Met het boek Photocall – balletpics by Hans Gerritsen toont dansfotograaf Gerritsen een selectie van de balletfoto’s die hij de afgelopen vijfendertig jaar maakte. Gerritsen werkte enkele jaren in Duitsland, richtte in 1982 het tijdschrift Dans Magazine op en heeft sindsdien de recente dansgeschiedenis vastgelegd.
Het is een hardcover koffietafelboek met foto’s vanaf 1980 en getuigt daarmee van belangwekkende dansvoorstellingen van zowel aanstormende als gevestigde choreografen.
Hans Gerritsen fotografeerde bij gezelschappen als Introdans, Scapino Ballet, Nederlands Dans Theater en Het Nationale Ballet. Ook onttrekt hij met zijn boek een groep als Reflex aan de vergetelheid. Naast de Nederlandse gezelschappen met een lange historie werd hij regelmatig gevraagd door internationale gezelschappen als Les Ballets de Monte Carlo, Ballet Vlaanderen en Batsheva Dance Company uit Israël.
Het boek beslaat een afgebakende periode en er is geen chronologische volgorde in aangebracht. Jaartallen ontbreken bij de voorstellingsinformatie. Klassiekers als De Anatomische Les van Glenn Tetley door Introdans worden afgewisseld met eigentijds en soms radicaler werk zoals van Marie Chouinard. In Photocall doen, naast een kort voorwoord van Prinses Margriet en van de fotograaf zelf, de dansfoto’s het werk.
Doordat jaartallen van premières en voorstellingen consequent zijn weggelaten, wordt de lezer gedwongen de beelden in te duiken. Vier delen worden voorafgegaan door een index met miniatuurfoto’s, gezelschappen en voorstellingen en de namen van choreograaf en dansers. Na die opmaat volgt telkens een serie van eenentwintig foto’s op een enkele of dubbele pagina. Kleurenfoto’s worden afgewisseld met zwart-wit. Veel foto’s vullen een enkele of dubbele pagina, soms is een pagina uitgevuld met rood, blauw of zwart. Een geïsoleerd beeld, losgezongen van een voorstelling – met de daaraan verwante thematiek, vorm en dynamiek – gaat een eigen leven leiden in de presentatie van Gerritsen.
Ook met de selectie van foto’s is een duidelijke weg ingeslagen. Soms is er een glimp van het decor te zien of zijn props in het beeld gevangen, maar het zijn vooral de dansers die vol in de aandacht staan. Door hen zo dicht op de huid te zitten worden de beelden vaak theatraal en expressief. Door geïsoleerde bewegingsconstructies en opnamen van duetten ontstaan sculpturale beelden. De intensiteit die hiervan uitgaat is fascinerend. Zo tonen de foto’s op verschillende manieren de veelzijdigheid van de danskunst: dramatisch, theatraal, virtuoos, abstract, humoristisch en vervreemdend.
Gerritsen gaat nog een stap verder door tussen de foto’s – die voortkomen uit verschillende voorstellingen en zijn ontsproten aan uiteenlopende intenties en vormen van esthetiek – nieuwe, onderlinge relaties zichtbaar te maken. Soms zijn twee foto’s op een dubbele pagina geplaatst die opvallende overeenkomsten vertonen. Zo kan een silhouet op het eerste gezicht gelijkenis hebben met dat van een andere foto, maar is de invulling van de pose verschillend.
Door de wijze van presenteren laat Hans Gerritsen zien wat er van de dans overblijft nadat de voorstelling is verdwenen. Die fragmenten van voorstellingen die in de dynamiek ervan onmiddellijk verdwijnen krijgen een blijvend en eigen karakter. Zo toont de fotograaf de meerwaarde van zijn metier. Dat is interessant aangezien dansfoto’s vaak slechts als publiciteitsuitingen worden ingezet en daardoor ook aan de vluchtigheid van het medium dans onderworpen worden.
Tegelijkertijd geeft het boek ook informatie over sommige voorstellingen en komen artistiek leiders, choreografen en dansers aan het woord. In de index is het mogelijk om van een aantal foto’s een QR-code te scannen en zo meer over een voorstellingsbeeld te weten te komen. Met de code wordt de lezer naar filmpjes op internet geleid. Jiří Kylián komt meerdere malen aan het woord, zoals over het in 1985 voor zijn vrouw Sabine Kupferberg gecreëerde Silent Cries dat hij zijn meest persoonlijke werk noemt, gecreëerd in een ‘hoogst emotionele tijd’. Ook choreograaf Marco Goecke geeft een toelichting op zijn persoonlijke drijfveren voor de choreografie Affi. Voormalig ballerina Jane Lord van Het Nationale Ballet reflecteert op het repetitieproces van de voorstelling Rodin die zij destijds samen met Clint Fahra danste.
Zo kunnen dansliefhebbers met Photocall hun hart ophalen. Maar Gerritsen laat vooral zien dat een dansfoto nog een lang leven beschoren is na haar korte verbintenis met de voorstelling waaruit ze voortkomt.
Photocall – balletpics by Hans Gerritsen
Eigen beheer, 2015
ISBN 9789082434804
Dossiers
