First things first: namens redactie en medewerkers van Theatermaker wens ik u een opwindend en inspirerend theaterjaar vol goede voorstellingen en steeds betere randvoorwaarden.
We blikken in deze editie (de eerste van de 140ste jaargang) nog even terug op 2018. Het was namelijk het jaar waarin er maar liefst vier boeken over Ivo van Hove verschenen. Daphne Richter las ze allemaal (plus nog een Franse uitgave uit 2016) en bespreekt de voors en tegens.
Ook publiceren we twee artikelen naar aanleiding van het afscheid van Liesbeth Coltof als artistiek leider van de Toneelmakerij. Ze wilde zich wel door ons laten interviewen, maar dan alleen als het in gezelschap was van drie jongere (jeugd)theatermakers en daaraan gaven we graag gehoor. Daarnaast interviewde Sara van der Kooi vier schrijvers die gedurende hun carrière langdurig met Coltof hebben samengewerkt.
Vooruitkijken doen we met nieuwe makers als de Nora Chipaumire, Guilherme Miotto en Ira Kip; stuk voor stuk kunstenaars die werken in het speelveld tussen kunst en community work. Met name Kip belichaamt voor mij het idee dat als je diversiteit serieus neemt dat je dan te maken krijgt met radicaal andere ideeën over wat kunst en kwaliteit betekenen.
Nu minister Van Engelshoven van de Tweede Kamer opdracht heeft gekregen om de zogenaamde ‘sectorondersteuning’ van de podiumkunsten te versterken en specifiek de collectie van het voormalige Theater Instituut Nederland te behouden en toegankelijk te maken, kunnen we gaan nadenken over hoe zo’n nieuwe instelling voor erfgoed en reflectie eruit gaat zien. Theatermaker vroeg vier kunstenaars om een utopisch beeld te schetsen van zo’n plek.
Zelf wil ik de gelegenheid te baat nemen om ook al vooruit te kijken naar een terugblik: op 9 oktober dit jaar is het vijftig jaar geleden dat de tomaten door de Amsterdamse Stadsschouwburg vlogen. Het herdenken en onderzoeken van deze Aktie Tomaat en haar gevolgen lijkt mij bij uitstek de taak van zo’n instelling en onder meer vanuit Theatermaker worden er initiatieven ontplooid om vijftig jaar Tomaat van een passende viering te voorzien.
Langer lopend is de ontwikkeling binnen het toneel dat schrijvers zich een nieuwe rol toe-eigenen. Mijn toneelopvoeding vond plaats in een tijd waarin theatertekst als ‘wegwerpproduct’ werd beschouwd, met ongeveer dezelfde status als een decor: gemaakt voor één voorstelling en daarna bij het oud vuil. Evelyne Coussens schetst treffend vanuit Vlaams perspectief hoe dat aan het veranderen is, en Marijn van der Jagt interviewde Don Duyns, een schrijver die tegen wil en dank een oeuvre kreeg. Ten slotte hebben we binnen dit thema een profiel over Vlaanderens meest markante toneelschrijver, Tom Lanoye.
Als laatste kan ik nog melden dat we met ingang van deze twee jaargang twee nieuwe columns hebben: George en Eran blijven de wereld verbeteren, nu ook in Theatermaker, en Khadija El Kharraz Alami reflecteert op de worsteling van de onafhankelijke kunstenaar. Ontwerper Terry Brochard start met een rubriek ‘Theaterbeleving’, over hoe toeschouwers hun schouwburgbezoek ervaren.
Dossiers
