De seizoensfavorieten van de beroepskijkers
Sem Anne van Dijk – Theaterkrant
Beste voorstelling:
Liefde, dood & taart van Peter van Rooijen. Met vlag en wimpel!
Beste nieuwe tekst/choreografie/libretto:
BYE BYE DADDY, a family business van Magne van de Berg
Voorstelling met het beste toneelbeeld/beste scenografie:
COCK van Theater Oostpool (Roos Veenkamp)
Voorstelling met de beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
Liefde, dood & taart van Peter van Rooijen
Beste acteur/danser/zanger:
Kuno Bakker (in BYE BYE DADDY, a family business van Dood Paard)
Beste actrice/danseres/zangeres:
Urmie Plein (in 233 ºC van ROSE Stories)
Beste gezelschap:
Het Nationale Theater
Beste festival:
Karavaan
Slechtste voorstelling:
Escape van Niels Houtepen/George Visser Productions. Misschien wel de slechtste theatervoorstelling die ik ooit heb moeten aanschouwen. Echt nog nooit zoiets gezien.
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Patsy Kroonenberg. Gaat gewoonweg een hele grote worden.
Ergerlijkste theaterervaring (op het podium óf achter de schermen):
TELEFOONS! (U weet wat ik bedoel…)
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling (op het podium óf achter de schermen):
Het in Nederland introduceren van de term/praktijk van Creative Acces door New Pack Inclusions en Toneelschuur Producties
Dominique Engers – Theaterkrant
Beste voorstelling:
Jesus Christ Superstar
Beste nieuwe tekst:
Het Zomeroffer, De Warme Winkel
Beste toneelbeeld/beste scenografie:
Het nut van Edo Dompelmans, Orkater
Beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
Het Zomeroffer, De Warme Winkel
Beste acteur/danser/zanger:
Edwin Jonker in Jesus Christ Superstar
Beste actrice:
Ariane Schluter in Augustus Oklahoma
Beste gezelschap:
Toneelgroep Maastricht (Augustus Oklahoma)
Beste festival:
Amsterdams Kleinkunst Festival, wederom het meest rijke, brede en meest gevarieerde cabaretfestival.
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Piet van Eeghen. Plezierige, intelligente verrassing.
Ergerlijkste theaterervaring:
Publiek dat tijdens de voorstelling met telefoons bezig is.
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
Meer Podiumpas-theaters.
Shira Keller – NRC
Beste voorstelling:
Mothers, a Song for Wartime, van Marta Górnicka.
Beste nieuwe tekst:
Over de bergen (tekst van Neele Carvalho, opgetekend door Annemarie Prins, gerangschikt door Sophie Kassies)
Beste toneelbeeld/scenografie:
Underworlds, a gateway experience van Boogaerdt/VanderSchoot (sculpturen/maskers/kostuums van Lotte Goos, scenografie van Lena Newton en videowerk van Mikko Gaestel)
Beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
De epiloog van Brown Sugar Baby van Het Nationale Theater (compositie: Florentijn Boddendijk en Remco de Jong)
Beste acteur:
Kim Karssen (wat mij betreft ook een van de interessantste makers in Nederland)
Beste gezelschap:
Theater Rotterdam
Beste festival:
Spring Festival in Utrecht
Meest veelbelovende nieuwkomer:
‘Ntianu Stuger
Ergerlijkste theaterervaring:
Ergerlijk is een eufemisme, maar het is zeer pijnlijk te zien hoeveel interessante, belangrijke theatergroepen en -organisaties het niet, of alleen in zeer gekortwiekte vorm, lijken te gaan redden, bij gebrek aan subsidie.
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
Dat er beetje bij beetje meer aandacht komt voor het belang van een veilige werksfeer.
Kester Freriks – Theaterkrant
Beste voorstelling:
Augustus Oklahoma door Toneelgroep Maastricht
Beste nieuwe tekst/choreografie/libretto:
7sheb 3lik: rekenen op jou door Lev Avitan, Nabil Tkhidousset
Beste toneelbeeld/beste scenografie:
Strandbeest Zingt door Theo Janssen en rietkwintet Calefax
Beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
S10 met Groeipijn
Beste acteur:
Juriaan van Seters als Thomas in Vijand van het Volk door Theater Mooi Weer
Beste actrice:
Nadia Amin als Andromache in Huis van Troje door Toneelschuur Producties
Beste gezelschap:
Toneelgroep Maastricht
Slechtste voorstelling:
Untitled 3 door Lavinia Meijer
Ergerlijkste theaterervaring:
Er zijn teveel Tributes to… in het muziektheater
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
De ontmaskering van grensoverschrijdend gedrag bij Likeminds en ITA
Patrick van den Hanenberg – Het Parool, Theaterkrant, Scènes
Beste voorstelling:
Wildbloei door Valentina Tóth
Beste nieuwe tekst:
Showmeister door Theater Oostpool, Kasper Tarenskeen
Beste toneelbeeld/beste scenografie:
Frozen door Stage Entertainment
Beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
Café 749 door Orkater
Beste acteur/danser/zanger:
Sven Ratzke
Beste actrice/danseres/zangeres:
Valentina Tóth
Beste gezelschap:
Orkater
Beste festival:
Circusbende
Slechtste voorstelling:
Alles gaat goed door Eva van Pelt
Meest veelbelovende nieuweling:
Wina Ricardo
Ergerlijkste theaterervaring:
Na twee jaar de stekker uit DeLaMar West trekken omdat het musicallaboratorium niet winstgevend is. Nee, natuurlijk is het niet winstgevend, dat had men ook vooraf kunnen bedenken, maar het gaat hier om culturele winst van zo’n proeflokaal. Een klap in het gezicht van jonge, talentvolle musicalvernieuwers.
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
Cabaretier Pieter Derks is aangewezen om de oudejaarsconference te doen.
A Case for the Existence of God – Theater Rotterdam foto Sanne Peper
Jos Schuring – Scènes
Beste voorstelling:
Brothers van Ashton Brothers
Beste acteur:
Bram Suijker voor zijn rol in A Case for the Existence of God
Beste actrice:
Wendell Jaspers voor haar rol in Augustus Oklahoma
Beste gezelschap:
Oostpool, want constante kwaliteit, urgentie, toegankelijk en groot publieksbereik
Slechtste voorstelling:
Ronny Donny van Govert Meit
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Emma Buysse
Ergerlijkste theaterervaring:
ITA
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
De ontwikkeling van Oostpool.
Sander Janssens – de Volkskrant, Theaterkrant
Beste voorstelling:
Met het kwetsbare en ijzingwekkend goede We’re all alone in this together toonde Kim Karssen een hardnekkig toxische wereld verscholen achter een stijlvaste clownerie-act die steeds weer spaak loopt. Het steeds naardere samenspel met Elias De Bruyne zette alles pijnlijk op scherp. Kim Karssen blijft zichzelf opnieuw uitvinden.
