Het onvergeetlijk zingen

Als oude melodieën wonderbaar
zich mengen met het onvergeetlijk zingen
der bronzen stemmen van het Nieuwe Jaar.
(uit De Muze van Cola Debrot)

In de toneelliteratuur wordt de rijke geschiedenis van bi-culturele schrijvers herontdekt. Dit jaar verscheen Het Surinamedagboek van Merijn de Boer over Albert Helman, en vorig jaar wonnen Raoul de Jong en Mathieu Wijdeven de Toneelschrijfprijs met hun tekst over George Rustwijk. Rustwijk werd eerder door Thea Doelwijt beschreven als ‘geëngageerd en veelzijdig kunstenaar’, en Helman door Anil Ramdas als ‘de grootste Surinamer van de twintigste eeuw’. Maar ze waren uit het zicht geraakt, en worden nu door een nieuwe generatie ontdekt, gewaardeerd, van nieuwe contexten voorzien en gepresenteerd aan een groter publiek.

De Nederlandse toneelcanon – voor zover die überhaupt is vastgelegd – is dringend toe aan doorlichting en ontsluiting, maar daarvoor moet het zicht op het werk van toneelauteurs van kleur scherper. Er is een lijn die van Rustwijk en Helman via Doelwijt en Ramdas naar De Jong en Wijdeven loopt. Deze en vele andere auteurs staan op elkaars schouders, en vormen een generaties omspannend, rijk landschap dat zich uitspreidt over genres, landsgrenzen, culturen en talen. Maar waar te beginnen? We hebben op basis van een aantal criteria (zie kader) een voorlopig compendium gemaakt van 56 bi-culturele naoorlogse auteurs, opdat de eerste mist optrekt en we het gesprek kunnen beginnen.

Dit is nadrukkelijk géén uitputtende lijst, maar een eerste overzicht van auteurs die eigenlijk al tot de canon behoren. Bijvoorbeeld omdat ze eerder gelauwerd zijn voor hun bijdragen aan de toneelliteratuur. En dus ook zeker geen onfeilbaar overzicht, omdat ook prijzen en overzichtswerken onderdeel zijn van een kunstenpraktijk die schrijvers van kleur onderbelicht.

Dit overzicht is bedoeld als startschot voor een langer gesprek met schrijvers, dramaturgen, uitgevers en andere lezers over de actualiteit en kwaliteit van het werk. Het eerste doel is te komen tot een lijst van ongeveer tweehonderdtheaterstukken, die algemeen beschikbaar zouden moeten zijn. Veel stukken van schrijvers van kleur zijn niet meer in druk of überhaupt nooit uitgegeven. Deze lijst moet een impuls zijn om de (digitale) verkrijgbaarheid van een divers spectrum aan Nederlandse teksten te vergroten, bijvoorbeeld en met name in de bibliotheken van de theaterscholen.

Vervolgens willen we uit deze lijst ongeveer twintig stukken belichten, die iedereen die geïnteresseerd is in Nederlandse toneelschrijfkunst zou moeten inspireren om verder te lezen en die iedere student aan een toneelopleiding gelezen zou moeten hebben.

1901-1910

Cola Debrot (1902 – 1981)
Antilliaans diplomaat, arts en filosoof. Schrijver van proza, poëzie, toneel, essays, dagboeken en balletrecensies. Wordt beschouwd als de grondlegger van de Antilliaans-Nederlandse literatuur. In zijn toneelwerken combineert hij filosofische gedachte-uitwisselingen met kritische humor. Werkte met of vooro.a.: W.F. Hermans, Albert Helman, Carel Willink en Dirk Jan Braat.
Titels: De automaten, Bokaal aan de lippen (Kelki na boka), Op zoek naar de Infanta (alle op dbnl)

Albert Helman (geb. Lou Lichtveld, 1903 – 1996)
Politicus, verzetsstrijder, componist, nestor van de Surinaamse literatuur. Veelzijdig en groot oeuvre, waar toneel een relatief bescheiden rol in speelt. Terugkerend thema in zijn werk is isolement en eenzaamheid. Was onderdeel van Toneelgroep 5 mei 1945 en schreef een deel van Vrij Volk. Vertaalde en bewerkte o.a. Molière naar het Sranan. Werkte met of voor o.a.: Eduard van Beinum, Nola Hatterman, Joris Ivens en De Nieuw Amsterdam.
Titels: De Bataafse Dageraad (script Theatercollectie), Hoofden van de Oayapok!(dbnl), Caraïbisch Passiespel (Uitgeverij Varekamp)

