Van 13 tot en met 17 april organiseert IETM, het internationale netwerk voor hedendaagse podiumkunsten, een van zijn plenary meetings in Leeuwarden en Amsterdam. Honderden internationale programmeurs en andere podiumkunstprofessionals komen naar Nederland voor een programma met lezingen, debatten, workshops, informele ontmoetingen en een selectie van de interessantste Nederlandse voorstellingen van de afgelopen jaren.
Door Marijn Lems, foto Mihail Novakov
IETM begon in 1981 onder de naam Informal European Theatre Meeting. Het was het eerste Europese culturele netwerk, dat ruimte bood aan internationale uitwisseling en ontmoeting binnen de Europese podiumkunstensector. Sinds drie jaar heeft de organisatie een Nederlandse secretaris-generaal, voormalig Frascati-directeur Nan van Houte. De belangrijkste evenementen binnen het kader van IETM (sinds 2005 alleen nog als afkorting gebruikt omdat er steeds meer niet-Europese leden toetraden) zijn de plenaire ontmoetingen die twee keer per jaar worden georganiseerd, telkens in een ander land.
Jeffrey Meulman, directeur van het Nederlands Theater Festival, is lid van de raad van advies van de IETM en organiseert de Nederlandse plenary meeting. Meulman: ‘Ieder lid kan een voorstel doen voor een volgende locatie. Je moet dan aannemelijk kunnen maken dat je dat organisatorisch en financieel aankan. Nan en het bestuur nemen vervolgens een besluit.’
Waarom wilde je IETM naar Nederland halen?
Meulman: ‘Het is vooral heel belangrijk omdat we merken dat in Nederland de internationale focus afneemt. Er was vroeger een groter internationaal aanbod in de theaters, maar dat is nu eigenlijk beperkt tot grote steden en festivals. Dat komt ook omdat de programmeurs zelf nauwelijks meer over de landsgrenzen kijken: België is tegenwoordig al echt “buitenland”. Dat is een kwestie van pure onbekendheid met elkaar. Ik geloof sterk dat als de kennis van het internationale veld onder programmeurs verbetert en zij consequent meer buitenlands werk programmeren, het publiek ook meer begeesterd wordt. Het is een kip-en-eivraag: door steeds minder risico te nemen in de programmering daalt ook de bereidheid van het publiek om avontuurlijker aanbod te bezoeken – daar heeft zowel gesubsidieerd binnenlands aanbod als buitenlands werk last van. We moeten er zelf voor gaan staan. IETM is een idealistische organisatie; het gaat over begrip tussen de volkeren. Als je met elkaar praat begrijp je elkaar ook beter.’
Wat zijn de kerndoelen van de organisatie?
Van Houte: ‘De core business is om ontmoetingen te organiseren tussen podiumkunstprofessionals. De podiumkunsten staan op internationaal niveau voor grote uitdagingen en door kennisuitwisseling, strategieontwikkeling en internationalisering kunnen we die makkelijker het hoofd bieden. Zo proberen we onder andere de opkomende onafhankelijke scene te ondersteunen, die het in heel Europa moeilijk heeft. Hoe kun je ervoor zorgen dat de akker waaruit een nieuwe generatie ontspruit tot bloei kan komen?
We vertrekken daarbij vanuit een absoluut geloof in de kracht van de eigentijdse podiumkunsten. In deze tijd van digitalisering en segregatie wordt live art steeds belangrijker; publieke manifestaties waar verschillende mensen bijeenkomen krijgen steeds meer waarde, zeker als ze een boodschap brengen die onverwacht is – en dat doen de hedendaagse podiumkunsten bij uitstek.
Het gaat binnen de IETM-bijeenkomsten dan ook veel over publiek. Via onderzoek en publicaties zoeken we naar methodieken en best practices en ontwikkelen we toolkits die antwoord geven op vragen als: hoe creëer je diversiteit in je publiek? Hoe bouw je community’s op? Hoe bouw je geloofwaardigheid op voor de politiek en de bredere bevolking?
IETM dient als netwerk primair onze leden, waarbij de lidmaatschapsbijdrage afhankelijk is van de jaaromzet van de deelnemende organisatie of kunstenaars, zodat het voor iedereen toegankelijk is. Alle activiteiten zijn tegen betaling ook voor niet-leden toegankelijk.’
Wat kunnen we verwachten van de editie in Nederland?