Beste nieuwe tekst:
Opening Night van De Hoe is een fascinerend toneellabyrint waarin je, eenmaal verdwaald, de uitgang nooit meer hoopt te vinden, een diamant die met elke nieuwe blikrichting van kleur verandert. Rondom meesterontregelaar Peter Van den Eede ontvouwt zich een zoekende en verwarrende toneelavond over bestaansrecht en waarachtigheid, over woest twijfelen, toegewijde woede en natuurlijk altijd weer die verdomde liefde. Over alles wat ertoe doet, dus ongeveer.
Beste toneelbeeld:
Het relatief eenvoudige, maar zeer veelzeggende beeld van Artificial by Nature van Nineties Producties (regie: Anne Maike Mertens, scenografie: Julian Maiwald): twee robots die voortdurend patronen in de aarde aanbrengen en weer uitwissen, terwijl ze proberen hoop en houvast te vinden in de doelloze drijfveren van de mens. Hypnotiserend én ontregelend, eentonig én fascinerend, onnodig én belangrijk.
Voorstelling met de beste nieuwe muziek:
De prachtige klanken van Touki Delphine en Asko Schönberg, die met behulp van onder meer hoorn, fagot, trombone, prachtige zang én Stravinsky’s Le sacre du printemps het even geestige als ontroerende theaterritueel Het Zomeroffer van De Warme Winkel naar sacrale hoogtes stuwden.
Beste acteur (1):
‘Ntianu Stuger speelde afgelopen seizoen in een enorm openluchttheater (Wildfire), in de statige schouwburg (Oer en andere tijden) en in intieme vlakkevloerzalen (Versus, A Night with Queen Angelito). Keer op keer blaast deze enorm veelzijdige theaterverschijning de toeschouwer omver met vurig, hartroerend en vrolijk spel. Voor haar koop je een theaterkaartje.
Beste acteur (2):
De geweldige Sander Plukaard speelde in Cock van Theater Oostpool een opgefokte, gekwetste en kwetsende partner, die doodsbang is zijn vriend te verliezen maar heel goed weet dat het moet gebeuren. Plukaard verkent alle schakeringen van menselijk onvermogen – ontkennen, uitlokken, paaien, afstoten – in bijzonder genereus en heerlijk schaamteloos toneelspel, dat bij vlagen zeer hilarisch is, maar altijd een diepe tragiek verraadt.
Beste gezelschap:
Voorstellingen van de Veenfabriek zijn óf goed mis, óf goed raak – en daardoor dus sowieso goed. De Oerolvoorstelling Kunst zag ik misschien wel in de (onbedoeld) beste omstandigheden: op een gure maandagmiddag in de onophoudelijke, stromende regen vormde dit fantasierijke theateronderzoek naar kunst en verbeelding een dankbaar momentje van collectieve warmte en schoonheid in de modder.
Beste festival:
Noorderzon in Groningen combineert (al jaren overigens) de internationale allure van het Holland Festival met het laagdrempelige karakter van Festival Boulevard én de onstuitbaar vrolijke charme van De Parade.
Slechtste voorstelling:
Herman van Senf was een ratjetoe aan vaak onbegrijpelijke regiekeuzes en bleef daardoor, ondanks de leuke spelers, onnodig saai en plichtmatig buitenkanttoneel.
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Ze imponeerde eerder al in onder meer Faust en Paradijs aan het einde, maar in Op hoop van zegen van Dood Paard zette Dinda Provily zichzelf definitief op de kaart. Haar spel is alert, intelligent, humorvol en gul in het kwadraat. Ze absorbeert, incasseert, schakelt en levert stil commentaar, zonder dat ze zichzelf opzichtig op de voorgrond plaatst.
Ergerlijkste theaterervaring:
The Second Woman, de slaapverwekkende 24-uurs-marathon met Georgina Verbaan op het Holland Festival. Hoe langer ik erover nadenk, hoe suffer ik deze ‘sociologische theaterstudie’ vind. Honderd mannen een script geven om vervolgens aan te tonen dat ze zich vooral aan het script houden?
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
De komedie wordt weer serieus genomen, en dat pakte dit seizoen goed uit. Opvallend veel relatief nieuwe makers traden de theaterpodia met bakken humor tegemoet, wat resulteerde in hilarisch toneel dat ondertussen vrolijk aan wereldbeelden tornt. The Returned, Motherland 2, Meta-Moe, alles van Collectief Blauwdruk. Hoera, leuk!
Mieke Zijlmans – 8WEEKLY
Beste voorstelling:
Panic Room, Theater Utrecht. Abke Haring en Jacob Derwig in een ijzingwekkende voorstelling die ons leert dat oorlogen nooit andermens probleem zijn, maar ons allen tot in het diepst van onze kern raken.
Beste nieuwe tekst:
De kant van Ada, Peter Middendorp voor Mevrouw Ogterop. Razend knappe tekst, geïnspireerd door de moord op Marianne Vaatstra. Wanneer een dierbare een ernstige misdaad begaat, overschaduwt diens wangedrag alle vreugde in ons leven.
Beste toneelbeeld/beste scenografie:
Freaky Friday Face Off van De Warme Winkel. Ontwerp: Theun Mosk/Ruimtetijd. Een levensgroot poppenhuis, met echte stopcontacten, een kattenluikje en een verjaardagskalender op de wc.
Beste nieuwe soundscape:
De soundscape van Jurre Jan Hofman bij Kromanti van ISH. De dans wordt aangedreven en ondersteund door muziek die varieert van monotone soundscapes, van het geluid van een versnellende hartslag, tot Afrikaanse tribale muziek en steeldrums.
Beste acteur/zanger:
Sven Ratzke. Volkomen overtuigend zet Ratzke Marlene Dietrich neer, met als hoogtepunt het anti-oorlogslied Sag mir wo die Blumen sind. Hartverscheurend.
Beste actrice:
Maria Kraakman in Prima Facie. Kraakman zet de werdegang van de vlijmscherpe strafrechtadvocaat tot misbruikte vorm loepzuiver neer.
Beste gezelschap:
Toneelschuur Producties brengt stelselmatig op hoog niveau nieuw repertoire met interessante makers.
Slechtste voorstelling:
ALFA van Wunderbaum cs. Een mislukte poging om de auto als heilige koe te bekritiseren: het publiek, bestaande uit liefhebbers van de Alfa Romeo, begreep ALFA juist als een ode aan de auto.
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Niet meer helemaal kakelvers, maar als deze jonge vrouw op het podium staat, komen we hoe dan ook kijken: ‘Ntianu Stuger.
Ergerlijkste theaterervaring:
Telefoons waarmee toeschouwers vanuit de zaal tijdens de voorstelling foto’s maken of zelfs filmen. Van de Kleine Komedie tot het Bostheater, van ISH tot Holland Festival: mensen in het publiek zien er geen been in de camera op het podium te richten.
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
Een heleboel voorstellingen kunnen worden begrepen als een duidelijke aanklacht tegen de nu woedende oorlogen: Penthesilea (ITA Ensemble), Pianostemmen (Tg Goed Gezelschap), Huis van Troje (Toneelschuur Producties), Marlene (Sven Ratzke), Panic Room (Theater Utrecht), Klytaimnestra (STAN, Olympique Dramatique & Toneelhuis).