Sophie Redmond (1907 – 1955)
Arts, politica, actrice en feministe, toneelschrijfster en voorvechtster van de Surinaamse cultuur. Gebruikte haar radiocolumns voor de AVRO en haar volkstoneel voor verbetering van de leefomstandigheden, gezondheid en emancipatie van Surinamers. Thea Doelwijt verzamelde haar toneelwerk. Werkte samen met of voor o.a.: Albert Helman, Paula Velder, Met Ons Tienen en Thalia.
Titels: Grontapoe na asi tere (De wereld is een paardenstaart), Misi Jana e go na stembus (Vrouw Jana gaat stemmen), A Sowtoe (De klaploper) en Jezus na watra foe libi (Over het leven en sterven van Jezus) (Uitgeverij YWCA)

1911-1920

Hugo Pos (1913 – 2000)
Surinaams jurist, schrijver en dichter, recensent. Schreef gedurende zijn lange loopbaan hoorspelen, scenario’s, dialogen en groter opgezet werk als het toneelstuk Vive la vida. Behandelt schijnbaar achteloos grote thema’s als schuld en schaamte. Werkte samen met of voor o.a.: De Nieuw Amsterdam, Cosmic en Stichting Julius leeft.
Titels: Vive la vida, Black and White, Boni (hoorspel IKON), De tranen van Den Uyl (in bundel Onverwerkt verleden Uitgeverij Lm Publishers)

Hubert Lio Booi (1919 – 2014)
Dichter, schrijver, vertaler, toneelspeler en voordrachtskunstenaar uit Bonaire. Oorspronkelijk opgeleid tot priester en bankmedewerker, werd hij belangrijk promotor van het Papiaments en van het cultureel leven op Aruba. Bewerkte het wereldrepertoire naar Papiaments en plaatste verhalen uit de wereldliteratuur naar een Antilliaanse setting. Tekstschrijver van het volkslied van Bonaire. Werkte samen met of voor o.a.: Paul Römer, May Henriquez, Frans Meeuwis en Mascaruba.
Titels: Golgotha (dbnl), E perla di Karibe (script Biblioteca Nacional Aruba), Amor di Kibaima (script Biblioteca Nacional Aruba), E flamingo di Aruba(bloemlezing uitgeverij Editorial Charuba)

1921-1930

Eddy Bruma (1925 – 2000)
Surinaams jurist, regisseur en politicus, schreef zowel in het Nederlands als Sranan. Schreef twee invloedrijke toneelstukken die zich in de slaventijd afspelen en Anansitori met veel dans en muziek uit de Creoolse traditie. Betrokken bij oprichting Wie Eggie Sani. Werkte met of voor: Manuel van Loggem en Otto Sternheim.
Titels: De geboorte van Boni, Basja Pataka, Anansitori 

1931-1940

Ernesto Rosenstand (1931)
Docent Spaans, acteur, radiomaker, dichter, vertaler die leefde en werkte op Aruba. Vertaalde, bewerkte en schreef eigen toneelstukken en een musical. Richtte Teatro Experimental Arubano op en verzorgde daar vertalingen in het Papiamento van stukken uit het wereldrepertoire, ook veel oorspronkelijk Arubaans werk. Schreef onder andere een sociaal gericht werk over gemarginaliseerde groepen en haalde materiaal uit de spelersgroep. Werkte met of voor o.a.: Radio Kelkboom, Mascaruba en Hubert Booi.
Titels: Macuarima: historia o leyenda?, Bo felisidat ta serca mi, Wadirikiri, Kiko ta di nos? (Uitgeverij Teatro Experimental Arubano)

Thea Doelwijt (1938)
Redacteur, beschouwer, schrijver. Schreef een groot aantal toneelstukken, musicals en cabaretteksten, vooral voor het Doe-theater waarvan zij medeoprichter was. Centraal stond daarin: een zelfbewuste Surinaamse identiteit met behoud van alle rijkdom aan culturen, maar zonder etnische scheidslijnen. Zette zich in voor de vrouwenemancipatie en het tegen militarisme. Stelde belangrijke bloemlezingen samen zoals van Sophie Redmond en Kri, kra! Proza van Suriname en schreef veel kinderboeken. Werkte met of voor: Orlando Emanuels, Henk Tjon, Jetty Mathurin, Gado Tjo, Stichting Prépré en Heleen van Meurs.
Titels: Land te Koop (registratie op lp), Cora-O, Du Cyclus, Moi Boi, Iris(ITFB), Lachen is geen schande (Lafoe a no sjen), Trawan Prakseri

Eligio Melfor (1940 – 2023)
Producent, acteur, ‘Comico Numero Uno’ van Curaçao. Autodidact met als inspiratiebronnen Max Tailleur en Toon Hermans, die kluchten schreef met een diepere boodschap. Werkte met en voor: Norman de Palm, Anthony Jamanika en Teatro Luna Blou.
Titels: Hulanda mi ta bai (Ik ga naar Nederland; uitgeverij: Fundashon pa Planifikashon di Idioma), Esta kurashi, Beberin, De familie Fecunda

