Wie het magisch universum van J.K. Rowling kent, stapt een bekende wereld binnen bij Harry Potter and the cursed child. De personages uit de boeken (en films) keren terug in het stuk.

De kracht van Rowlings karakters zit hem in hun archetypische kwaliteit, die ze genoeg eigenheid weet mee te geven om ze leven in te blazen. De strijd tussen goed, belichaamd door Harry en de zijnen, en kwaad, belichaamd door Voldemort cs, blijft de verwikkelingen sturen. Alleen is het nu 19 jaar later. Harry Potter is inmiddels vader. Het plot is opgetrokken rondom zijn middelste kind, zoon Albus Severus die, net als Harry, naar Hogwarts School of Witchcraft and Wizardry gaat. Albus gaat gebukt onder het gevoel zijn vader teleur te stellen. Niet alleen is hij bang dat hij de naam Potter niet waardig is, ook zijn vernoeming naar de twee bewonderde leermeesters van zijn vader, is een last op zijn schouders. Als hij vriendschap sluit met Scorpius, zoon van Harry’s vijand Draco Malfoy, wordt ingedeeld op Slytherin, de afdeling die in een kwaad daglicht staat, en ook nog een slechte leerling blijkt, lijkt zijn vader zich inderdaad van hem af te keren.

Schrijver Jack Thorne heeft het script in nauwe samenwerking met J.K. Rowling en regisseur John Tiffany ontwikkeld. Net als de eerdere Potter-verhalen, is ook dit een coming-of-age vertelling. De ambitie is om binnen het fantasy-genre grote psychologische thema’s uit te werken. Hoe houdt een opgroeiend kind zich staande onder de druk van verwachtingen? Hoe gaat een liefhebbende ouder om met een kind dat hem/haar teleurstelt? Hoe ben je een goede vriend? Hoewel het stuk er de tijd voor neemt – de twee delen van de voorstelling beslaan zo’n vierenhalf uur – wordt die ambitie niet helemaal gehaald.

Er moet namelijk nog zoveel meer in het Potterversum, omdat de levensvragen van de hoofdpersonen moeten worden uitgewerkt in het idioom van de tovenaarswereld, met gebruikmaking van Voldemort en Dementors, met inzet van spreuken en vloeken, van tijdreizen en sprekende portretten.

Dat is beslist onderhoudend en spannend voor de liefhebber. Bovendien is humor nooit ver weg. Voor de niet-ingewijde is noodzakelijke informatie over het voorafgaande elegant de tekst binnengesmokkeld. Maar subtiel onderzoek naar de emoties en gedachten van het kind dat zich niet geliefd voelt, van de vader die zich vervreemd weet van een zoon, van de jongen die een vriend verliest, komt erdoor in het gedrang. De dialogen waarin dat onderzoek gestalte zou moeten krijgen, blijven aan de oppervlakte.

Zo is er de mooie, heftige botsing tussen vader en zoon, waarin Albus zegt dat hij wou dat Harry zijn vader niet was en Harry antwoordt dat hij soms ook wel wilde dat Albus zijn zoon niet was.

HARRY
Albus, please – you know, I’ve never wanted gratitude.

ALBUS
But right now I’m overflowing with it – it must be the kind gift of this mouldy blanket that did it …

HARRY
Mouldy blanket?

ALBUS
What did you think would happen? We’d hug. I’d tell you I always  loved you. What? What?

HARRY (finally losing his temper)
You know what? I’m done with being made responsible for your unhappiness. At least you’ve got a dad. Because I didn’t, okay?

ALBUS
And you think that was unlucky? I don’t.

HARRY
You wish me dead?

ALBUS
No! I just wish you weren’t my dad.

HARRY (seeing red)
Well, there are time I wish you weren’t my son.

There’s a silence. ALBUS nods. Pause. HARRY realises what he’s said.

No, I didn’t mean that…

ALBUS
Yes. You did.

HARRY
Albus, you just know how to get under my skin…

ALBUS
You meant it, Dad. And, honestly, I don’t blame you.

There’s a horrible pause.

You should probably leave me alone now.

HARRY
Albus, please…

ALBUS picks up the blanket and throws it. It collides with Ron’s love potion, which spills all over the blanket and the bed, producing a small puff of smoke.

ALBUS
No luck or love for me, then.

ALBUS runs out of the room.  HARRY goes after him.