Jeroen van Wijhe – Theaterkrant
Beste voorstelling:
Catarina and the Beauty of Killing Fascists
Beste nieuwe tekst:
Catarina and the Beauty of Killing Fascists (script: Tiago Rodrigues)
Beste toneelbeeld/beste scenografie: Rabbit Hole van de Toneelmakerij en Theater Sonnevanck (licht, video- en geluidsontwerp: Mario Simon, Booi Kluiving en Jasper Nijholt)
Beste nieuwe muziek:
125W96th Street uit No Ponies (tekst: Alex Klaasen, muziek: Peter van de Witte)
Beste acteurs:
Emmanuel Ohene Boafo en Bram Suijker in A Case for the Existence of God
Beste actrice/danseres/zangeres:
Vajèn van den Bosch in Frozen
Beste festival:
Noorderzon
Slechtste voorstelling:
Pretty Woman
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Stijn Proesmans in Jesus Christ Superstar
Ergerlijkste theaterervaring:
De Raad voor Cultuur, het Fonds Podiumkunsten en het Amsterdams Fonds voor de Kunst, die musicalgezelschappen als Opus One, MusicalMakers en de Theateralliantie laten vallen. En de aanvraag van het M-Lab niet honoreren. Van het voornemen om de musical artistiek vooruit te helpen (sectoradvies Raad voor Cultuur in 2019) lijkt weinig meer over.
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
De nieuwe muziek en liedjes van Jan Groenteman (De Mol en de Paradijsvogel, Cirkels), Ezra van Nassauw (De Mol en de Paradijsvogel, Ver Van Je Bed) en Charlotte Dommershausen (Melk). De Writer’s Lab van Jurrian van Dongen, waar nieuwe schrijvers een paar prachtige musicalliedjes hebben gemaakt.
Joris Henquet – de Volkskrant
Beste voorstelling:
Jesus Christ Superstar in regie Ivo van Hove, door Albert Verlinde Producties
Beste nieuwe tekst:
We’re all alone in this together door Kim Karssen, Frascati Producties
Beste toneelbeeld/beste scenografie:
Net alsof van Jochem Myjer
Beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
Liefde, dood & taart door Peter van Rooijen & band
Beste acteur/danser/zanger:
Tom van Kalmthout & Yannick van de Velde (comedyduo Rundfunk) in Schau
Beste actrice:
Maria Kraakman in Prima Facie van Internationaal Theater Amsterdam/Eline Arbo
Beste gezelschap:
Het geweldige acteursensemble van Het Nationale Theater (in o.a. Brown Sugar Baby)
Beste festival:
Amsterdam Fringe Festival
Slechtste voorstelling:
Het Wim Sonneveld-complex door Tarik Moree en Tim Olivier Somer
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Valentina Tóth in haar debuut Wildbloei
Ergerlijkste theaterervaring:
Het verdwijnen van DeLaMar West als theater voor kleine musicals.
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
De grote theatergezelschappen (ITA, HNT, Theater Rotterdam) wagen zich steeds vaker aan (bijzondere vormen van) muziektheater .
Prima Facie – ITA foto Fabian Calis
Hans Smit – Trouw, Theaterkrant
Beste voorstelling:
Medea’s Kinderen – Milo Rau/NT Gent. Acht jaar na Five Easy Pieces regisseert Rau opnieuw kinderen tot topprestaties in het minutieus naspelen van gruwelijke scenes. Bloedstollend theater. Prachtige actualisering van Griekse tragedie verwoven met Belgisch gezinsdrama.
Beste nieuwe tekst:
Annelies Verbeke voor Wunderbaum speelt live (want online gaat het mis). Verbeke vangt meesterlijk de tijdgeest in het idioom van ouders en kinderen op een geimproviseerde schoolavond. Runner up: Joeri Heegstra en Max Wind voor Exit Poll(Bellevue-HNT)
Beste toneelbeeld/beste scenografie:
Rabbit Hole – Toneelmakerij/Sonnevanck. Mario Simon en Booi Kluiving zorgen in beeld en geluid voor een bombardement van indrukken zodat het je net zo duizelt als de jonge Samy achter zijn desktop.
Beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
High-Rise van Konvooi/Orkater. Geweldige klassieke samenzang aangevuld met indrukwekkende soundscape.
Beste acteur: Bram Suijker in Case for the Existence of God (TR) én als computernerd in Mötley Crüe-shirt in Superposition (Toneelschuur Producties).
Beste actrice/danseres/zangeres:
Ex aequo: ’Ntianu Stuger in Versus (Theater Utrecht) en Maria Kraakman in Prima Facie (ITA)
Beste gezelschap:
HNT en HNTjong
Beste festival:
De Parade; lage drempel en hoge kwaliteit
Slechtste voorstelling:
Waste Land van Maas op Oerol scoorde hoog. Het omvangrijke en indrukwekkend decor met allerhande huishoudelijke meuk kon de inhoudelijke armoede niet verbloemen, maar de voorstelling wordt gepasseerd door de dames en heren van Forced Entertainment met Signal to Noise op het Holland Festival. Wat een overjarige onzin was dat.
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Emma Buysse als Poppie de Willigen in Brown Sugar Baby (HNT)
Ergerlijkste theaterervaring (op het podium óf achter de schermen):
De gewoonte van gezelschappen om geen rolverdeling op te nemen in de documentatie maar een (als het even tegenzit) lange rij medewerkers. Aan de recensent de taak om te achterhalen wie wie is, met de kans op misverstanden.
Vincent Kouters – de Volkskrant
Beste voorstelling:
Diarree is mijn lievelingskleur van Artemis en Studio Julian Hetzel
Beste nieuwe tekst:
Wunderbaum speelt live (online gaat het mis) van Wunderbaum
Beste toneelbeeld/beste scenografie:
Rijnreisje van Toneelmakerij en Steef de Jong
Beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
We Are (Not) Tupac Shakur van Dieheleding/Urban Myth
Beste acteur/danser/zanger:
Adam Kissequel in Leven van George & Eran Producties
Beste actrice:
Maria Kraakman in Prima Facie van ITA
Slechtste voorstelling:
Rabbit Hole van de Toneelmakerij
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Art Srisayam (danser, acteur en maker bij Maas Theater en Dans, onder andere inMilky Way)
Ergerlijkste theaterervaring:
Dat schoolvoorstellingen steeds vaker stilgelegd moeten worden wegens verstoringen of hatelijke opmerkingen van leerlingen.
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
De overheersende hoeveelheid van sociale en maatschappelijke onderwerpen, teksten en voorstellingen.
Rosalie Fleuren – Theaterkrant
Beste voorstelling:
Makkelijk in de omgang, Lisa Ostermann
Beste toneelbeeld/beste scenografie:
Kirsten van Teijns Jaloezie is een bitch
Beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
Peter van Rooijen, Liefde, Dood & Taart
Beste actrice:
Wendell Jaspers, Augustus, Oklahoma
Meest veelbelovende nieuwkomers:
Just van Bommel en Emma van den Elshout waren voor mij nieuw dit jaar. Dynamische en fascinerende monologen, gebracht door een al even bijzondere speler (Just).
