Recensie van het publiek bij Brieven uit Genua door Toneelgroep Maastricht
Gezien op 12 mei 2020
★★★☆☆
Er wordt al zo veel geoordeeld over theatermakers; hoe zit het met het publiek? Dat draagt net zo goed bij aan de ervaring van een theatervoorstelling.
In ‘normale tijden’ zouden ze er misschien niet voor kiezen, maar om zichtbaar te blijven moeten ze creatief zijn. Op deze zonnige dinsdagavond voegt een groep toeschouwers zich bij Toneelgroep Maasticht in een Zoom-videoconferentie. Die laatsten hebben anderhalve week hard gerepeteerd op afstand, dus vragen het publiek met klem om straks bij aanvang allemaal op mute te gaan en speaker view aan te zetten. Dit om zo goed mogelijk ‘echt’ theater na te bootsen: we komen samen om te kijken naar mensen die doen alsof ze iemand anders zijn terwijl het publiek doet alsof het er niet is.
In de tekst van het facebookevenement stond iets over ‘verbinding’, maar vanaf de inloop in de digitale foyer is het stil. Soms zwaait er iemand bij binnenkomst, slechts een enkeling zwaait voorzichtig terug. In de chat grapt ‘Robert’ dat hij zijn stoelnummer niet kan vinden, maar hij krijgt geen reactie, ook niet na een paar keer herhalen. Het publiek lijkt door het bewustzijn van de eigen zichtbaarheid te kiezen voor passiviteit. Wat zijn hier de ongeschreven regels? En hoe conflicteren die met de opgelegde regels?
Onbeschoftheid is in deze setting eerder onkunde dan onwil. Tijdens de openingsmonoloog klinkt er plots een galmende vrouwenstem: ‘Doe maar wit.’ De acteur hapert even, maar speelt stug door. ‘Nee, toch rood!’ Een gele lijn verraadt dat het gaat om iPad van tineke’, van wie we alleen een voorhoofd zien. In de chat wordt ze met veel hoofdletters tot stilte gemaand, waarna iemand van TGM geduldig uitlegt waar mute zit. Na een ‘SORRY’ blijft het doodstil, ook in het chatvenster. Wat rest is stiekem kijken naar elkaar: zwijgende personages in zelfontworpen decors, al dan niet zorgvuldig in beeld gebracht.
Het individuele zoeken naar een houding wordt naarmate de avond vordert steeds letterlijker uitgewerkt: men probeert met zichtbaar ongemak een uur lang rechtop te blijven zitten op een bureaustoel. In dit virtuele panopticum is opgaan in de massa niet mogelijk. Wie zijn camera uitzet komt meteen met volledige naam of e-mailadres in beeld.
In alle kamers, zowel bij het publiek als bij de acteurs, gaat tegelijkertijd langzaam de zon onder. In het donker laat het publiek zijn zelfbewustzijn een beetje los en zakt onderuit, waant zich weer even in de theaterzaal. Kinderen, katten en andere huisgenoten lopen de kaders in en uit, zorgen soms voor een glimlach in een ander kader. Is het inleveren van wat privacy dan toch niet zo erg, als daar tegenover staat dat iedereen zijn eigen etiquette kan bepalen – zolang het maar stil blijft?
Dan komt er abrupt een einde aan de show. Meteen zit iedereen weer kaarsrecht en applaudisseert, mét beeld en geluid of via emojis in de chat. De acteurs zijn al verdwenen voordat sommigen hun microfoon aan hebben gekregen. Binnen enkele seconden loopt de zaal leeg. Alleen een paar achterblijvers ervaren een kort moment van verbinding met elkaar, samen zoekend naar de leave-knop.
Op Publieksrecensies.nl wordt het publiek van theatervoorstellingen gerecenseerd. Ieder publiek krijgt drie sterren, omdat recensies met drie sterren niets zeggen over een voorstelling.
Dossiers