HARRY
Albus. Albus… please…

Niet mis, dus. De voorgeschreven stiltes zijn een indicatie dat er veel gespeeld wordt dat onuitgesproken blijft. Vervolgens is die botsing onderwerp van een scène tussen Harry en zijn echtgenote (deel I, 1e bedrijf, sc. 9) en hoop je meer inzicht te krijgen in de moeite die Harry met Albus heeft en wat dat met hem doet. Veel verder dan dat hij hem niet begrijpt, komt het echter niet, omdat de scène doorsneden is met onheilspellende magische gebeurtenissen. Veel later, als vader en zoon elkaar voorzichtig weer naderen (deel II, 4e bedrijf, sc. 15), wordt een verband gesuggereerd tussen Harry’s gedrag en het feit dat Voldemort ooit deel van hem, Harry uitmaakte. Daar raken psychologie en fantasy elkaar, maar dat blijft onuitgewerkt.

HARRY
Well, there’s the fourth-year exams – and then the fifth year – big year – in my fifth year I did –

He looks at ALBUS. He smiles. He talks quickly.

I did a lot of stuff. Some of it good. Some of it bad. A lot of it quite confusing.

ALBUS
Good to know.

HARRY Smiles.
I got to watch them – you know – for a bit – you mum and dad. They were – you had fun together. Your dad used to love to do this smoke ring thing with you where you… well, you couldn’t stop giggling.

HARRY
Yes?

ALBUS
I think you’d have liked them. And I think I would have liked them too.

HARRY nods. There’s a faintly uncomfortable silence. Both are trying to reach each other here, both are failing.

HARRY
You know, I thought I’d lost him – Voldemort – I thought I’d lost him – and then my scar started hurting again and I had dreams of him and I could even speak Parseltongue again and I started to feel like I’d not changed at all – that he’d never let me go –

ALBUS
And had he?

HARRY
The part of me that was Voldemort died a long time ago, but it wasn’t enough to be physically rid of him – I had to be mentally rid of him. And that – is a lot to learn for a forty-year-old man.

He looks a ALBUS.

That thing I said to you – it was unforgiveable, and I can’t ask you to forget it but I can hope we move past it. I’m going to try to be a better dad for you, Albus. I am going to try and – be honest with you and…

ALBUS
Dad, you don’t need to –

HARRY
You told me you don’t think I’m scared of anything, and that – I mean, I’m scared of everything. I mean, I’m afraid of the dark, did you know that?

ALBUS
Harry Potter is afraid of the dark?

Een thema dat mooi impliciet door het hele stuk heen tot wasdom komt, omdat het organisch in het format past, is de tegenstelling tussen het menselijke, dat altijd rommelig en onvolmaakt is, en de strevingen van Voldemort en de zijnen, waar zuiverheid het hoogste doel is en hardheid het middel. De fouten, het gestruikel en gekluns aan de zijde van Harry, zijn vrienden en familie, en de manier waarop daarop gereflecteerd wordt, zijn weldadig. Zo is het stuk ook een pleidooi voor mildheid, dat niet vaak genoeg gehouden kan worden.

Voor de niet tot matige liefhebber van het genre – zoals schrijver dezes – is het fantasy-element niet altijd bevredigend. De willekeur waarmee problemen en oplossingen uit de hoge hoed getoverd kunnen worden, trekt een wel erg grote wissel op je suspension of disbelief. Aan de andere kant is het plezier waarmee die magische wereld wordt vormgegeven evident. De lol van – bijvoorbeeld – ‘perron 9 ¾’ blijft overeind.

De vraag is wat je met het stuk kunt doen. Een eigen vormgeving is vrijwel onmogelijk, zo overbekend is de hele Pottersphere. Je moet uit de diepten van het regenwoud komen om Harry géén rond brilletje op te zetten. Bovendien zijn er de magische special effects die vaak een dramatische rol vervullen en daarmee onmisbaar zijn. Vliegende voorwerpen en mensen, een boekenkast die mensen verzwelgt en weer uitspuugt, je kunt niet zonder. Dat laat twee mogelijkheden open: grootschalige, high-tech productie of omarming van het houtje-touwtje principe, à la Steef de Jong of Rieks Swarte.

Tekst en voorstelling zijn overladen met prijzen (negen Olivier Awards 2017, waaronder ‘best new play’, zes Tony Awards 2018, waaronder ‘best play’), pers en publiek zijn vol lof. De voorstelling speelt in London, New York, San Francisco, Melbourne en Hamburg. Al met al is Harry Potter and the cursed child zoiets als ijs van Ben & Jerry’s: het is lekker, het is gemaakt met goede ingrediënten en goede bedoelingen, het is alleen een beetje veel.

Thorne, Jack. Harry Potter and the cursed child, parts one and two play script, paperback edition, London, 2017. De Nederlandse vertaling van vaste Harry Potter-vertaler Wiebe Buddingh’ is uitgebracht door De Harmonie, Amsterdam, 2016.