1941-1950

Pacheco Domacassé (1941 – 2022)
Antilliaans acteur, zanger-gitarist en regisseur en schrijver voor theater, film en televisie. Wijdde zich aan het theaterleven en aan de film in het Papiaments, zag toneel als strijdmiddel in anti-kolonialistische bewustmaking van de eigen identiteit en geschiedenis. Werkte met of voor: Tone Brulin, Kas di Kultura, Diana Lebacs en Dolf de Vries.
Titels: Tula: E rebelion di 1795 (Uitgeverij Korsou), Konsenshi di un Pueblo (Geweten van een Volk; eigen beheer in OBA)

Denis Henriquez (1945)
Arubaans prozaschrijver, dichter, toneelschrijver en fysicus. Hij publiceerde poëzie, proza en teksten voor toneel en film in het Papiamento en Nederlands. Symbolisch werk. Werkte met en voor: Yvonne Spellen, Burny Every, Grupo Teatral Arubiano, Chris Comvalius en Groep 13.
Titels: Manan dalia lo ta mi dalia (Morgen zal dat liefje mijn liefje zijn), Fenchi a gana e premio mayó, E Sirena di Yara (online Biblioteka National Aruba)

Astrid Roemer (1947)
Surinaams schrijver van gedichten, romans, essays. Groot en veelvoudige bekroond oeuvre. Ontving onder andere de P.C. Hooft-prijs (2016) en Prijs der Nederlandse Letteren (2021). Schreef theaterteksten, hoorspelen en libretti. Richtte de theatergroep Bruin Brood & Spelen op. Thema’s in het werk zijn Zwarte cultuur, vrouwelijke solidariteit, koloniale geschiedenis. Werkte samen met onder andere Rufus Collins, Orsyla Meinzak, Felix de Rooy, John Leerdam en Theater van het Oosten.
Titels: De buiksluiter (1981)(NOS/BRT), No kre mi lobi wan (Waarom de rivier zo nat is) (script Theatercollectie) Paramaribo! Paramaribo! (in het onderzoeksverslag Bruin Brood en spelen), Een Vrouw Van Een Man (Uitgeverij Veen), Dichter bij mij schreeuw ik (Uitgeverij Theater van het Oosten) Een Dame, een Poes en een Kater (Uitgeverij Prometheus)

Edgar Cairo (1948 – 2000)
Essayist, columnist, dichter en acteur en voordrachtskunstenaar en schrijver van toneel en hoorspel. Hanteert een Surinaams-Nederlands dat hij met zijn eigen vondsten heeft verrijkt tot het ‘Cairojaans’. Behandelt de positie van migranten in de Nederlandse samenleving, de doorwerking van het slavernijverleden, het alledaagse racisme, Zwarte homoseksualiteit. Verwerkt de historische achtergrond met humor en was sterk beïnvloed door de orale tradities van stads- en Para-creolen. Werkte met of voor: Radio Nederland Wereldomroep, de Volkskrant, Bakuba, TIE3, Edsel Samson en Alida Neslo.
Titels: Brokositon/Puin, Ba Anansi! Woi! Woi! (Die dood van Spin), De smaak van Sranan Libre, Dagrati! Dagrati! Verovering van de Dageraat!, De Doodsboodschapsvogel (alle op dbnl)

Henk Tjon (1948 – 2009)
Surinaams theatermaker, regisseur en docent die als (co-auteur) schreef voor zijn theatergezelschappen. Combineerde zijn vorming aan het O’Neill Institute met traditionele spelvormen van de verschillende Surinaamse bevolkingsgroepen, wat veelvormige en meertalige teksten opleverde. Medeoprichter van het Doe Theater, het Ala Kondre Dron Ensemble en De Nieuw Amsterdam. Ook één van de organisatoren van Carifesta, het grootste kunstfestival van de Caraïben. Werkte samen met en/of voor: Thea Doelwijt, Thalia, Dobru, Rufus Collins en Wilgo Baarn.
Titels: Land te koop, Libi Span, Frrrèk, Haré Lach, Fri Libi, Revo Lucy, KOBOGO

Norman de Palm (1948)
Arubaans theatermaker, filmproducent, acteur en schrijver. Ontvanger Cola Debrotprijs en oprichter van Cosmic en Theatro Luna Blou. Schreef jeugdtheaterteksten en muziektheater met jongeren waarin de complicaties van multiculturaliteit een tragikomische rol spelen. Initiatiefnemer Grenzeloos schrijven en Hollandse Nieuwe. Werkte met of voor: Felix de Rooy, John Leerdam en Artisjok 020.
Titels: Desiree (Cosmic), Bloedlink, Bijlmerexpress, Basta! Lust, Stampij (alle ITFB)