Ergerlijkste theaterervaring:
Festivals die journalisten op een première uitnodigen en een halve dag voor de voorstelling afbellen, omdat de artiest dat heel anders ziet – dat is me net iets te vaak overkomen dit jaar.
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
Het aantal uitstekende cabaretières dat afgelopen jaar te zien was en daarvoor erkenning kreeg: Lisa Ostermann, Vlamousse, Valentina Tóth, Elke Vierveijzer, Kiki Schippers, en veel meer.
Marijn Lems – Theaterkrant, NRC
Beste voorstelling:
Dat gat van Femke Arnouts
Beste nieuwe tekst:
Supertramp (Lisanne van Aert), Sonnevanck/Oostpool
Beste toneelbeeld/beste scenografie:
Er rent een berg voorbij door Plankton (Hendrik Kegels / Sonja van Ojen / Heintz en Kop)
Beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
Supertramp (Tijn Wybenga/Yonga Sun) bij Sonnevanck/Oostpool
Beste acteur:
Manja Topper in Julia (werktitel) bij Amsterdam Poet’s Theatre.
Beste duo/ensemble:
Rabbi Jallo & Yonga Sun (Supertramp, bij Sonnevanck/Oostpool)
Beste gezelschap:
Toneelschuur Producties (zie Vanja Rukavina in Superposition en Matteusz Staniak in Huis van Troje)
Beste festival:
Het Nederlands Theater Festival/Amsterdam Fringe Festival
Slechtste voorstelling:
De avond is ongemak (Bos Theaterproducties)
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Yaqien Bouhbaka (Huis van Troje, Toneelschuur Producties)
Ergerlijkste theaterervaring:
Raden van Toezicht, besturen en directies die nog altijd grensoverschrijdend gedrag binnen hun organisaties bagatelliseren of onder het tapijt schuiven.
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
De paar theaters die hun nek durfden uit te steken en programma’s ontwikkelden rond de nog altijd voortdurende genocide in Gaza.
Iris Spanbroek – Theaterkrant
Beste voorstelling:
De Holidayshow van Het NUT
Beste nieuwe tekst:
Who’s afraid of Oscar Wilde van Compagnie Red Yellow & Blue
Beste toneelbeeld/beste scenografie:
Liberté van Albert Serra
Beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
This is not a dance van Nastaran Razawi Khorasani
Beste acteurs:
Simme Wouters en Jasper Stoop in Het nut van Edo Dompelmans van Orkater/De Nieuwkomers
Beste gezelschap:
Orkater zette dit seizoen prachtstuk na prachtstuk op de bühne
Beste festival:
Festival Cement
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Tibau Beirnaert
Het nut van Edo Dompelmans, Orkater foto Julian Maiwald
Lorianne van Gelder – Het Parool
Beste voorstelling:
Het achtste leven (voor Brilka) van Oostpool, regie Nina Spijkers. Huilen, geboeid blijven, muziek, spel en tekst, meerdere generaties. Ik vond het heerlijk.
Beste nieuwe tekst:
Versus van Vincent van der Valk en Casper Vandeputte. Knappe scherpe tekst over populisme, met zoveel gedachten dat je de boel meteen wilt nalezen.
Beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
The Underground van Nite
Beste acteur:
Bram Suijker, onder meer in The Case for the Existence of God
Beste performer:
Sharlee Daantje, speels, licht en muzikaal
Beste gezelschap:
Theater Rotterdam
Beste festival:
Boulevard
Slechtste voorstelling:
Hamlet van Christiane Jatahy op het Holland Festival. Geforceerd geactualiseerd en vrij saai.
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Bureau Vergezicht (knap om echt goede voorstellingen over klimaat te maken)
Ergerlijkste theaterervaring:
Alle nieuwe regels hoe je te gedragen
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
Openheid over wat er niet goed gaat, en het (geleidelijk) afscheid van dominante leiders.
Ela Çolak – de Volkskrant
Beste voorstelling:
Disgraced van Black Sheep Can Fly, HNT en Senf Theaterpartners
Beste nieuwe tekst:
Dans la mesure de l’impossible van Tiago Rodrigues
Beste toneelbeeld/beste scenografie:
The Cadela Força Trilogy – Chapter I: The Bride and the Goodnight Cinderella van Carolina Bianchi/Luisa Callegari
Beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
Manu van Kersbergen: De herontdekking van de hemel
Beste acteur:
Nick Livramento Silva
Beste actrice:
Yela de Koning
Beste gezelschap:
Het Nationale Theater
Beste festival:
Fringe
Slechtste voorstelling:
The Borderland: Dark Promise van Nazar Rakhmanov, hoewel het echt wel z’n momenten had! Maar al het andere wat ik heb gezien zat gewoon sterker in elkaar.
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Sharlee Daantje
Meest verheugende nieuwe:
Dat artistiek leiders niet alleen willen leiden, maar het samen willen doen met hun (mede)makers.
Tuur Devens – Theaterkrant, De Wereld van het Poppenspel
Beste voorstelling:
Mycelium vanChristos Papadopoulos door Opéra Lyon, wat ’n dansvoorstelling!!
Beste nieuwe tekst:
De Miskenden, van Stefaan Van Brabandt (Lazarus)
Beste toneelbeeld/beste scenografie:
Da Capo van Circus Ronaldo, zeven generaties circusfamilie in scène gebracht.
Beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
Live-muziek van Bert Hornikx en Geert Waegeman bij Mooie jaren van Het nieuwstedelijk over 50 jaar geschiedenis Belgisch Limburg: sfeervol, vol ritme, reflectie.
Beste acteur:
Dirk Roofhooft, eindelijk weer op de planken in Adjusting Hope.
Beste actrice:
Theatermaakster Sara Vertongen (bij het Nieuwstedelijk, in verschillende producties)
Beste gezelschap:
De Hoe
Slechtste voorstelling:
Willy van Ugo Dehaes
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Sien Vanmaele in Zeemaal en in Landmaal: lekker kokend, engagement, fris.
Ergerlijkste theaterervaring:
Ergerlijk nu niet, maar ik vind het wel jammer dat er geen directe info meer is bij voorstellingen. Het is natuurlijk wel milieuvriendelijk, geen papieren folder te geven, maar alles digitaal moeten gaan uitzoeken vind ik echt niet leuk.
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
De moed van gezelschappen en makers om vol te houden en door te zetten!!
Joost Ramaer – Theaterkrant
Beste voorstelling:
Splendor Sonic Circus, een theatraal concert ter viering van tien jaar Splendor in Carré
Beste nieuwe choreografie:
Mamela Nyamza voor Hatched Ensemble
Beste toneelbeeld/beste scenografie:
Hamlet – In the Folds of Time van Christiane Jatahy
Beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
Voice Noise, Jan Martens’ eerbetoon aan over het hoofd geziene vrouwelijke performers uit de muziek.
