Een Surinaamse vader en een Nederlands-Chinees-Surinaamse moeder. Geboren in Zandvoort, en behept met een gezond gevoel voor humor. Natascha Emanuels, motor achter het Vrouwencabaret, wist de juiste meiden om zich heen te verzamelen. En dat zouden wij weten.
De geschiedenis vermeldt dat het Vrouwencabaret van Natascha Emanuels & Co in de jaren zeventig haar programma Een vrouw is ook een mens (1975-1976) vaak speelt voor huisvrouwenverenigingen. Het openingslied is meteen raak: ‘De penis, de penis, ’t is menens met de penis’. Kort voor de pauze zingen ze het nummer Kindjes van Van Agt dat aanhaakt bij het gelazer over de abortuswetgeving. De tekst is van dichter Ed Leeflang.
‘Ik zing voor jou, ik zing vannacht
voor alle kindjes van Van Agt
en die hij nog creëren gaat
als hij ons niet beslissen laat,
als hij vindt dat de zwangerschap
een zaak is van de mannenhap.
Slaap goed, lief kind, jij bent een pracht,
ik breng je morgen bij Van Agt.’
In de pauze verzoekt de voorzitter van de huisvrouwenvereniging niet zelden of de dames na de pauze niet gewoon een paar mooie liedjes willen zingen. De ‘meiden van Natas’ zetten er dan nog een tandje bij. Want Natascha Emanuels is bang voor niemand. Haar meiden ook niet. ‘Natas’ heeft immers de gave precies het juiste brutale type ‘meid als parel in de klassenstrijd’ om zich heen te verzamelen.
Adeline Lucia, roepnaam Natascha Emanuels, deed een dansopleiding, keek rond bij routiniers in het cabaret en verhuisde naar Parijs en Londen. Terug in Nederland nam ze spellessen bij Loudi Nijhoff (1900-1994), grande dame én pittige tante van het Nederlandse toneel, van alle markten thuis. En toen kwam Reconstructie, Holland Festival 1969, een gesamtkunstwerk van prominente schrijvers (Claus en Mulisch die ook regisseerden) en een ‘collectief’ van componisten (Andriessen, De Leeuw, Van Vlijmen, Schat, Mengelberg). Een subtiel kunstwerk was het niet, deze groots opgezette en heftig bediscussieerde opera, wel rauw en opzienbarend. Natascha Emanuels speelde ‘Madame Cuba’, een niet te stuiten bonk podiumenergie, poedeltje naakt, in de piste van Carré. Bruut verkracht werd Cuba door een tirannieke tenor met een deftige Latijnse naam, overduidelijk de personificatie van Uncle Sam, het heftig gehate Amerika van Richard Nixon. Dit alles aan de voeten van een metershoog standbeeld van Che Guevara, de posterheld van alle zich warm lopende aspirant revolutionairen.
Na Reconstructie speelt Emanuels met Ramses Shaffy in Shaffy Verkeerd en in de Nederlandse versie van Hair. Bij een vrouwendemonstratie in New York in 1971 broeit bij haar het idee voor een Vrouwencabaret, dat ze vervolgens opzet samen met Els Korver. Resultaat: meer dan achthonderd voorstellingen, zes programma’s in negen jaar, waaronder het fraaie Een traan voor elke roos (1977) dat ze speciaal maakt op uitnodiging van – jawel: het Holland Festival. Waarmee het theater over feminisme tot haar grote genoegen definitief lijkt ingelijfd bij de hoge kunsten.
In 1981 heft het Vrouwencabaret zichzelf op. Ruud Gortzak schrijft in de Volkskrant: ‘Bespot door feministen, uitgekreten voor pottencabaret, afgeschilderd als een stel kakelende kippen en kenaus – maar na iedere voorstelling wel steeds emotionele reacties. Ze waren eerst voornamelijk leuk en lief, daarna hielden ze op met kietelen en prikken, vervolgens gingen ze keihard raak slaan.’
Natascha Emanuels maakt nog solo’s over jazzlegendes Billie Holiday en Chet Baker en steekt energie in jong talent, onder het motto: ‘moeders wil je wel helpen’. Zo begeleidt ze Paul de Leeuw op weg naar zijn eerste solo in 1983 met de vroege versie van later beroemd geworden types. De Leeuw: ‘Zij heeft het karakter van Annie de Rooij een theatraal hart gegeven.’ O ja, nog een memorabel feit: in ‘de cabaretbijbel’ van Wim Ibo, En nu de moraal van dit lied – geschiedenis van het Nederlandse cabaret 1936-1981 (uit 1982) komt het Vrouwencabaret van Natascha Emanuels helemaal niet voor. Dat hebben Patrick van den Hanenberg en Frank Verhallen ruimschoots recht gezet in hun boek Het is weer tijd om te bepalen waar het allemaal op staat – Nederlands cabaret 1970-1995, waar Emanuels en haar meiden de plaats in de geschiedenis hebben gekregen die hen meer dan toekomt.
Natascha Emanuels overleed op 12 mei 2018 aan de gevolgen van de ziekte van Alzheimer. Ze is 78 jaar geworden.
fotograaf onbekend met dank aan Theatercollectie Bijzondere Collecties UvA (Stichting TiN)
Dossiers