1951-1960

Anis de Jong (1952)
Acteur en theatermaker van Molukse afkomst. De Jong is samen met Nel Lekatompessy medeoprichter van het Moluks-Nederlandse muziek-en theatergezelschap Delta Dua (voorheen Theatergroep Delta). Verwerkt traditionele verhalen, historische gebeurtenissen en actualiteit tot muziektheater. Werkte met of voor: Theatergroep Tifa, Rudy Tuhusula, Paulette Smit en Henk Tjon.
Titels: Operasi Batavia, Kruit, Westerling, een broederstrijd

Marian Boyer (1954 – 2013)
Toneelschrijfster, actrice met Indische roots. Opgeleid aan de Toneelschool Amsterdam als actrice, schreef naast romans een groot en bekroond toneeloeuvre. Was oprichter Platform Theaterauteurs en naamgever Marian Boyer-prijs. Werkte met of voor: Pamela Koevoets, Moniek Merkx, Maatschappij Discordia en InDependance
Titels: Au (DNTB #0) Sool, Dat (DNTB #365), Rauw, Helle Kijkers (online bij vvltheaterteksten)

Paulette Smit (1957)
Actrice, dramaturg, bewerker en schrijver uit Curaçao. Zet zich al jaren in voor schrijvers met een biculturele achtergrond bij het Hollandse Nieuwe toneelschrijvers- en theatermakersfestival bij Cosmic Theater en later MC en de Werkgroep Caraïbische Letteren. Werkte voor, door, met: Cosmic, Julius Leeft! en Anis de Jong.
Titels: Saïda- de liefde overleeft, Operasi Batavia, Catwalk Club, Koorts (Hollandse Nieuwe 5), Voorlopig Familie (Hollandse Nieuwe 6)

Sabri Saad El Hamus (1957)
Theater- en filmacteur, theatermaker, bewerker en schrijver afkomstig uit Egypte. Studeerde aan de Toneelschool Arnhem en volgde Aram Adriaanse op als directeur De Nieuw Amsterdam. Schreef in samenwerking met andere auteurs een serie voorstellingen over de vijf zuilen van de Islam. Bewerkte Shakespeare en Fassbinder. Werkte voor en met: Justus van Oel, Ko van den Bosch, Mustafa Stitou, Arnon Grunberg en Cosmic.
Titels: De Arabier van Amsterdam, serie Pax Islamica  (Uitgeverij Meulenhoff), Cairo Café

Jef Hofmeister (1957)
Componist, zanger, auteur met Indische roots. Schrijft libretto’s en liedteksten voornamelijk voor het Volksoperahuis, waarvan hij medeoprichter is. Het onderzoeken van zijn eigen Nederlands-Indische afkomst neemt daarin een steeds grotere ruimte in. Schrijft open en toegankelijk muziektheater. Werkt met of voor: Kees Scholten, Jörgen  Raymann, Teatro Kadakèn, Rop Severien en Teatro Luna Blou.
Titels: De Dood en de Zee, De zesdaagse van St-Jezus-in-’t-Kruis, Tambú, a Freedom Song en I.N.D.O.

Wijnand Stomp (1958)
Stand-upcomedian afkomstig van Curaçao. Opgeleid als cultureel werker en schatbewaarder van de Anansi-verteltraditie. Schreef tientallen Anansi-werken, voornamelijk werk voor stichting Pruim (later Kalebas Produkties), maar maakt ook van ander materiaal (hoorspel) bewerkingen voor de jeugd. Werkt met: W.J. Baart, Noni Lichtveld, Lieke van Duin en Jean Hellwig.
Titels: Ik, Anansi, Warawara, Zee vol verhalen, Monkie het aapje dat zoek raakt

Michael Matthews (1958 – 1996)
Afro-Amerikaans theatermaker, schrijver en performer uit de Verenigde Staten, die als twintiger naar Nederland kwam. Studeerde Film en Theatre Arts aan de Temple University in Philadelphia en werkte interdisciplinair. Avant-gardistisch en eclectisch maker die klassieken met het nachtleven verbond. Werkte met of voor: Jac Heijer, Rob Malasch, Toneelschuur, Gerardjan Rijnders, Louis Andriessen, Rob Hauser, Ping Chong, Paul Gallis, Amy Gale en mimegroep Carrousel.
Titels: Kniertje’s Knie, Cambodia, mon amour, The Monster Trilogy (DNTB #744)

Roland Colastica (1960)
Theatermaker, dichter, jeugdboekenschrijver op Curaçao. Combineert zang, vertelling, voordracht en theatrale elementen in zijn monologen. Ontvanger Cola Debrotprijs.
Werkte met en voor: Wijnand Stomp, Laura Quast, Ad de Bont en Kalebas.
Titels: Ninga bon (Ontkenning), Huwelijkse voorwaarden, Mi Burosho, Verlangen