Meulman: ‘Het publieke programma zou eigenlijk bestaan uit de voorstellingen en de IETM Academy, waarin we verschillende IETM-leden wilden uitnodigen om een lezing te geven. Onze leden zijn nomadische werkers, mensen die overal ter wereld komen. In het kader van het Nederlandse voorzitterschap van de Europese Unie leek het ons interessant om hen een beeld te laten schetsen over hoe de wereld in elkaar zit, op basis van hun internationale ervaringen. Helaas hebben we voor dat deel van het programma geen geld gekregen – de gemeente vond het te kleinschalig. Blijft over: 21 For The Road, een selectie van eenentwintig van de interessantste Nederlandse theater- en dansvoorstellingen van de afgelopen jaren. Het programma werd samengesteld door een commissie van programmeurs van theaters in Amsterdam, op basis van kwaliteit, internationale potentie en de wil en mogelijkheid van de gezelschappen om in het buitenland te toeren. En omdat het voor een internationaal publiek is, worden alle voorstellingen ofwel in het Engels gespeeld, ofwel met boventiteling.’
Van Houte: ‘Daarnaast is er het dagprogramma voor IETM-leden en betalende deelnemers. Het hoofdthema van deze editie is Live Art In Digital Times; het gaat dus over de ontmoeting tussen podiumkunsten en digitale kunst en cultuur.’
Meulman: ‘We hebben ervoor gekozen een groot aantal sprekers uit te nodigen die geen lid zijn van IETM, maar meer uit andere disciplines komen. Het is de bedoeling dat er een kruisbestuiving ontstaat tussen de creatieve industrie en het theater. Naast een focus op games zullen we het hebben over wearables, digitaal decor, augmented reality en virtual reality. Hoe kunnen die technologieën een rol spelen binnen de podiumkunsten?’
Van Houte: ‘Behalve lezingen, debatten en workshops is er een aantal vaste formats om de kennisuitwisseling en ontmoeting tussen leden te faciliteren. Zo is er Newsround, waarin je drie minuten de tijd krijgt om je project, programma of instelling te presenteren en op zoek kunt naar zielsverwanten of internationale partners. Of Get A Better Failure, waarin ervaren professionals vertellen over de fouten waarvan ze in hun carrière het meeste geleerd hebben. We brengen ook een aantal ethische vraagstukken ter sprake; zo organiseren we voor de derde keer Fortress Europe, een panel over vluchtelingenbeleid en kunstenaars met een vluchtelingenachtergrond. En we stellen de vraag: hoe ga je om met foute regimes, sponsors wier praktijken niet door de beugel kunnen en met oproepen tot boycots van evenementen? Er is ook een presentatie van het internationale samenwerkingsverband United We Stand, die een Fair Practice Label aan het ontwikkelen zijn om de positie van kunstenaars te beschermen.’
Meulman: ‘Het programma begint met een dag in Leeuwarden, die in het teken staat van de Culturele Hoofdstad 2018. In Amsterdam zijn er ook excursies naar Noord, de Meervaart en Zuidoost, waar de professionals met verschillende makers kunnen kennismaken.’
Wat zijn de toekomstplannen van de organisatie?
Van Houte: ‘IETM moet in de toekomst veel meer een actief netwerk worden. We zijn op zoek naar manieren om een doorlopend gesprek te voeren en hebben daarvoor onlangs een nieuwe website ontwikkeld, met een forum waarop de kennisuitwisseling kan worden voortgezet. Die tool zit achter de inlog en kan dus door IETM-leden worden gebruikt om de discussies voort te zetten. Dat begint nu langzaamaan te werken. De volgende stap is dat de ontmoetingen zelf worden gecocreëerd. Bij de komende editie in Nederland is dat eigenlijk al een beetje zo: we hebben het thema vastgesteld en vervolgens experts en voorbeelden “gecrowdsourced”. En de leden komen ook met voorstellen voor werkgroepen.’
Meulman: ‘Vijftien jaar geleden vond ik IETM eerlijk gezegd een beetje onzin, maar sinds de opkomst van het nationalisme binnen Europa ben ik de uitwisseling en ontmoeting die het netwerk biedt steeds belangrijker gaan vinden. Het is belangrijk om die nuance en samenwerking te zoeken over de grenzen heen. Ik ben er meer Europeaan door geworden.’
IETM Plenary Meeting
14 t/m 17 april, Amsterdam en Leeuwarden
www.ietm.org
Dossiers
