Met een Tupperware-bakje op schoot in de file, in de kantine van het theater of tijdens een rustig moment alleen in de kleedkamer. Waar eten podiumkunstenaars voor dat ze opgaan, hoe kort van te voren en welke maaltijd bevalt dan het best? Theatermaker maakte een rondje en noteerde hier en daar een recept.
Marcel Beekman, tenor
‘In mijn koffer gaan standaard spoel- en inhaleringszout, Ipalat keelpastilles, proteïneshakes, gember, citroen, gerookte zalm, manukahoning en avocado’s. Daar kom ik de eerste dagen wel mee door, daarna kan ik de voorraad weer aanvullen. Het accent in mijn voedingspatroon ligt op dingen die goed zijn voor mijn stem – mijn lichaam is mijn instrument. De lucht in theaters is vaak erg droog en ik heb last van hooikoorts, dus het is zaak de neus goed schoon te houden en de keel te smeren. Die keelpastilles blijven aan mijn verhemelte plakken terwijl ik zing, dat houdt het vochtig. Manukahoning heb ik dit jaar ontdekt, het is net als gember een natuurlijk ontsmettingsmiddel.
Ik word bijna 50, dus ik moet veel doen om fit en slank te blijven. Ik ben nu aan het repeteren voor de Salzburger Festspiele-productie Orphée aux Enfers van Offenbach, waarin ik de rol van Pluto speel. Op hoge hakken moet ik urenlang zingen én dansen, dat zou ik niet volhouden als ik niet elke dag voor het ontbijt een uur cardiotraining zou doen. En daarna een licht ontbijt: twee eieren en een avocado.
Zangers kunnen ’s avonds laat nog wel eens inhalen na de voorstelling. Dat is voor mij uitgesloten; het is als zanger steeds belangrijker geworden dat je er goed uitziet. Ik eet geen koolhydraten – geen brood, geen pasta, geen gebak. Wie mij kent weet hoe dol ik daarop ben. Voor als ik honger krijg tijdens een voorstelling heb ik altijd gerookte zalm achter de hand. Is er na afloop nog een diner, dan neem ik alleen een voorgerecht.
Voor een operaproductie verblijf je steeds een paar maanden achter elkaar in een stad. Ik probeer altijd een appartement te regelen zodat ik zelf kan koken, of, als dat te duur is, een hotelkamer met een kitchenette. Dan kan ik mijn eigen warme lunch maken: meestal een grote hoeveelheid broccoli of spinazie met hüttenkäse en lijnzaad. Heel saai. Voeding is voor mij echter geen stresspunt. Ik ben er altijd mee bezig, maar ik ben goed in organiseren en heb het nu wel in de vingers.’
Favoriet recept: maaltijdsalade
In de middag voor een optreden een maaltijdsalade zoals men ze veelal in het Midden-Oosten bereidt, met:
– quinoa
– tofu
– zoete aardappel
– tomaat
– bindsla
– avocado
– cranberries
– noten (niet te veel kort voor het zingen, en vooral geen hazel- en walnoten; amandelen en paranoten kunnen weer wel)
‘Als dressing maak ik mijn vaste merk tahin (Har Bracha Tahini) aan met een beetje ijskoud water. Het geeft een frisse sesamsmaak aan de salade.’
Lilian Farahani, sopraan
‘Regelmatig maak ik bewust de verkeerde keus. Als ik alleen maar zou doen en eten wat het beste zou zijn voor mijn lichaam en mijn stem, dan mag ik helemaal niets. Ik probeer balans te houden, anders zou ik altijd alleen maar met mezelf als zanger bezig zijn. In de zangwereld zie je steeds meer modellenfiguurtjes, ik streef naar een prima middenmoot.
Met alcohol pas ik op. Als ik de volgende dag een concert geef of een belangrijke repetitie heb, dan doe ik het niet, ik drink alleen als ik het me kan permitteren. Je stem kan van drank bij wijze van spreken wel een halve octaaf zakken. Ik kan me voorstellen dat het voor een lage bas wel een goed idee is om twee wodkaatjes te drinken, maar een sopraan moet het hebben van stretch en uithoudingsvermogen. Ik ben er goed in geworden; inmiddels weet ik precies wat ik kan hebben voor welke prestatie. De ene soort alcohol is namelijk de andere niet, een biertje droogt mijn stem minder uit dan een glas wijn. En een glas sterke drank kan soms net de juiste ontspanning van mijn stem geven.
Ik zorg verder dat ik altijd bananen bij me heb, en voorafgaand aan een écht moeilijk concert een bakje ananas. Het is misschien bijgeloof, maar het schijnt dat de zuren in ananas je stembanden dunner maken, het onttrekt vocht op een goede manier en geeft meer flexibiliteit. Kokoswater zou ook goed zijn. Ik geloof er maar half in, maar alle beetjes helpen op zo’n kritiek moment.
Een operaproductie is een zware periode die me voor een uitdaging stelt. Ik wil zo gezond mogelijk leven, maar door de late voorstellingen schuift mijn hele ritme op. Ik eet pas na afloop, en lig dan vaak om half twee in bed. Na een voorstelling willen we allemaal ontladen – er wordt dan gretig een fles opengetrokken of bier en bitterballen besteld. We eten wat er op dat late tijdstip nog te verkrijgen is. Vaak is dat ongezond, een Turkse pizza, iets uit de frituur of een beetje brood. In Duitsland, waar de theaters vaste solistenensembles hebben, is het beter geregeld. Daar blijft de kantine voor medewerkers vaak tot laat open, zodat je nog iets fatsoenlijks kunt eten.’
