Verhalen, onderzoeken en archiveren zijn de drie rode draden die zichzelf door dit eerste nummer van het nieuwe theaterseizoen hebben geweven. Veel theatermakers doen allerlei soorten artistiek onderzoek, maar uitgebreid academisch onderzoek zoals Via Berlin dat doet is zeldzaam. Simone van de Steen doet verslag van de resultaten van het veldwerk dat Via Berlin samen met de Universiteit van Amsterdam deed rondom de voorstelling Acts of Citizenship op Oerol vorig jaar. Bezoekers werden ingedeeld in groepen, die verschillende soorten verhalen hoorden over een fictieve migratiecrisis aan de Nederlandse grens. De resultaten staven wetenschappelijk wat de meeste theaterliefhebbers intuïtief wel weten: het zien van gespeelde verhalen in een theatervoorstelling heeft een duidelijk meetbaar effect op de mate van sympathie die mensen voelen voor onbekende anderen.
Maar ook zonder veldwerk is er belangrijke research te doen. Bij Theaterwetenschap is sinds een jaar bijzonder hoogleraar Gabriele Klein aan de slag. Zij bekleedt de Hans van Manenleerstoel en zal proberen de dansgeschiedenis van de naamgever academisch te verbinden met hedendaagse ontwikkelingen. Dennis Meyer tenslotte ontwikkelde een analysemodel voor interculturele productieprocessen, een overzichtelijke gereedschapskist voor het aangaan van gesprekken tussen makers van diverse achtergronden en perspectieven.
De bron voor Meyers onderzoek was het dramaturgiewerk dat hij deed voor Liesbeth Coltofs megaproject 10Children. In tien landen over de hele wereld vertelt ze tien verhalen over hoe het is om daar kind te zijn. Brechtje Zwaneveld ging op reportage naar de voorstelling die ze maakte in Cleveland (VS). Met het onderzoek van Via Berlin in het achterhoofd lijkt dit project over armoede in het rijkste land van de wereld van onmiskenbaar belang.
Farnoosh Farnia rolde het theater in via het vertellen van verhalen. De liefde voor de verhalen uit Iran van haar ouders ontwikkelde zich tot een diep engagement met het genre storytelling. Nu ze directeur is van het Amsterdam Fringe Festival wordt dat een steeds belangrijker podium voor de verhalenvertellers van de volgende generatie. Anne van Delft is een verteller van de vórige generatie. Jarenlang organiseerde ze het Vertelfestival in De Balie. Nu ze haar archief overdraagt aan het Stadsarchief Amsterdam, spreekt ze met Fransien van der Putt over de Nederlandse bronnen van storytelling.
Van Delfts verhaal confronteerde me ook met de prangende vraag: wat blijft er over van ons theatrale geploeter? Steeds meer instellingen hebben een archivaris aan boord om vast te houden en vindbaar te maken wat ze produceren. Voor Podiumkunst.net sprak Guido Janssen een groot aantal van hen en Salih Kilic portretteerde hen aan het werk. Fransien van der Putt schreef aanvullend een scherp betoog over de kennis die juist níet terug te vinden is in die archiefdozen, omdat die belichaamd wordt doorgegeven ‘in de levendige uitwisseling tussen werk en publiek en tussen professionals onderling’.
Een andere plek waar die uitwisseling wel neerslaat is in de boekjes van De Nieuwe Toneelbibliotheek. Deze inmiddels al weer 14 jaar bestaande uitgeverij wint dit jaar de Prosceniumprijs. Voorheen kreeg de winnaar dat pas op de avond van het Theatergala te horen, en dan sneeuwde de prijs een beetje onder in het erop volgende geweld van de Theo en Louis d’Or. In een nieuwe samenwerking tussen de VSCD en Theaterkrant wordt de winnaar eerder aangekondigd, en verschijnt er in dit septembernummer van het Magazine een uitgebreid profiel.
Over die prijzen wordt overigens doorgepraat op de PRO dagen van het Nederlands Theaterfestival (7 en 8 september in Amsterdam). Daar zal de VSCD haar voorstel lanceren voor een nieuwe indeling van de toneelprijzen, op basis van onderzoek naar verschillende mogelijkheden om ze open te stellen voor toneelspelers die niet in de huidige gender-hokjes vallen. Ook organiseert Theaterkrant tijdens de PRO dagen opnieuw een debat over theaterkritiek. Op 8 september om 15 uur spreken we over de Moraal van de kritiek. Wees welkom!
Dossiers