Jenny Mijnhijmer (1960)
Surinaamse actrice, adviseur, scenarist en vertaler. Studeerde Engelse literatuur en Theaterwetenschappen aan de Leidse Universiteit en vertaalde werk van onder andere Audre Lorde. Combineert verschillende functies op het gebied van cultuurbeleid met schrijven voor toneel en film. Schrijft street wisemuziektheater voor jeugd en volwassenen, voor en met: Cosmic, Made in da Shade, De Nieuw Amsterdam en Rast.
Titels: Let’s talk about Sex, Romeo ’n’ Juliette – A Caribean Xperienz, DeKoningin van Paramaribo, Enkele Reis

1961-1970

Maarten van Hinte (1962)
Nederlands-Surinaamse theatermaker, regisseur, librettist en dramaturg. Hoorde bij de eerste generatie van De Nieuw Amsterdam. Breed oeuvre, waarbinnen de dramaturgie van hiphop en theater samenkomen. Werkt samen met of voor: Marjorie Boston, De Nederlandse Opera, Orkater, De Nieuw Amsterdam, Medeoprichter Made in da Shade, M.C. en RIGHTABOUTNOW.INC.
Titels: O.J. Othello (Cosmic), Booyaka Booyaka (script Theatercollectie), Shade (script Theatercollectie) Queen of Disco, Hoe ANANSI the stories of the world bevrijdde, Gliphoeve, Nina Simone (A)live

Șaban Ol (1962)
Theatermaker, schrijver, bewerker en vertaler. Geboren in Turkije, studeerde af aan de Regieopleiding in Amsterdam en was medeoprichter theatergroep Rast. Schrijft over mensen in machtsrelaties en over veranderende identiteiten, vaak gebaseerd op gesprekken met migranten. Schrijft zowel in het Turks als Nederlands en vertaald Nederlandse toneelteksten van bijvoorbeeld Pourveur en Vekemans naar het Turks. Werkt met of voor: Celil Toksöz, Eric De Volder, Paul Pourveur
Titels: Kakkerlakken (de Kist), In de Schaduw van mijn vader (scriptTheatercollectie), De mus (DNTB #446), Eleni en Roos (DNTB #445), Wees Onzichtbaar

Bodil de la Parra (1963)
Actrice, scenariste en toneelschrijfster met Surinaamse roots. Studeerde aan de Kleinkunstacademie en Theaterschool in Amsterdam en schrijft toneelstukken waarin ze vaak ook zelf speelt. Schrijft humoristisch muziektheater met sterke vrouwenrollen, veelal over familiegeschiedenissen en weemoed. Werkt samen, met of voor: Nadja Hüpscher, Carolina Mout, Wimie Wilhelm en Orkater.
Titels: Victor en ik (script Theatercollectie), Temple, Taylor & Garland (script Theatercollectie), Ouwe Pinda’s (DNTB #419), Het verbrande huis, Dagen van rijst, De Gliphoeve

Guus Pengel (1963)
Tekstschrijver en regisseur voor muziek, theater en televisie met Surinaams roots. Maakt satirisch werk, muziektheater en comedy. Werkt samen met of voor: Jörgen Raymann, Howard Komproe, John Leerdam, Roué Verveer, Narsingh Balwantsinghen Pier21.
Titels: Romeo ‘n’ Juliette – A Caribean Xperienz, Un dia nobo/Wan nyun dey/In nije dei, Kabel, A poku tori/Lieve Hugo, Follow the leader (Hollandse Nieuwe 2), Grijs

Mariëlle van Sauers (1966)
Actrice, filosoof, vormgever, scenario en jeugdboekenschrijver met Surinaamse roots. Studeerde aan de Toneelschool Amsterdam. Schrijft filosofische en geëngageerde teksten voor voornamelijk jeugd en jongeren. Schrijft met of voor: Jolein Laarman, Het Waterhuis en Made in da Shade.
Titels: Push, De meisjes van Aboke (script Theatercollectie) Joachim en M’oma(script Theatercollectie), Meneer Bork zoekt een woord

Esther Scheldwacht (1968)
Actrice, regisseur en schrijver met Indonesische roots. Studeerde af aan de Toneelschool Amsterdam en speelde o.a. bij het Ro Theater en het Nationale Toneel. Het schrijven van toneelwerk en scenario’s neemt een steeds groter plek in naast haar acteren. Schreef een serie solo’s over leven met verlies en bewerkte Lichter dan ik van Dido Michielsen voor het toneel. Werkte met en voor: Hummelinck Stuurman, Naomi van der Linden en Tamara Bos.
Titels: De Sunshine Show, Op een mooie Pinksterdag en Helga Maria Baumgarten (in bundel ITFB) Laatste Paar Dagen, Krassen op de huid

Albert Schoobaar (1970)
Theatermaker en schrijver op Curaçao. Schrijft muzikale teksten in Papiamento die drama en humor combineren en dicht op de huid van het jonge publiek zitten, medeoprichter Teatro Kadaken en winnaar Prins Bernhard Cultuurprijs. Werkt samen met, of voor: Norma Cova, Ad de Bont, Teatro Luna Blou, Wederzijds, Untold, en Volksoperahuis.
Titels: De deconstructie van Edsel K, Tambú, a freedom song, Nos no ta hende mas/Den Nomber di Tata, (Uitgeverij Seccion Desaroyo di Curiculo Departamento di Enseñansa)

