X en Y in de foyer van een bioscoop, allebei een biertje in de hand.
X Wat een film, hè.
Y Ja. Denk ik. Ik zat er met mijn hoofd niet helemaal bij. Er is zoveel gaande.
X Maar uiteindelijk is het toch vooral een ode aan De Mannenvriendschap.
Y Nou…
X Ja, dat denk ik wel.
Y Dan moet je wel een heel goede verstaander zijn.
X Geen woorden nodig hebben. Er gewoon zijn. Elkaar elke week zien in de kroeg. Afspraak is afspraak of je nou wil of niet. Tim en Olaf naar Afghanistan. Daar zien ze hoe een jongen van zeventien aan flarden wordt geschoten. Die betonschaar, de huid rafelig als rookvlees. Dat opengeschaafde hoofd dat achter een jeep wordt aangetrokken. Ze komen weer terug, in die kroeg. Geen woorden nodig hebben. Gewoon een fles op tafel. Je hoofd ontsmetten met alcohol.
Y Hoe jij dit nu zegt—
X Het alcoholisme van Brendan. Niemand had het door. Toch proosten ze op hem, ook als hij er even niet is. Johan die zijn vrouw slaat, juist omdat hij van haar houdt. Niemand begrijpt dat, behalve die mannenvrienden. Omdat zij elke week met elkaar in de kroeg zitten. Afspraak is afspraak. Ze hebben geen woorden nodig.
Y En die zelfmoord dan van Quinn dan.
X Precies: en wie staan daar? Ondanks dat Quinn vijf jaar niet naar de stamkroeg is gekomen, staan ze daar allemaal. Gewoon: geen woorden nodig. Met drie flessen jenever. Ze hebben Quinn gewoon vergeven, en proosten op hem, in stilte. En dat kan allemaal in stilte. Bij Mannenvriendschap.
Y Toch denk ik—
X Wacht even, stil eens.
Het is stil.
X Hoor je dat?
Y Nee.
X Maar als je nou heel eventjes (gebaart stilte).
Hoor je wat er gebeurt?
Y Ik denk dat het mooier was geweest om te zien dat die mannen wel met elkaar zouden praten.
X Maar ze praten toch ook. Ik had echt het idee dat die schrijver — of schrijfSTER — dat die onze appgroep heeft gecopy-pastet en dan nog net iets scherper gemaakt en dat ik dat twee uur lang over me heen heb kunnen laten spoelen. Gewoon dat gevoel van: wat is het toch goddomme bij de apen af, wat is die aardkloot toch goddomme bruut, maar wat maken we er goddomme een mooie tijd van! En dan de hele tijd dat ironische—
Y Ja, die reactionaire romantiek.
X Ik stel me kwetsbaar op, ik vertel wat ik allemaal heb gezien en wat ik mooi vond en jij sputtert en nu kom je met ‘reactionaire romantiek’.
Y Ik vind het een gemiste kans. De dieperliggende eenzaamheid is overgeslagen. Het persoonlijke en het politieke zijn niet goed met elkaar verbonden. Het verhaal vliegt alle kanten op. Er wordt niet echt gereflecteerd op vader zoon relaties, dat is echt een gemiste kans.
X Luister. Ik zit in relatietherapie. Al heel lang. En een paar weken terug zei mijn therapeut tegen me: je moet stoppen met vertellen wat je wil horen, en luisteren naar wat wordt gezegd.
Y Zit jij in relatietherapie?
X Ja.
Y Klote.
Is dat, hoe werkt dat, werkt dat?
X Het is vooral veel praten. Maakt verder allemaal niet uit. Ik denk dat het niet zoveel zin heeft om zo’n film te gaan verbeteren.
Y Waarom niet?
X Omdat niemand je om een oplossing heeft gevraagd.
Y Ik post best vaak recensies op Instagram en dan krijg ik best veel likes. Het biedt een ingang tot een gesprek. Ik bedoel, als je kijkt naar wat ze proberen: tegen het decor van de Achterhoek ontdekken vijf vrienden—
X Vind je het jammer dat ze jou niet hebben gebeld?
Y Nee.
X Het klinkt alsof je misschien mee had willen doen.
Y Nee, maar wat ik zeg: ik krijg vaak veel likes op mijn posts. Ik zie mezelf wel als een… kritisch publiek.
X Maar als je eerlijk bent, had je dan graag mee willen doen?
Y Nou ja, ik heb nu niet zoveel omhanden, nee. Dus ik heb tijd over. En wat ik zeg: ik zie mezelf wel als een kritisch publiek.
X Mag ik jou dan een advies geven?
Y Ja?
X Wees een verstaander in plaats van een verbeteraar.
Y Jezus.
X John Updike. Als mensen merken dat je probeert te horen wat ze zeggen, zullen ze het fijner vinden om met je te praten. Als je alleen maar aanwijst wat mensen niet zeggen, ja… dan… frustreert dat alleen maar en gaan mensen je mijden.
Y Volgens mij probeer je een liefhebberij van mij tot iets op te blazen wat het niet is. Maar goed je zal wel gelijk hebben. Ik denk dat ik er ook wat persoonlijke problemen op projecteer. Dat het ook mijn eigen frustratie is.
X Ja, dat moet je dus niet doen.
Y Maar tussen jou en mij kunnen we toch wel kritisch… Jij hebt die film toch niet gemaakt.
X Ik had ‘m kunnen maken.
Y Ja?
X Ja, natuurlijk. De Mannenvriendschap.
Y Ik ben daar ook veel mee bezig. Gewoon, vooral ’s nachts als ik niet kan slapen.
X is even stil.
X Ja, dat is kunst.
Y Maakt wel dat ik me alleen voel. Ook in zo’n zaal vol met mensen.
X Ja.
Zijn er dingen waar je over zou willen praten?
Y Nou ja, als ik dan zo’n kritiek post op Instagram. Dat zijn ook wel de momenten waarop ik denk: andere mensen prakken nu de andijvie door de aardappelen voor hun geliefde.
X Ja…
Y Nou goed, we hoeven het er ook niet heel lang over te hebben.
X Nee, die indruk had ik ook niet hoor dat je dat zou willen.
X heft zijn glas.
X Wat is kunst toch goddomme bij de apen af en wat is het toch goddomme mooi.
Y Oké, ja.
X Volgende week naar The Godfather met audiocommentaar? Dat is leuk voor je Instagram.
Beeld Don Duyns
Dossiers