Beste acteur:
Philipp Cahrpit in Waterlichamen
Beste actrice:
Clothilde Hesme als Hamlet – In the Folds of Time
Beste gezelschap:
Political Voice Institute van Marta Górnicka, bedenker van CHORUS, theater met het zangkoor als fundament. Górnicka opende SPRING 2024 met Mothers, A Song for Wartime
Beste festival:
2turvenhoog
Slechtste voorstelling:
The Third Reich, Romeo Castellucci, tijdens festival Noorderzon
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Tom Tieman met Ruimtereis – SHELTER (première tijdens festival Explore the North)
Ergerlijkste theaterervaring:
De klokkenluider wordt in de ban gedaan, haar kwelgeesten mogen doorspelen, Ivo Van Hove pas écht weg als NRC over de zaak publiceert: ITA’s onthutsende niet-afrekening met grensoverschrijdend gedrag.
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling (achter de schermen):
Mijn samenwerking met buddy-critica Zahira Mous. Voorlopig hoogtepunt: onze totaal clashende opinies over Eisa Jocsons The Filipino Superwoman Band in één gezamenlijke recensie.
Margriet Prinssen – Mediahuis, Theaterkrant
Beste voorstelling:
Innocence van De Nationale Opera. Simon Stone maakte bij DNO een briljante enscenering van Innocence van Kaija Saariaho (haar zwanenzang, zo bleek). Zeldzaam zinderende muziek, geweldig gezongen en gespeeld over een helaas al te actueel drama (je vergeet de beelden nooit meer). De vormgeving (zie ook verderop): meesterlijk, maar alles aan deze voorstelling was ijzingwekkend goed. Een verpletterende ervaring.
Beste nieuwe choreografie:
Verzoeknummer van Golden Palace. Marie en Lisa Groothof verbeelden fenomenaal de tragiek van het leven in Verzoeknummer, een radicale bewerking van het tekstloze Wunschkonzert van Franz Xaver Kroetz. De briljante regie van Jessie L’Herminez en de fraaie vormgeving (Sanne Danz) helpen mee, maar bovenal de geweldige mimiek, lichaamstaal en choreografie van Lisa en Marie zorgen voor een even humoristische als hartverscheurende voorstelling.
Beste toneelbeeld/beste scenografie:
Innocence/De Nationale Opera. Innocence was mede zo goed door de vormgeving van Chloe Lamford: een steeds ronddraaiend opengewerkt gebouw, waarin de klaslokalen, keukens, balkons, trappen en kasten er telkens anders uitzagen (bizar hoeveel werk er achter de schermen verricht moet zijn om dat voor elkaar te krijgen). Met het veranderen van de interieurs zag je telkens een nieuw perspectief van waaruit je naar het verhaal kunt kijken. Een telkens veranderend fresco. Dat past perfect bij het verhaal.
Voorstelling met de beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
Het nut van Edo Dompelmans van Orkater/ De Nieuwkomers. Tekst, decor en spel: allemaal even voortreffelijk in deze ingenieuze, liefdevolle voorstelling van Jasper Stoop en Simme Wouters. Maar wat zijn ze muzikaal ook goed! De wijze waarop ze de geluiden van alle afgedankte apparaten die een hoofdrol spelen in de voorstelling weten te incorporeren in de soundtrack, is weergaloos. En natuurlijk ook dat ze allebei zowat elk instrument bespelen.
Beste acteurs:
De twee mannen die totaal verschillend maar allebei heel liefdevol op zoek waren naar hoe ze het vaderschap moesten vormgeven: Bram Suijker en Emmanuel Ohene Boafo in A Case for the Existence of God bij Theater Rotterdam.
Beste actrice:
A night with queen Angelito: ‘Ntianu Stuger knalde vorige zomer al van het podium in Wildfire van Orkater; dit jaar was ze geweldig in Versus met Vincent van der Valk bij Theater Utrecht en speelde ze werkelijk weergaloos in haar eigen solo, A night with Queen Angelito.
Beste gezelschap:
Orkater. Hoewel vaak verguisd (het is mij niet duidelijk waarom), zijn er weinig plekken waar op zo’n hoog niveau telkens nieuwe talenten prachtige, uiteenlopende en diverse muziektheatervoorstellingen maken. Dit seizoen bijvoorbeeld De plantage van onze voorouders (regie: Geert Lageveen); En ze maakte een kind (Meral Polat in regie van Nita Kersten), en de al genoemde voorstellingen A Night with Queen Angelito en Het nut van Edo Dompelmans. Allemaal topproducties.
Beste festival:
Oerol
Slechtste voorstelling:
Alfa van Wunderbaum. Best lollige weetjes hoor en tuurlijk, best leuke spelers, maar wat een teleurstellende voorstelling, als je in deze tijd van klimaatcrisis niet verder komt dan wat grappige anekdotes over de zogeheten Alfisti – mensen die helemaal gek zijn van de Alfa Romeo – en een loflied op de snelheid van de auto. Duh.
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Laura De Geest is fenomenaal als Cassandra in Huis van Troje van Toneelschuur Producties waar ze ook aan meeschreef; als de vrijgevochten Aartje zetten ze een prachtrol neer in Oer en andere tijden door Hotel Modern/ITA.
Ergerlijkste theaterervaring:
Grote ergernis: de toenemende weerstand op scholen voor kwetsbare theatervoorstellingen, en de nare comments/ onderbuikreacties overal, maar ook op theaterkrant.nl.
Klein leed: oplichtende schermpjes, foto’s, ringtones, zoemende mobieltjes enzovoorts – en het dringen in de rij bij Frascati……
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
De terugkeer van het publiek na corona, het groeiende besef van het belang van lokaal gewortelde voorstellingen en het toegenomen engagement.
A Night with Queen Angelito – Orkater foto Bas de Brouwer
Hein Janssen – de Volkskrant
Beste voorstelling:
Opening Night door De Hoe; fantasievol, grappig en erg mooie ode aan het theater (en de film). Plus: hoe speel je dé toneel-kus?
En: Showmeister door Theater Oostpool; heerlijke samensmelting van zogenaamd hoge en lage (theater)kunst, met twee geweldige acteurs, Thomas Höppener en Jim Bakkum.
Beste nieuwe tekst:
Showmeister van Kasper Tarenskeen
Beste toneelbeeld/beste scenografie:
Die prachtige visnetten ontworpen door Michael Yallop en Ramses van den Hurk voor Op Hoop van Zegen door Dood Paard.
Beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
Ombra van Alain Platel bij Opera Vlaanderen, muziek en compositie: Steven Prengels
Beste acteur:
Sander Plukaard in Cock van Theater Oostpool. Grandioos, kwikzilverig komediespel.
Beste actrice:
Georgina Verbaan in The Second Woman (Holland Festival). Marathon-acteren, 24 uur lang op het hoogste niveau.