Neske Beks (1970)
Vlaamse storyteller, essayist, vertaler, scenarioschrijver met Senegalese, Afro- en inheems Amerikaanse roots. Heeft een multidisciplinaire praktijk met een basis in theater. Studeerde af aan de Studio Herman Teirlinck. Oprichter van onder andere schrijfwerkplaats Frascati, de Black Writers Guild en Alphabet Street; initieert verschillende diepgravende gesprekken over dekolonisatie van de podiumkunsten. Werkt met of voor: Ulrike Quade Company, Hedy Tjin en Sharona Maguette Diop.
Titels: De Oude God, Woelf, Wrang (Hollandse Nieuwe 6), Powerplay.

Hafid Bouazza (1970 – 2021)
Marrokaans-Nederlandse dichter. Stylist die toneelwerk, libretti en vertalingen stevig bewerkte en verrijkte met onder andere Arabische poëzie. Werkte samen, met of voor: Ivo van Hove, De Balie, Buffo Operamakers en Annette Speelt.
Titels: Othello, Temmen van de Feeks, De slachting in Parijs, Apollien, Het monster met de twee ruggen (alles bij uitgeverij Prometheus)

1971-1980

Babs Gons (1971)
Schrijver, spoken word-perfomer, dichter, host; wordt ‘De koningin van de Spoken Word’ genoemd. Medeoprichter Poetry Circle Nowhere, landelijk platform voor schrijvende performers. Was samensteller van de bloemlezing Hard op. Schrijft maatschappelijk urgent en kwetsbaar werk en is per september dit jaar Dichter des Vaderlands.
Werkt met en voor: Dorothy Blokland, Yahmani Blackman, MC en Paradiso.
Titels: Alles wat je liefhebt wordt mooi, Doe het toch maar (beide bij uitgeverij Atlas Contact)

Eric de Vroedt (1972)
Regisseur, auteur, acteur met Indonesische roots. Studeerde af aan de Arnhemse Toneelschool. Was lid van – en schreef voor – tg Monk. Daarna startte hij het prijswinnende Mightysociety-project, een tiendelige serie voorstellingen over maatschappelijke kwesties. Ook voor Het Nationale Theater, waarvan hij artistiek directeur is, schreef hij verschillende theatermarathons, waarin hij één onderwerp vanuit verschillende perspectieven behandelt. Werkte samen met of voor: Rutger Kroon, Esther Scheldwacht, Hein van der Heijden en Bram Coopmans.
Titels: De eeuw van mijn moeder (ITFB), Mighty Society 1-10, The Nation (beide bij de DNTB)

Fenneke Wekker (1972)
Schrijfster en socioloog met Surinaamse roots. Studeerde aan de Toneelschool Amsterdam en maakt documentair theater rondom thema’s als gemeenschapsvorming en inclusiviteit. Werkt samen met of voor: MC-theater, Cosmic, Frascati, Rotterdams Wijktheater en de Peergroup.
Titels: De familie Samuels (NVA), Het hoofd van Ibn Hazm (NNT), Twee prinsen(script Theatercollectie), Storm in mijn hoofd (script Theatercollectie), Verloren onschuld

Jörgen Tjon A Fong (1974)
Acteur, theatermaker, curator en schrijver met Surinaamse roots. Oprichter van Urban Myth dat aanvankelijk uitbundige multidisciplinaire avonden rond een maatschappelijk thema organiseerde. Schrijver van muzikale voorstellingen over de erfenis van het kolonialisme. Werkte met of voor: Cosmic, De Nieuw Amsterdam, de Toneelmakerij en Stadsschouwburg Amsterdam.
Titels: Martin Luther King, Celia!, De Gouden Koets, De Laatste Dichters

Enver Husicic (1974)
Veel-producerende toneelschrijver en scenarist met roots in Suriname en Bosnië. Schrijft grootstedelijk tragi-komisch werk, solo of als lid van de groep Verdonschot-Husicic, Spic en Span of bij de Grande Loge. Werkte samen, met of voor: Alexandra Broeder, Dood Paard, Tjon Rockon en Het Zuidelijk Toneel.
Titels: Bloedzone (DNTB #204), Freemason, Brandgrens, Scala (online bij vvltheaterteksten), De Nederlandsche Cocaïnefabriek

Ramsey Nasr (1974)
Acteur, essayist en dichter van Palestijnse afkomst. Studeerde aan Studio Herman Teirlinck, maar debuteerde snel daarop als dichter. Schrijft veel solo’s, en vertaalde en bewerkte libretti. Werkte voor, met en door: ITA, Muziektheater Transparant en Het Zuidelijk Toneel.
Titels: Geen Lied (Uitgeverij Bezige Bij), De Doorspeler, Mijn dood in Venetië (Uitgeverij Bezige Bij), Leven in hel (Uitgeverij Rap), De andere stem (Uitgeverij Bezige Bij)

