Allereerst een gelukkig, artistiek verrijkend jaar gewenst voor alle lezers! In 2025 begint een nieuwe cultuurnotaperiode en dat betekent onder meer dat 53 organisaties vanaf nu meerjarig ondersteund worden door het Fonds Podiumkunsten. Theaterkrant portretteert de komende edities een aantal van deze gezelschappen en makers, te beginnen met Anoek Nuyens van Bureau Vergezicht. Ook start Sarah Moeremans nu officieel als artistiek directeur van Het Zuidelijk Toneel, waar ze een nieuw, klein ensemble acteurs opzet. Gillis Biesheuvel is een van hen en ook hem interviewden we.
Sander Janssens liep twee dagen rond op theaterbroedplaats De Sloot. Op deze bijzondere plek vindt het artistieke gesprek tussen makers plaats tijdens de lunch en treffen spelers, makers, coaches en vormgevers elkaar. Theatermaker en beeldend kunstenaar Lisa Schamlé maakte de foto’s. Deze reportage laat ook de pijnlijke situatie zien van de verliezers van de subsidiecompetitie. BOG. en De Warme Winkel, de twee gezelschappen die de drijvende kracht vormen van De Sloot,moeten het zonder of met veel minder ondersteuning doen en het wordt nog spannend hoe dat uit gaat pakken.
Terugkijken doen we aan de hand van het prachtige boek dat eind februari verschijnt naar aanleiding van het honderdjarig bestaan van De Theatercollectie. Een redactie (waar ondergetekende aan deelnam) koos honderd objecten aan de hand waarvan zowel het verhaal van de Collectie als van het Nederlands theater verteld wordt. Als voorpublicatie mogen we alvast drie van deze voorbeelden van theaterresidu openbaar maken.
Een heel andere manier om na te denken over wat theater achterlaa,t wordt ontwikkeld door Erin Lee, archivaris van het National Theatre in Londen. Haar methode om al tijdens het werkproces met makers te spreken over de voorstelling en zo materiaal te verzamelen, is ook voor de Nederlandse context een inspirerend voorbeeld. Guido Jansen interviewde haar.
Daarnaast kijken we in dit nummer vooruit met twee artikelen over de mogelijkheden en risico’s die AI en robotica met zich meebrengen voor theater. Marijn Lems spreekt Yves Degryse van NTGent over de beslissing van het gezelschap om een AI- huiskunstenaar aan te stellen, en Marijke Hessels onderzoekt de kansen voor samenwerking tussen mens en machine in een artikel over robotica in het theater. ‘Want misschien is de grootste kracht van AI niet dat het de kunsten overneemt, maar dat het ons uitdaagt om de essentie van kunst opnieuw te ontdekken’, aldus het immer optimistische ChatGPT.
Het is interessant om te zien hoe we graag we AI-toepassingen in een herkenbaar jasje gieten. In feite performt ChatGPT natuurlijk een menselijke zoekassistent. Ik denk dat dit ook een van de vormen van realisme is waarvoor Roel Meijvis waarschuwt in een prachtig essay. Aan de hand van Nietzsches De geboorte van de tragedie waarschuwt hij voor de vernauwing van ons idee van de werkelijkheid onder invloed van kunst die vooral herkenbare schema’s biedt. ‘Grof gesteld leidt meer realisme in de kunst, tot minder werkelijkheid om in te leven. En dat terwijl kunst onze realiteit juist zou kunnen verruimen en verrijken.’
Ten slotte vraag ik uw aandacht voor Theaterkrant zelf. Wij beginnen het nieuwe jaar namelijk met zorgen. De bescheiden maar onontbeerlijke subsidie die het FPK ons een aantal jaar gaf stopt. We worden er opnieuw mee geconfronteerd dat er voor de belangrijke functie die de site en het Magazine vervullen in het veld geen logische plek is in het cultuurbeleid. We moeten daarom nu meer dan ooit vertrouwen op de enorme steun die we genieten onder de mensen en instellingen in de theaterwereld. Er is een makkelijke en uitstekend werkende manier om Theaterkrant – Magazine én site – te helpen: neem een abonnement. Of, als u dat al heeft: geef een abonnement cadeau aan een minder draagkrachtige theaterwerker, laat uw instelling een instellingslidmaatschap afsluiten, en/of overtuig uw collega’s een abonnement te nemen. Als dit uw goede voornemen is, blijft Theaterkrant nog lang bloeien.
Dossiers