Beste gezelschap:
Theater Oostpool; vanwege de combinatie van modern repertoiretoneel en nieuwe teksten, en originele casting. Dit gezelschap heeft zich stevig in de tijd verankerd. Er hangt daar ook altijd iets sprankelends in de oosterse lucht.
Beste festival:
Fringe Festival – altijd verrassend, altijd voordelig (en je komt nog eens ergens!).
Slechtste voorstelling:
Haar in de wind van Wilfried de Jong en Caro Derkx – over een gemeenschappelijke passie voor fietsen die uitloopt in ijdel vertoon.
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Het duo Lars Brinkman en Koen ter Braak, niet helemaal nieuw, maar wel gestaag bouwend aan een eigenzinnige en persoonlijke theaterstijl.
Ergerlijkste theaterervaring:
Dat theatergroepen als Suburbia, Productiehuis Zeelandia, Peergroup en Toneelgroep Jan Vos, die allemaal in de regio dus buiten de randstad werken, geen landelijke subsidie meer krijgen. En dat terwijl er juist meer aandacht moet komen voor een betere spreiding over het land. Daarmee wordt veel kennis en ervaring weggegooid.
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
Dat festivals als Karavaan, Oerol, De Parade en Boulevard ruimte bieden aan nieuwe makers, maar ook aan makers die zich al bewezen hebben, om eigen producties te maken, omdat dat elders steeds ingewikkelder wordt.
Neil van der Linden – Theaterkrant
The Thief’s Journal: Songs of Decreation
Beste nieuwe tekst/choreografie/libretto:
The Thief’s Journal: Songs of Decreation
Beste scenografie:
The Thief’s Journal: Songs of Decreation
Beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
The Thief’s Journal: Songs of Decreation
Beste acteur/danser/zanger:
Leandro Souza
Beste actrice/danseres/zangeres:
Liza Sulaiman
Beste gezelschap:
Oorkaan
Beste festival:
SPRING
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Yung-Tuan Ku en Che-Sheng Wu (The Grand Percussionist)
Ergerlijkste theaterervaring:
Mensen die in een gesprek inbreken.
Juliette Georges – Theaterkrant
Beste voorstelling:
Het Achtste leven van Theater Oostpool
Beste nieuwe tekst:
Cock van Theater Oostpool
Beste toneelbeeld:
LEVEN van George & Eran producties
Beste nieuwe muziek:
Het nut van Edo Dompelmans van Orkater
Beste actrice:
Jip Smit in Motherland|Katinka Strikes Back
Beste gezelschap:
Orkater, door de voorstellingen (o.a. Het nut van Edo Dompelmans, De Meester en Margarita) maar ook de avonden die zij op Down the Rabbithole neerzetten met andere gezelschappen waarin het belang van theater en het gevoel van samenhorigheid ontroerend voelbaar was.
Slechtste voorstelling:
Huis van Troje van Toneelhuis Producties; het had op veel vlakken potentie, maar die potentie werd niet bereikt.
Ergerlijkste theaterervaring:
Het lijkt alsof een staande ovatie steeds meer de norm wordt en dat blijven zitten tijdens het applaus haast als een kritiek voelt op de voorstelling
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
Er komt steeds meer aandacht voor het theater toegankelijker maken voor mensen met een beperking, door middel van bijvoorbeeld Creative Access Lab van de Schuur en de talk van ENT.
Zahira Mous – Theaterkrant
Beste voorstelling:
The Next Generation of Dance (van Ailey II)
Beste nieuwe tekst/choreografie/libretto:
All About Me and My Mother door Indie Nile.
Beste toneelbeeld/beste scenografie:
an Accident/a Life van Sidi Larbi Cherkaoui, Marc Brew
Beste nieuwe (oude) muziek/soundscape/compositie:
The Next Generation of Dance, REVELATIONS(van Ailey II)
Beste actrice/danseres/zangeres:
Maggy van den Heuvel
Beste gezelschap:
Ailey II
Slechtste voorstelling:
The Unborn van Flavia Pinheiro
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Indie Nile
Ergerlijkste theaterervaring:
waar ik toch wel met regelmaat tegenaan loop zijn fantastisch geschreven pr teksten die hoge verwachtingen creëren, maar waarbij de voorstelling niet aansluit op die promotietekst.
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
Waardecreërende voorstellingen en installaties waar mensen en de maatschappij wat aan hebben op vlakken van zelfbewustzijn, mentale gezondheid, oplossingen vinden voor maatschappelijke problemen. Zoals de videoinstallatie-ervaring Ik Ontmoet Mij van Female Economy.
Lucia van Heteren – Theaterkrant
Beste voorstelling:
We’re all alone in this together (Kim Karssen / Frascati Producties). Kleine productie, maar deze maakster, verantwoordelijk voor idee, uitwerking en spel is een absoluut talent.
Beste nieuwe tekst:
Dans la mesure de l’impossible van Tiago Rodrigues. Voorstelling was te zien in het Holland Festival. De schrijver/theatermaker weet belangrijke onderwerpen in heldere monologen en scherpe dialogen, vaak verweven met bestaande tragedies, om te vormen naar theater.
Voorstelling met beste toneelbeeld/beste scenografie:
Innocence – (oktober 2023) opera bij De Nationale Opera, muziek van de Finse componist Kaija Saariaho, in regie van Simon Stone. Vormgeefster: Chloe Lamford.
Voorstelling met de beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
Signal to noise van Forced Entertainment – hallucinerend spel van zes performers die door AI gegenereerde mix van hun stemmen een voorstelling play-backen. Geluidsontwerp: Tim Etchells (juni 2024).
Beste acteur:
Bram Suijker – voor zowel Superposition (Toneelschuurproducties/De Coproducers) als A Case for the Existence of God (Theater Rotterdam)
Beste actrice:
Nederlands: Eefje Paddenburg in Julie van ITA, regie: Rebecca Frecknall
(Internationaal: Clothilde Hesme als Hamlet in de Hamlet van Christiane Jahaty – productie van Odéon Théâtre de l’Europe, te zien geweest in het Holland Festival.)
Beste gezelschap:
Te lastig. Beste producties: ITA. Pogingen te innoveren: Theater Rotterdam. Groot belang voor regionaal bereik: Toneelgroep Maastricht. Meest consequente interdisciplinaire keuzen: Noord Nederlands Toneel/NITE.
Beste festival:
Noorderzon. (Maar dit is een lastig te beantwoorden vraag omdat met – volgens onderzoeksbureau zo’n 1150 festivals in 2023 – een vergelijking beperkt blijft tot keuze van bezochte festivals.) Noorderzon blijft een festival waar het deel internationale programmering vaak verrassende kleine voorstellingen te zien zijn van makers die in de loop der jaren uitgroeien tot belangrijke makers.
Slechtste voorstelling:
Zoals mode-icoon Anna Wintour ooit zei: ‘In elk stuk (kleding, in haar geval) is iets te vinden dat goed is.’
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Vlaams collectief Werktoneel, bestaande uit Jesse van Damme, Louise Bergez, Joeri Happel, Lucie Plasschaert, Lucas Van der Vegt. De voorstelling Gruis/aan de twijfel die ik dit jaar zag was de meest intelligente, absurde en dwarse voorstelling met een clubje wonderbaarlijke acteertalenten.
