De Mormonen, wie kent ze niet? Mogelijk ken je ze van de ophef rondom hun uitgebreide genealogiedatabank en het ongevraagd ‘postuum dopen’ van belangrijke figuren zoals Anne Frank en leden van het Koningshuis. Of je weet dat één van de grootste hits op Broadway ooit nu naar Nederland komt en ‘The Book of Mormon’ heet.
Je kunt ze ook kennen van de South Park aflevering ‘All About Mormons’ (2003) waarin makers Trey Parker en Matt Stone ons trakteren op een bondige en vermakelijke samenvatting van deze religie. In deze aflevering zitten de wonderlijke verhalen die Mormonen voor waar aannemen, zoals de anekdote dat de eerste Native Americans uit Israël geëmigreerde witte mensen waren, die later zijn uitgeroeid door de hedendaagse Indianen. En dat in 1830 de engel Moroni, in een visioen aan ene Joseph Smith Jr. verschijnt, en hem vertelt gouden platen met een derde Testament op te graven en naar het Engels te vertalen. Smith schrijft ‘The Book of Mormon’ en sticht zijn eigen kerk: ‘The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints’.
Maar, welk geloof is geen wonderlijk verhaal? Dat laatste lijken de makers van The Book of Mormon (de Broadway musical) vooral met ons te willen delen. In de inleiding noemt Matt Stone de show zelfs ‘An atheist’s love letter to religion’. Feit is dat hij en collegamaker Trey Parker al heel lang ‘iets’ met Mormonen en musical wilde doen. In de tijd dat ze bezig waren met de poppenfilm ‘Team America’ gingen ze een avondje uit naar een poppenshow op Broadway. En toen de heren na de première van Avenue Q een instant klik hadden met diens maker Robert Lopez was de samenwerking aan The Book of Mormon een feit.
Doel, een traditionele musical in de geest van Rodgers & Hammerstein neerzetten, die inhoudelijk op of over het randje van de goede smaak wankelt. De musical won negen Tony Awards en de kaartverkoop in Nederland liep storm.
Tussen 2003 en 2011 kwam de productie tot stand, eerst met minipresentaties voor familie en vrienden, later werden ook leden van de uiteindelijke cast betrokken. Tekst en uitvoering zijn hierdoor in hun ontstaansgeschiedenis onlosmakelijk verweven.
Het verhaal gaat over twee jonge missionarissen die voor twee jaar naar Oeganda worden uitgezonden. De ambitieuze licht narcistische Mormoon Elder Price wordt gekoppeld aan de iets oudere en onzekere fantast Elder Cunningham. Hun eerste duet samen is een mooie illustratie van het spelen met musical als genre. In het nummer You and me (but mostly me) wordt de opgedrongen band tussen Price en Cunningham ontroerend mooi bezongen. Deze tekst gaat niet over verheven begrippen zoals vriendschap, liefde, hoop, geloof en vertrouwen, maar is een vilein stukje lyriek waarin beide heren met genoegen hun rol innemen.
Every hero needs a sidekick
Every captain needs a mate
(Aye, aye)
Every dinner needs a side dish
(On a slightly smaller plate)
And now we’re seeing eye to eye
It’s so great, we can agree
That Heavenly Father has chosen you and me
Just mostly me
Something incredible
I’ll do something incredible
I wanna be the Mormon
Who changed all of mankind
(My best friend)
Something I’ve foreseen
Now that I’m nineteen
I’ll do something incredible
That blows God’s freaking mind
And as long as we stick together
(And I stay out of your way)
Out of my way
(We’ll change the world forever
And then tomorrow a Latter-Day)
Mostly me
Vergelijk dit eens met een van de bekendste liederen van de eerdergenoemde musical-goden Rodgers & Hammerstein, ‘You’ll never walk alone’, waar woorden als ‘hart’, ‘hoop’ en ‘de elementen’ het beeld van een diepe vriendschap schilderen:
When you walk through a storm
Hold your head up high
And don’t be afraid of the dark.
At the end of the storm
Is a golden sky
And the sweet silver song of a lark.
Walk on through the wind,
Walk on through the rain,
Tho’ your dreams be tossed and blown.