Mustafa Stitou (1974)
Gelauwerd dichter, afkomstig uit Marokko, die ook werk voor toneel schrijft. Studeerde filosofie en geschiedenis was stadsdichter van Amsterdam. Werkte met en voor: Sabri Saad El Hamus en De Nieuw Amsterdam.
Titels: Sawm (Uitgeverij Meulenhoff), Basquiat & Warhol, Oedipus in Egypte

Abdelkader Benali (1975)
Schrijver van Marokkaanse afkomst met een enorm oeuvre dat praktisch alle genres en stijlen omvat, en waarbinnen theater een grote plek inneemt. Winnaar van onder andere de Libris Literatuurprijs en Gouden Ganzenveer. Vertaler van onder andere Shakespeare. Bewerkt regelmatig eigen proza tot muziektheatervoorstellingen.
Werkte samen met: Lavinia Meijer, de Toneelmakerij, De Nieuw Amsterdam, Merlijn Twaalfhoven en Sabri Saad El Hamus.
Titels: Hamlet (DNTB #731), Jasser (Uitgeverij Arbeiderspers), Onrein (Uitgeverij Vassalucci), Athella/Othello (script Theatercollectie)
De ongelukkige (Uitgeverij Vassalucci)

Nasrdin Dchar (1978)
Toneelspeler, filmacteur en regisseur van Marokkaanse afkomst. Schrijver van onder meer autobiografische monologen waarin hij zich verhoudt tot zijn familie en de wereld. Dchar is initiatiefnemer van de stichting IEDER1 die zich inzet tegen polarisatie. Werkte samen, met, of voor: Het Waterhuis, Paul Röttger, Made in da Shade en Floris van Delft.
Titels: Van Vijf tot Zes (Hollandse Nieuwe 7), OUMI (met Maria Goos), DAD, JA, Adem (registratie BNNVARA), Voor ik vergeet (DNTB #376)

Sahand Sahebdivani (1980)
Nederlandse verhalenverteller en muzikant van Iraanse komaf. Oprichter van cultureel centrum Mezrab en de pleitbezorger van storytelling in Nederland. Maakt voorstellingen voor jeugd en volwassenen. Werkte samen met Theater Zuidplein, Fringe Festival, Raphael Rodan en Vis à Vis.
Titels: Nachtreis, Het verre woord, De Ontheemden

1981-1990

Bo Tarenskeen (1981)
Toneelspeler, scenarist, schrijver en regisseur. Studeerde wijsbegeerte en politieke wetenschappen in Amsterdam, Potsdam en Berlijn. Winnaar Ton Lutz-prijs, werkt aan een 11-delige serie over Wittgenstein. Schreef het intergenerationele ensemblestuk Het Indisch interieur. Medeoprichter van Tijdelijke Samenscholing en Theater Na de Dam. Werkt samen met of voor: ICK, Shariff Korver, Jaïr Stranders en Nasrdin Dchar.
Titels: Waar wij voor strijden, 1000 zalen, Het Indisch interieur, t Schip (alle DNTB)

Sadettin Kirmiziyüz (1982)
Acteur, theatermaker en schrijver van Turkse afkomst. Studeerde als acteur af aan de Toneelacademie Maastricht. Schrijft vooral verhalende monologen met een sterk autobiografisch en documentair karakter, waarin hij zijn identiteit en perspectief op de wereld onderzoekt. Werkt samen met of voor: Marjolijn van Heemstra, Casper Vandeputte en Kaspar Schellingerwout.
Titels: Avondland, Somedaymyprincewillcome.com, De vader de zoon en het heilige feest, De Radicalisering van Sadettin K (alle bij DNTB)

Raoul de Jong (1984)
Journalist, essayist, programmamaker, danser en podcastmaker met Surinaamse roots. Maakt multidisciplinaire, grensverleggende producties waarin journalistieke, biografische en theatrale elementen met elkaar verbonden worden. Schrijft met en voor: Mathieu Wijdeven, Sanneke van Hassel, Noraly Beyer en Ryan Djojokarso.
Titels: In Suriname, Tigri Tories, Het waarom beantwoord (DNTB #652), Libi

Johan Fretz (1985)
Nederlands schrijver, columnist, theatermaker, documentairemaker en podcastmaker met Surinaamse roots.  Studeerde af aan de Amsterdamse Toneelschool & Kleinkunst Academie. Debuteerde met het pamflet Hart voor kunst – een pleidooi tegen culturele kaalslag. Schrijft voor zijn solovoorstellingen – een combinatie van cabaret en spoken word – over mensen die zich verzetten. Werkt samen met: Marcel Harteveld, George en Eran, Circus Treurdier en Oostpool.
Titels: De zachtmoedige radicaal, Onderweg, Revolte!, De stad is niet veranderd, Barbaren