Ergerlijkste theaterervaring:
Onkunde en desinteresse van onze politici in de kunsten in het algemeen en in de podiumkunsten in het bijzonder.
Ontwikkeling bij enkele theaters om drankjes mee de zaal in te laten nemen. (En als gevolg de ervaring in een niet bij name te noemen theater waar ik in de rij voor acht vrolijke dames met glazen gin-tonic zat en de gezelligheid, die niet zo veel met de voorstelling te maken had, de toeschouwers in de rijen ervoor en erachter afleidden.)
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
Constatering dat jonge theatermakers zich niet klein laten krijgen in een tijd waarin de vooruitzichten grimmig zijn.
Het Zomeroffer – De Warme Winkel foto Sofie Knijff
Jelle Brumsen – NRC
Beste voorstelling:
Schau van Rundfunk
Voorstelling met het beste toneelbeeld/beste scenografie:
Ho Ho Kershow van Släpstick
Voorstelling met de beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
Spijkerpaleis van Joost Spijkers
Beste gezelschap:
Oostpool
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Piet van Eeghen
Ergerlijkste theaterervaring:
Theaterpubliek dat graag aan omringend publiek – door opzichtig het hoofd te knikken of instemmende geluidjes producerend – wil laten merken dat ze het eens zijn met wat op het podium wordt gezegd. Een nogal treurige manier om je zogenaamd goede smaak kenbaar te maken.
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling (op het podium óf achter de schermen):
Cabaretiers/comedians die doorbreken zonder eerst een festival te winnen. Dit was in het pre-sociale media tijdperk haast onmogelijk. Culturele instituties moeten nooit te bepalend zijn in wie er wel of niet doorbreekt.
Gina Miroula – Het Parool, Theaterkrant
Beste voorstelling:
Who’s afraid of Oscar Wilde door theatermaker Daan van Bendegem biedt een mooi inkijkje in een kinderwens bij queer koppels.
Beste nieuwe tekst:
De toneeltekst van 233 ºC van Abdel Daoudi ism Elly Scheele en Maxine Palit de Jongh. Raak is de rol van de moeder in het stuk, die haar zwangerschap ontroerend beschrijft: ‘Toen ik je in me droeg […] mijn buik voelde honinggoud.’ En later: ‘Je bent maar zo gelukkig als je ongelukkigste kind.’
Beste choreografie:
In de intense dansbokswedstrijd Rocco/Rocca door ICK Dans worden dansers boksers en vice versa.
Beste toneelbeeld/beste scenografie:
Silo 8: van hoge torens die omvielen en in de hens vlogen tot een verdwijntruc in een vijver, waarin actrice Urmie Plein onder water wordt gezogen en uit het zicht verdwijnt. Het absolute hoogtepunt: een nagebouwd houten schip, door een hijskraan in de lucht gehouden, dat over het publiek zwierde en wegroeide door de nacht.
Beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
Percussionist Gabriel Ferrandini in Dans la messure de l’impossible tijdens Holland Festival. Op verschillende slaginstrumenten, waaronder een gong, wordt het geluid van naderend onheil ondersteund – denk: overvliegende raketten, bominslagen.
Beste acteur:
Gerben Vaillant in Het Zomeroffer van De Warme Winkel.
Beste dansers:
Het duet van dansers Denis Bruno en Hiroki Nunogaki in Rocco/Rocca (ICK Dans) is er eentje om je vingers bij af te likken. Geleidelijk switchen ze van klassiek naar moderne dans, telkens onderbroken door de bel tijdens een bokswedstrijd, onderwijl steeds meer kledingstukken uittrekkend.
Beste zanger:
Felix Schellekens’ hoge opera-uithalers in Stille Zonde wanneer hij zijn versie van ABBA’s Dancing Queen zingt.
Beste actrice:
‘Ntianu Stuger in A Night with Queen Angelito
Beste gezelschap:
De WijkJury, een initiatief van theaterroedel Female Economy en geleid door Adelheid Roosen, die mensen zonder theaterervaring uit stadswijken in contact brengt met toneel.
Beste festival:
De Parade, paradijs voor het ontdekken van nieuw theatertalent en het weerzien met oude rotten uit het veld.
Slechtste voorstelling:
Magda Toffler van Boris Nikitin/Frascati Producties
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Performancemaker Gerben Vaillant met On almost every page, over de eindeloze inwisselbaarheid van mensen en dingen.
Ergerlijkste theaterervaring:
De puinhoop bij ITA; bah. Mijn complimenten gaan uit naar collega Lucette ter Borg die verpletterende onderzoeksjournalistiek verrichtte en daarover schrijft in NRC.
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
De aandacht voor gezinsvorming bij queers in verschillende voorstellingen, waaronder Who’s afraid of Oscar Wilde en Een stel mannenpinguïns; meer van dit svp.
Annette Embrechts – de Volkskrant, Theaterkrant
Beste voorstelling:
We’re all alone in this together van Kim Karssen & Elias de Bruyne: twee tragikomische clowns ontmaskeren vrolijk en vilein het toxische slagveld van de liefde, ongelooflijk slim, stuntelig, prachtig en pijnlijk.
Beste nieuwe tekst:
En ze maakte een kind van schrijver Sarah Sluimer voor Orkater in opdracht van actrice en zangeres Meral Polat en regisseur Nita Kersten: vruchtbare, warmbloedige tekst over de analogie tussen het scheppen van kunst en het (niet) baren van een kind.
Beste toneelbeeld/beste scenografie:
Frozen door Stage Entertainment: okay, Disney doet mee dus je mag magie verwachten maar dit decor, deze kostuums, dit poppenspel en deze special effects zijn zo betoverend dat je er vanzelf ijsblauw van gaat dromen.
Beste nieuwe muziek/soundscape/compositie:
Closed Eyes van Alida Dors bij Theater Rotterdam: magistraal dansconcert dat je kopje onder laat gaan in een pijnlijke koloniale geschiedenis door de charismatische mix van opzwepende livemuziek, krachtig spoken word en spirituele dans.
Beste acteurs:
Joy Wielkens & Alwin Pulinckx in de openingsscène en het slot van Lady + Lord Macbeth door Theatergroep Suburbia in regie van Olivier Diepenhorst: hoe zij het vuur uit haar stembanden laat knallen en hij gekmakend de toetsen bespeelt. En dan, pang, dood.
En mimespeler Ria Marks in Herfst van Ryan Djojokarso i.s.m. Scapino Ballet Rotterdam en Stichting Lib. Marks draagt een diepe pijn van verlies en rouw ongelooflijk puur en teder bij zich; je wil het liefst meewiegen tijdens dit aangrijpende, onaardse afscheidsritueel over de dood van een kind.
Beste gezelschap:
Oef, lastig, maar een top drie in de dans past hier best: Het Nationale Ballet, Nederlands Dans Theater en NITE, opdat we het niet voor lief nemen.
