Bij binnenkomst staat hoofdpersonage Bongi Perez voor een stellage van twee verdiepingen die een vervallen appartement voorstellen. In haar hoodie met Amerikaanse vlag bekijkt ze het binnenstromend publiek, af en toe brengt ze passanten aan het schrikken. Zo zal ze ook haar medepersonages benaderen: arrogant, woedend, scheldend. Ze gaat zitten, met haar benen open en zonder slipje. Ze laat zich lange tijd bekijken. En zij bekijkt ons.
Schaamteloos expliciet. Dat is het hele stuk van de Amerikaanse feministe Valerie Solanas, die naam maakte met haar geschriften, maar toch vooral met haar schot op Andy Warhol in 1965, omdat hij haar stuk niet wilde laten opvoeren. Bijna zestig jaar later is het stuk voor het eerst te zien in Europa. Nu op Theater Aan Zee in Oostende, over een maand weer op het Theaterfestival van Vlaanderen in Antwerpen.
Up Your Ass is een van de vele voorstellingen die geselecteerd zijn voor het Vlaamse Theaterfestival en nu te zien zijn op Theater Aan Zee. Het is al een tijd niet meer alleen het festival waar jonge makers kansen krijgen, het is een propvol festival met de beste voorstellingen van afgelopen seizoenen, concerten, literaire lezingen, gesprekken en … ook wel jong werk. Maar door het overaanbod vallen die jonge makers minder op. Een herbronning, zoals het Oerolfestival heeft gekend, zou ook in de koningin der Belgische bladplaatsen moeten plaatsvinden. Vroeger was het festival een lanceerfestival voor jonge theatermakers, nu is het meer een bevestigingsfestival.
Maar gelukkig zijn er nog wel jonge makers die opvallen. Dat geldt zeker voor Lieselot Siddiki en Nona Demey Gallagher en de vier spelers van het KASK, de Gentse artistieke hogeschool waar een hele waaier kunstdisciplines wordt onderwezen. Siddiki en Demey Gallagher kwamen in nauw contact met Solanas’ nichtje en kregen als eerste en enige toestemming om Up Your Ass op te voeren. Zo kent deze bizarre feministische komedie ook een Europese primeur. (En het nichtje zei naar afloop van de Belgische première, zo verneem ik, dat haar tante heel blij zou zijn geweest met deze enscenering.)
Het stuk van een zestig jaar geleden is aangevuld met delen uit Solanas’ SCUM-manifest, waarin ze pleit voor algemene castratie van de mannen, en ook met actuele teksten over porno-industrie, feminisme, genderidentiteit. Grappig actueel klinkt een scène uit de jaren ’60 over de Amerikaanse verkiezingen. Absoluut onmogelijk was het dat Amerika een vrouwelijke president zou kennen, en zeker nooit een zwarte. Daar wordt nu toch al op zijn minst over gesproken.
Bongi Perez is een grofgebekte sekswerker die op iedereen die haar passeert onversneden commentaar heeft. Ze wordt gespeeld door Sophia Bauer, heel overtuigend. Met haar blik boort ze het publiek de grond in. Met haar lichaamstaal laat ze zien hoe Bongi van mensen walgt, hoe ze mensen minacht, maar tegelijkertijd ook niet alleen wil zijn. Ze ontmoet een geilende man, narcistische dragqueen, hypocriete katholiek, een radeloze huismoeder…. De typetjes worden hilarisch op het toneel gezet door Lucie Plasschaert, Lucas van der Vegt en Bavo Buys. Ze spelen compleet over the top. Dat is even wennen, maar dat maakt het ook zo goed.
De spelers weten met hun spelplezier in de gepaste outfits én een elektrisch miniatuurautootje de toeschouwers blijvend te amuseren. Hun overacting deed mij heel erg denken aan The Young Ones, de Britse absurde tv-serie uit de jaren ’80, dus nog voordat deze jonge makers geboren waren. Ook de chaos, de (anti)intellectuele uitspraken (maar nu vanuit een radicaal feministische hoek), de absurditeiten zouden zo geplukt kunnen zijn uit verschillende afleveringen. Zoals de vrouw die in de zwart-witvierkanten-look uit de jaren ’60 op zoek is naar een drol, omdat ‘mannen meer respect hebben voor vrouwen die shit slikken’. Of het kindje dat wegens een toonbaar vastgekleefd piemeltje niet in de opvang mag blijven, en op de dool is. En zo zijn er vaak gekke dingen te zien en te horen.
Up Your Ass speelt compleet in het Engels. Een lawine van woorden overvalt je. De vertalingen worden geprojecteerd, maar te vaak gaat het te snel om alles te lezen. Met die vertaling wordt ook gespeeld: een typetje zit te wachten op de projectie van het vertaalde woord dat hij moet zeggen.
De kracht van de voorstelling zit ook in de muziek. Bovenop de stellage troont de Jailbait-band. Dat zijn Siddiki en Demey Gallagher zelf. Met hun aanstekelijke technosound zetten ze de spelers aan tot een danspasje. Een les ‘Creatief huishouden’, waarin onder andere uitgelegd wordt hoe je met een schoonmaakborsteltje voor babyflesjes voor opwinding kunt zorgen, sluit de show vermakelijk af. Met branie wordt het lot van de vrouw in een onderdrukkend systeem aan de kaak gesteld. Situaties van zestig jaar geleden zijn veranderd. Of toch niet echt? Op social media worden de Tradwives alweer verheerlijkt.
Foto: Helena Verheye
Na haar nominatie door de Nederlandse Toneeljury voor de Theo d’Or voor meest indrukwekkende dragende acteerprestatie van het seizoen, is actrice Ntando Cele ook genomineerd voor de Vlaamse Theaterprijs. Dat maakte De Acteursgilde afgelopen week bekend. Cele ontving beide nominaties voor haar rol in SPAfrica van Studio Julian Hetzel. (meer…)
Een man ligt op het schuine dak van een houten hut. Hij roept een langgerekte ‘hey’ en ‘ho’. Zijn geschreeuw krijgt echo’s, galmt in de ruimte. In dat ene beginbeeld zit de volle eenzaamheid van het personage. Een gevoel van onmacht, van onbegrepen zijn door de omringende wereld, een existentiële eenzaamheid die door merg en been gaat. (meer…)
Pleasant Island is de tweede voorstelling die Silke Huysmans en Hannes Dereere creëren in hun focus op ecologische en economische vraagstukken. In Mining Stories (2016) stond de Braziliaanse mijnbouw centraal, hun nieuwste werk zoomt in op de tragiek van het kleinste eiland ter wereld in de Stille Oceaan. In hun documentaire aanpak heeft de mobiele telefoon ditmaal een hoofdrol. (meer…)
Vervullen oude wereldsteden zoals Wenen, Venetië, New York nog wel een centrale intellectuele rol in het wereldgebeuren? Hoe zit dat nu met het postmodernisme? Naar de antwoorden op zulke vragen gaat Rebekka de Wit op zoek in haar nieuwe monoloog Ik weet er te weinig van. Dat Rebekka fantastisch verhalen kan maken en vertellen, wisten […]
