (talen die ik allemaal zou moeten kunnen begrijpen, gezien de overeenkomsten met mijn Servo-Kroatische achtergrond) en het Hongaars. Alleen het laatste kan ik spreken. De stad ligt een paar kilometer van de Slowaakse grens. Ze was deel van het Oostenrijks-Hongaarse koninkrijk tot 1918 (toen bekend onder de naam Sub-Karpatisch Rusland), kwam vervolgens in Tsjecho-Slowakije tot 1938, werd bezet door Hongaren en later de Duitsers, werd bevrijd door de Russen, hoorde bij de Sovjetrepubliek Oekraïne en sinds 1991 bij het onafhankelijke Oekraïne.
(Over de stad Oezjhorod, in een reisverhaal van Dragan Klaic in TM, jrg.6, nr. 5)
2019
De vierhonderd ‘acteurs’, die veelal zichzelf speelden, leefden al die tijd in het instituut, zonder internet en telefoons, waar elke ruimte, elk object tot aan het kleinste haarspeldje toe historisch correct was. Ze werden zelfs betaald in speciaal gedrukte historische roebels. De films, geschoten op 35 millimeter, zijn van een ongekende schoonheid, sprankelend door de levendigheid van improvisatie, de intimiteit van een straf volgehouden realitysoap, en de visuele weelde van auteurscinema. Het is zo écht! Echte lichamen, echte mensen, echte tranen.
(Persis Bekkering in The Globe in Theatermaker, jrg. 140, nr.3)
2022
We kunnen ons simpelweg niet veroorloven om stilletjes onze zegeningen te tellen. Niet alleen vanwege mogelijke toekomstscenario’s hier in Nederland, maar eerst en vooral vanwege onze medemenselijkheid in het nu. Als linkse en progressieve mensen zich niet roeren, dan wordt het Europese project als vanzelf gekaapt door hen die beter bij de les zijn.
(Opiniestuk van Thomas Lamers op Theaterkrant.nl, 27 februari)
Dossiers