Lenneke Ruiten, sopraan
‘Het eerste wat ik zoek als ik op reis ben is het hotel, het theater, en de dichtstbijzijnde biologische supermarkt. Ik wil zo veel mogelijk biologisch, lokaal en vegetarisch eten, al is dat niet per se vanwege mijn vak, maar uit levensvisie. Dat vergt een goede voorbereiding. Als je niet goed uitzoekt waar je goed eten kunt kopen ben je verloren, dan ben je aangewezen op junkfood. Ik neem zelf meestal noten en zaden, granola, fruit en glutenvrije boterhammen mee. Ik zou echt nóóit een hamburger kopen.
Natuurlijk is het ook voor mijn vak belangrijk om zorgvuldig met voeding om te gaan: van ongezond voedsel krijg je last van reflux. Bovendien is het uiterlijk voor een zangcarrière heel belangrijk, net als een goede conditie. Vijf of zes keer per week doe ik zeventig minuten pilates, zo blijf ik sterk en gezond.
Veel zangers zijn enorm neuzelig, en dat begrijp ik wel. Een neurose is snel geboren; gaat het zingen een keer slecht, dan probeer je te snappen waardoor dat komt en dan geef je al gauw de schuld aan wat je die dag gegeten hebt. Sommigen lopen altijd met een sjaaltje rond, eten geen melk en kaas en nemen regelmatig een antibioticakuurtje. Dat soort lachwekkende tips wisselen ze onderling uit. Ik heb het geluk dat mijn stem wel tegen een stootje kan. Ik heb geen probleem met alcohol bijvoorbeeld, ik laat wijn niet staan. Natuurlijk drink ik niet voor een concert of een voorstelling. In de loop der jaren ben ik makkelijker geworden. Mijn aandacht is verlegd, ik focus me niet meer alleen op het presteren, maar steeds meer ook op levensgeluk en -kwaliteit.
Het blijft lastig met dit beroep om bij je eigen eetpatroon te blijven. Ik ben veel op reis, en word vaak uitgenodigd op feestjes, door ambassades, de operaleiding, of beroemdheden. Daar krijg je veel voor je kiezen, letterlijk. In Japan bieden ze je rauwe slakken aan, levende vissen of visseneitjes. In die cultuur is het onbeleefd om dat niet aan te nemen, wat voor mij echt problematisch is. En dit heb ik meermaals meegemaakt. Hoe ik me eruit red? Meestal zeg ik dat ik een allergie heb.’
Michael Wilmering, bariton
‘Voor mij geen strenge diëten; ik houd heel erg van lekker eten. Daarom sport ik veel, anders word ik dik. In de operawereld is het steeds belangrijker geworden dat je er filmster-achtig uitziet, de corpulente zangers van weleer zijn op hun retour. Met sport houd ik het bij, verder hoef ik niet erg op te letten. Wel drink ik weinig alcohol. Door drank verlies je je focus. Een zangcarrière is topsport, je voelt het meteen als je een avond uit bent geweest met veel drank. Dus kies ik in plaats daarvan voor lekker eten. Vóór een optreden niet te zwaar, maar na afloop krijg ik enorme honger. Dan is ’s nachts een kroket bij Van Dobben samen met mijn vriend echt een geschenk. Ik houd ook van een stevig, hartig ontbijt, anders voel ik me ’s avonds high van de honger. Of ik begin de dag met havermoutpap, daarop ga ik als een trein.
Ze zeggen dat koffie drinken slecht is voor je stem, het maakt dat je meer slijm produceert. Ik drink het toch. Het enige waar ik mee oppas is pittig eten, koekjes en appels. Daar verslik ik me snel in, en hoesten belast je stembanden. Dat met een rietje in een flesje bubbelen, zoals veel zangers dagelijks doen, doe ik daarnaast niet erg regelmatig.
Ik ben dus niet zo met een specifiek voedingspatroon bezig. Ja, ik wil gezond eten en ik ben flexitariër uit overtuiging. Maar verdere restricties vind ik lastig, tegen regels wil ik me altijd verzetten. Ik heb ruimte nodig voor dingen die niet te controleren zijn. Ik geloof dat het lichaam goed kan aangeven wat het nodig heeft. Met te veel regels zou ik aan mezelf voorbijlopen en niet meer openstaan voor de wereld. Zo gaat de omgang met voeding voor mij uiteindelijk over iets als spiritualiteit. Maar ik begrijp het wel als andere zangers juist een heel precies eetpatroon hebben. Dit is een stressvol vak, iedereen zoekt naar manieren om rust te krijgen. Voor de een betekent dat veel yoga, voor de ander een uitgekiend dieet. Ik zie dat eerder als rituelen die bij een religie horen dan iets dat werkelijk bewezen is.’
Favoriet recept: Shakshuka
Ingrediënten: 300g uitgelekte geroosterde paprika (uit pot), 1 bosje koriander (gehakt), 1 teen knoflook, 500 g cherrytomaatjes, 3 tl Mexicaanse kruiden, 1 el chipotle, 400 g kidneybonen (uitgelekt), 4-6 eieren, 1 avocado (in plakken), 2 lente-uitjes (fijngesneden), 8 kleine tortilla’s. Nodig: keukenmachine.
Bereiding: verwarm de oven voor op 180 graden. Maal de paprika’s met de steeltjes van de koriander en de knoflook fijn in de keukenmachine en doe deze puree in een braadslede. Voeg de tomaatjes, kruiden, chipotle, kidneybonen, zout en peper toe en meng goed door elkaar. Schuif de slede in de oven en rooster 20-25 minuten. Haal de slede uit de oven en maak met een lepel enkele kuiltjes in de groentestoof. Breek de eieren in de kuiltjes en schuif de slede nog circa 15 minuten terug in de oven, tot de eieren gestold zijn. Maak de traybake af met avocado, korianderblaadjes en lente-ui. Serveer met de tortilla’s.
Dossiers