Walk on, walk on
With hope in your heart
And you’ll never walk alone,
You’ll never walk alone.(Uit: Caroussel, 1945)
Het spelen met clichés over grote thema’s en het citeren uit totaal andere referentiekaders en bronnen doet sterk denken aan een andere grote inspiratiebron van de makers: het Britse humorcollectief Monty Python. Als het in de show over Afrika gaat, wordt iedere gemeenplaats meegepakt en drie keer in de rondte gedraaid. De generaal, die ter plaatse het dorpje waar de missionarissen gevestigd zijn onderdrukt, heet General Butt-Fucking Naked, hij wil alle vrouwen besnijden en vermoordt iedereen die tegen hem is. Elder Price vlucht naar Orlando (hét Amerikaanse sprookjesparadijs waar Disneyworld gevestigd is) en laat Elder Cunningham alleen achter die, om de dorpelingen te boeien, een creatieve draai geeft aan ‘The Book of Mormon’:
[GOTSWANA, spoken]
This is all very interesting. But women have to be circumcised if that’s what the General wants! [ELDER CUNNINGHAM, spoken] No, no, doing that to a lady is definitely against Christ’s will! [GOTSWANA, spoken] How do you know? Christ never said NOTHIN’ ‘bout no clitoris! [ELDER CUNNINGHAM, spoken] YES! YES HE DID! In ancient New York, three men were about to cut off a Mormon woman’s…clitoris. But…right before they did, Jesus had… BOBA FETT turn’em into FROGS! [GOTSWANA, spoken] Frogs? [ASMERET, spoken] You mean like the frogs that got fucked by Joseph Smith? [ELDER CUNNINGHAM, spoken] Right! Right! Like THOSE frogs! For a clitoris is holy amongst ALL things, said he! [MORONI, MORMON, SMITH, DAD, and HOBBITS] You’re making things up again, Arnold
Verwijzingen naar ‘Star Wars’, ‘Pirates of the Carribean’ en ‘The Lion King’ komen in rap tempo voorbij. Ook al spelen ze zich niet af in de VS, deze verhalen zijn net zo wonderlijk als The Book of Mormon dat zich ontwikkeld als een ode aan verhalen, alle verhalen, hoe wonderlijk ze ook zijn.
Trouw aan het verwachtingspatroon bij een ‘musical comedy’ komt iedereen bij elkaar, alles komt goed, en de hersenspinsels van Cummingham blijken een wijze les. Missie geslaagd.
Zie ook onze recensie van de opvoering van The Book in Amsterdam en de beschouwing van schrijver Tjeerd Posthuma in vakblad Theatermaker, die in de musical een inspirerende nieuwe strategie ontdekte om te schrijven over de Ander.
Nineties Productions, Bellevue en Podiumkunst.net organiseren aankomende winter opnieuw enkele lezingen van Nederlands geschreven toneelteksten die niet of nauwelijks gespeeld worden. Daarvoor zijn ze op zoek naar tips. Welke verborgen parel zou jij weer willen horen? (meer…)
Kun je een depressie te boven komen wanneer je ondertussen twee jonge kinderen moet opvoeden? In Geen verhaal maakt theatermaker Laura van Dolron haar publiek deelgenoot van haar poging om het liefdesverdriet van haar scheiding te verwerken als alleenstaande moeder. (meer…)
Michel Sluysmans bewerkte de roman Peachez een romance van Ilja Leonard Pfeijffer tot een toneeltekst met de verkorte titel Peachez. Het actuele gegeven uit het origineel is behouden, maar ook afgezwakt. En de knipoog is zo goed als verdwenen. (meer…)
Na Gender (2017) en Game over (2019) is GOD? de derde toneeltekst die Magne van den Berg schreef voor de trailervoorstellingen voor jongeren die Toneelgroep Oostpool en Theater Sonnevanck jaarlijks produceren. Voorstellingen die ten minste twee gemene delers hebben: het zijn korte stukken (ze passen in één lesuur) en ze handelen over precaire thematieken die nauw aansluiten bij de belevingswereld van jongeren. (meer…)
Leiden moet anders, vindt Jonah. Sara vindt dat ook, en twee mensen zijn genoeg voor een revolutie. Achterin de Leidse Pieterskerk verzamelen Jonah (Tijs Huys) en Sara (Sofieke de Kater) hun publiek. Ze vertellen over hun ‘pop-up utopie’, een beweging die de stad moet hervormen. Deze revolutie begint met het Pop-up Utopie Bord, een verzamelplaats voor […]