Beste festival:
Alle circusfestivals in Nederland, vanwege de ongelooflijk laagdrempelige, gastvrije, toegankelijke sfeer, de durf en de bravoure en de heerlijke do-it-yourself-mentaliteit.
Slechtste voorstelling:
Titaantjes door Joeso Peters van het Friese Theatercollectief Illustere Figuren: mislukte solo als sterfhuisconstructie voor een jubilerend collectief, veel over gezegd en geschreven. Maar de groep leeft nog.
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Freek Nieuwdorp als maker bij Maas theater en dans met zijn originele jongensavontuur Milky Way (8+), over de nietigheid van de mens en kleine vragen in een grote kosmos.
Ergerlijkste theaterervaring:
Hoofdlijnen, zijbeuken en onderbuiken van dit kabinet
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
De groeiende (vanzelfsprekende) aanwezigheid van clowns en poppen in alle genres, van theater tot dans, van opera tot performance. De tragikomische betekenis is ook symbolisch, omdat de mens zich maar al te vaak als marionet gedraagt.
Karin Veraart – Theaterkrant, VPRO
Beste voorstelling:
Opening Night door DE HOE. Zinderende, speelse, collectieve aanpak van de klassieker van John Cassavetes (en zijn muze Gena Rowlands). Over (toneel)spel en werkelijkheid, twijfel en overmaat – en liefde. Altijd gelaagd en heel vaak erg geestig, door een heerlijk stel spelers.
Beste nieuwe tekst:
Wittgenstein 2. Aan de taal ligt het niet van Bo Tarenskeen. In in dit tweede deel (er zijn er elf voorzien) over het gedachtegoed van een van de intrigerendste filosofen van de twintigste eeuw overdondert Tarenskeen (en zijn fantastische acteursploeg) de toeschouwer met tekst en spel. Geen angst voor een hermetisch college, wees voorbereid op een pakkende voorstelling met ferme Tarenskeen-signatuur. Hadden we kunnen weten, deel één was ook al niet te versmaden.
Beste toneelbeeld/beste scenografie:
Mooi, functioneel én betekenisvol: het net in de enscenering door Dood Paard van Heijermans’ Op hoop van zegen. De indrukwekkende Knier van Manja Topper is erin verstrikt geraakt tot op het punt dat ze doorschijnend blauw ziet.
En, in warm rood, de scenografie van Theun Mosk voor Karina Holla’s De Dresser, een hartroerende solo over spelen en (ver)kleden die elke vorm van ageism tart.
Beste nieuwe muziek/compositie
Thibaud Delpeuts soundscape voor We’re all alone in this together, de hartbrekendste (én vaak meest hilarische) performance van dit seizoen van Kim Karssen en Elias De Bruyne (onder regie van Delpeut). In de woordeloze gedeelten van voorstelling is de muziek even onmisbaar als een volwaardige medespeler.
Beste acteur:
Lowie van Oers als de Duitse filosoof Moritz Schlick, middelpunt van de Wiener Kreis, in Wittgenstein 2. Meeslepend, en ontroerend in een (helaas, gezien het huidige politieke klimaat) maar al te actuele setting.
Beste actrice:
Margijn Bosch als de titelheldin, dochter van de beroemde Japanse kunstenaar Hokusai, in Oei. Een performance die je van je Frascati-3 stoeltje blaast. ‘t Barre Land bewijst zich eens te meer als eigenzinnig, karaktervol stel dat – hier in samenwerking met Erik Bindervoet – voor grote artistieke wonderen zorgt, in dit stuk over kijken en gezien worden.
Beste gezelschap:
DE HOE, die aantoont hoe je als gezelschap wezenlijk kunt verjongen en vernieuwen zonder je basis te verloochenen. Hun Opening Night is daar maar weer eens het recentste overtuigende bewijs van: theater over theater, over echt en niet-echt, over verschillende generaties door verschillende generaties.
Beste festival:
Brandhaarden, met als uitschieter het beeldschone (zowel in vormgeving als concept) Constantinopoliad over de door oorlog gedwongen reis van de jonge dichter Kaváfis vanuit Alexandrië richting Constantinopel (en ondanks het aanmerkelijk mindere Goodbye, Lindita). Hopelijk was dit niet de laatste editie.
Teleurstelling:
Haar in de wind van Wilfried de Jong en Caro Derkx. Als liefhebber van het (amateur-) wielrennen en met het heerlijke We Free Kings (De Jong, Wim Opbrouck, fietsen en jazz) in het geheugen gegrift, was dit een teleurstelling die niet verder kwam dan een goede bedoeling van De Jong en wat getrut van Derkx. Ze vonden elkaar leuk, dat wel.
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Gerben Vaillant met zijn On Almost Every Page. Enfin, Vaillant (1994) is al niet meer echt een jonkie bij Frascati Producties, maar deze voorstelling is er wel echt een voor de annalen.
Ergerlijkste theaterervaring:
De weerslag van de laatste verkiezingsuitslag.
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
Dat er in deze tijden van kunstencrisis opNIEUW zulke prachtige dingen te zien zijn als bijvoorbeeld bovengenoemde. En natuurlijk dat de Theatertroep een nieuw onderkomen heeft gevonden in voorheen het Betty Asfalt Complex.
Ron Rijghard – NRC
Beste voorstelling:
Versus van Theater Utrecht. Regie Casper Vanderputte
Beste nieuwe tekst:
Who’s afraid of Oscar Wilde van Daan van Bendegem (voor Compagnie Red Yellow & Blue)
Beste toneelbeeld:
Sisyphe van Victor Pilon/ 4D Art (zes uur lang doelloos/ritueel zand scheppen bleek op het Holland Festival verrassend inspirerend)
Beste nieuwe muziek:
Eindtijd Revue van Urland (met doommetalhuisband DEATH.DEF)
Beste acteur:
Vincent van der Valk (in Versus)
Beste actrice:
’Ntianu Stuger (in Wildfire, Versus en A Night with Queen Angelito)
Beste gezelschap:
Het NUT
Beste festival:
Noorderzon
Slechtste voorstelling:
Het door martelexperts van een geheime dienst bedachte Signal to Noise door Forced Entertainment op het Holland Festival. Na 90 minuten herhalingen, playbacken en loze handelingen (‘deconstructie van live theater’) was ik bereid te bekennen dat ik mijn moeder had vermoord.
Meest veelbelovende nieuwkomer:
Valentina Tóth (met haar debuutvoorstelling Wildgroei)
Ergerlijkste theaterervaring:
De ‘ontschotting’ bij de commissies van het Fonds Podiumkunsten, waardoor mensen zonder verstand van zaken mogen oordelen over subsidie. Een aanfluiting.
Meest verheugende nieuwe ontwikkeling:
De onthullende artikelen van mijn collega Lucette ter Borg, die het grensoverschrijdend gedrag bij Likeminds en ITA wist bloot te leggen, en misstanden aan de kaak stelde.
Foto boven: Bas de Brouwer – Kim Karssen
Dossiers