Esther Duysker (1985)
Scenarist, toneelschrijver en hoorspelschrijver met Surinaamse roots. Studeerde aan de HKU Writing for Performance. Haar eerste scenario won gelijk een Gouden Kalf. Schrijft over Zwarte mensen in een witte samenleving, voorouders en de dood, met vaart, humor en poëzie. Vertaalde en bewerkte de Raisin Cycle en was onderdeel van Theatercollectief Sir Duke. Werkt samen, voor, en met: Raymi Sambo, Floor Houwink ten Cate en Well Made Productions.
Titels: Hatta & de Kom, Othello, Poker, The Story of Travis (DNTB #738), De Kleurling (Uitgeverij De Hoorspelfabriek), Sea of Silence (DNTB #772)

George Tobal (1986)
Acteur, theatermaker en schrijver uit Syrië. Studeerde af aan de Amsterdamse Toneelschool & Kleinkunst Academie en begon bij DOX. Medeoprichter van George & Eran waarvoor hij conflictcomedies schrijft, op het snijvlak van stand-up en toneel. Schrijft ook jeugdtheater over kinderen in oorlogssituaties. Werkt samen voor en met: Eran Ben- Michaël, Koos Terpstra, Rose Stories en de Toneelmakerij.
Titels: Vertreksvergunning, George en Eran worden racisten, Woestijnjasmijntjes, De brieven van Mia

Sofie Tseng (1989)
Schrijver, podcastmaker en scenarist, winnaar ITS-award. Studeerde Writing for Performance (HKU). Schrijft humoristisch over het onvermogen van jonge mensen. Werkt met of voor: Elly Scheele, Daan Windhorst, De Club van Sinterklaas en de Toneelmakerij.
Titels: Supernormaal, Andermansplantjes (Uitgeverij St Buitenkunst), Legends,Waarheid, Je Moeder (Uitgeverij De Kaneelfabriek)

Saman Amini (1989)
Theatermaker, schrijver, muzikant, vertaler en acteur afkomstig uit Iran. Afgestudeerd aan de acteursopleiding Maastricht, begonnen bij DOX. Medeoprichter van Black Sheep Can Fly. Combineert in zijn teksten, die hij zelf uitvoert, muziek met poëzie.
Werkt samen en met Nima Moghaghegh, Floris van Delft, Geert Lageveen en Het Nationale Theater.
Titels: In het hol van de leeuw, A Seat at the Table, Saman Amini’s Integratieplan

Ayden Carlo (1990)
Schrijver, verhalenverteller met Surinaamse Roots. Studeerde af aan Writing for performance (HKU) won het TheaterTekstTalent Stipendium. Schrijft jeugdtheaterteksten en maakt queer bewerkingen van Shakespeare. Werkt samen, met of voor: Raymi Sambo, Theater Na de Dam, Ira Kip en Iven Cudogham.
Titels: Datra mi wan’ aksi wan sani (in Suriname Monologen, Uitgeverij De Geus) Catwalk Club, Ik zeg toch sorry (ITFB), Shrew her

1991-2000

Mathieu Wijdeven (1991)
Scenograaf, theatermaker, schrijver met Surinaamse roots. Studeerde af als performer in Maastricht. Nodigt via woord en beeld publiek uit om over persoonlijke en existentiële thema’s na te denken. Oprichter van theatercollectief Firma Draak, winnaar Toneelschrijfprijs. Werkt samen, met of voor: het Ro theater, Feikes Huis, Miguel Heilbron, Maarten van Hinte en Urland.
Titels: Het waarom beantwoord (DNTB #652), Japanse Meisjes

Gershwin Bonevacia (1992)
Dichter, performer en spoken word-artiest die zijn jeugd doorbracht op Curaçao. Bracht in eigen beheer de dichtbundel Ik heb een fiets gekocht uit en had daarna een stormachtige carrière. Maakte een stripboek, schrijft korte verhalen en was stadsdichter van Amsterdam. Werkt samen, met of voor: Timothy de Gilde, Babs Gons, Frederike Top en Podium Mozaïek.
Titels: Terug naar Prinsenplein, Catwalk Club

Maxine Palit de Jongh (1993)
Schrijver, theatermaker, dichter met Indonesische roots. Studeerde Writing for Performance aan de HKU, won de El Hizjra Literatuurprijs voor haar poëzie, en schreef het veelgeprezen theaterstuk Vecht over de toeslagenaffaire. Wil stemmen die genegeerd worden, luider laten klinken.
Werkt samen, met of voor: Likeminds, Wintertuin, de Schuur en BonteHond.
Titel: Vecht (in de bundel De Affaires ITFB)

Dossiers

Theaterjaarboek 2022/2023