Consumentenbeoordelingen van restaurants, films en vakantiehuizen zijn gemeengoed op het internet. Maar naar ervaringen van theatervoorstellingen moet je goed zoeken. 1erang.nl leek enkele jaren hiervoor de enige website te zijn, maar dat verandert. In januari startte Applaus.nl en sinds april beleeft Publiek Geeft Sterren een testperiode. Beide initiatieven beleven een veelbelovende start.
Door Jos Schuring
Applaus.nl
Suzanne van Dommelen, algemeen directeur van DommelGraaf Theaterproducties, nam het initiatief tot Applaus.nl, dat sinds begin van dit jaar online is. ‘Applaus is gemaakt om het mensen makkelijk te maken. Applaus wil de plek zijn waar je alle voorstellingen in alle theaters kunt vinden. Waar je meningen van bezoekers kunt lezen en kaartjes kunt kopen. Er staan nu vijfduizend voorstellingen en driehonderd theaters op. Belangrijk is onze app. Ik geloof heilig in mobiel. Met de app kun je makkelijk zoeken, verlanglijstjes maken, suggesties doen, je mening geven over wat je gezien hebt en kaartjes kopen. Inspireren en informeren staat voor ons centraal.’
Applaus is een initiatief van de theaterbranche voor bezoekers. Zestig theaters en ruim twintig producenten en impresariaten zijn verenigd in een coöperatie. ‘We betalen onze kosten uit zogenaamde participaties waarvoor we 1.000 euro vragen.’ Het succes van Applaus staat of valt met volledigheid. Maar dat kost tijd. Van Dommelen: ‘Twee mensen zijn dagelijks actief met het vullen van de database en het werven van nieuwe deelnemers. We streven naar 250 participaties. We kunnen anderhalf jaar draaien zonder inkomsten van buiten de branche. Op den duur hopen we ook inkomsten uit ticketing te halen. Binnen drie jaar moeten we bij het publiek bekend zijn als dé plek waar je alles kunt vinden over voorstellingen.’
Het begin is er: ‘Op dit moment hebben 2.500 mensen de app gedownload. Duizend mensen hebben hun mening over een voorstelling gegeven. Ik weet dat er concurrerende systemen zijn. Als we elkaar maar niet dwars gaan zitten, maar daar is tot nu toe geen sprake van.’
Alleen gesubsidieerde gezelschappen zijn op Applaus nog minder goed vertegenwoordigd. ‘Helaas, ik hoop dat ze snel volgen, we zijn er voor iedereen. Maar met alle leden van de Vereniging van Vrije Theater Producenten die Applaus ondersteunen bestrijken we tachtig procent van de markt.’
Publiek Geeft Sterren
Anouk Leeuwerink is hoofdredacteur van Theaterkrant.nl. Samen met initiatiefnemers Benjamin Koolstra en Hans Onno van den Berg en IT-bedrijf Jewel Labs ontwikkelde Theaterkrant Publiek Geeft Sterren. Dat is geen website maar een systeem dat de waardering van bezoekers weergeeft op websites van theaters. Bezoekers plaatsen een review met sterren over een voorstelling op de site van hun theater. Alle publieksreviews worden vervolgens automatisch verzameld en getoond op de websites van de theaters waar de betreffende voorstelling nog te zien is. Op de agendapagina staat het gemiddelde van het aantal sterren dat een productie van het publiek heeft gekregen. Als je doorklikt naar de voorstellingsinformatie zie je alle meningen van het publiek vermeld, en ook de meningen van professionele critici. Leeuwerink: ‘Jewel Labs heeft een systeem gebouwd dat onze recensies koppelt aan speellijsten. We gaan straks op Theaterkrant naast recensies uit andere media ook een blokje tonen met meningen van publiek vanuit Publiek Geeft Sterren. Steeds meer denken mensen dat als je niet gerecenseerd bent, je niet bestaat. Ons sterke punt is dat we onafhankelijk zijn. Theaterkrant heeft er zelf natuurlijk ook baat bij; onze site kan zo nog veel bekender worden. We zijn een pilot gestart met 25 theaters. Die sturen hun klanten na afloop van een voorstellingsbezoek een mailbericht met de vraag hun mening te geven. In de testfase betalen theaters niets, daarna geldt een bescheiden tarief tussen 250 en 400 euro per jaar. We merken dat theaters vooral de link naar Theaterkrant aantrekkelijk vinden. Niet vreemd want we publiceren 750 recensies per jaar.’
Toen Leeuwerink hoorde van Applaus was ze niet blij. ‘We hebben heel even overwogen te stoppen, maar denken toch dat we naast elkaar kunnen bestaan omdat wij een heel ander model hebben ontwikkeld. De tijd moet het uitwijzen. Na drie weken hadden we in de pilot al meer dan duizend reviews binnen. We onderzoeken of Publiek Geeft Sterren een stimulerend effect heeft op de kaartverkoop.’
De testfase eindigt op 1 juli. ‘Daarna doen we een aanbod aan podia dat per 1 september 2016 ingaat.’ Wat gebeurt er met negatieve recensies? ‘Dat is een heikel punt, maar we laten die uiteraard staan. Het ontbreken van censuur is cruciaal voor de betrouwbaarheid.’
1erang.nl
Toneelproducent Arjen Stuurman is niet enthousiast over reviewsites. ‘Ik ben niet helemaal tegen, maar heb wel bedenkingen. Het verschijnsel reviews hoort bij deze tijd. Het publiek actief benaderen om een mening te geven is een soort uitlokking. Ik ben bang dat mensen die een slechte avond hadden sneller zullen reageren. Zoiets kan ons maanden achtervolgen.’
Marc Nelissen is initiatiefnemer van 1erang.nl, dat inmiddels vier jaar bestaat. 1e Rang claimt de enige uitagenda te zijn met volledige informatie over alle podiumkunsten in Nederland. Mogelijk komt de site daar dicht bij in de buurt; de database is rijk gevuld, van Ronald Goedemondt tot Toneelgroep Oostpool. 1e Rang bevat ook reviews, zowel van critici als van bezoekers. Nelissen is niet bang voor concurrentie. ‘Alles wat de podiumkunsten stimuleert is prima. Het publiek is niet zo geïnteresseerd in het geven van een mening. Wij hadden vier jaar geleden 165 recensies van bezoekers op de website staan en nu zijn dat er 270. Dat lijkt een stijging, maar ons bezoek is verdrievoudigd, dus procentueel is dat een afname. Niet vreemd, vind ik. Of de muziek te hard staat in een restaurant of dat de hotelkamer niet schoon was, is een min of meer objectief gegeven. Maar theater is kunst, een mening daarover is veel subjectiever en die vertel je alleen aan je vrienden of op Facebook.’
1e Rang vraagt minder actief om meningen dan bijvoorbeeld Publiek Geeft Sterren. Over de fraudegevoeligheid van reviewsites is Nelissen realistisch. ‘Je kunt er niets aan doen als een vriendje van een producent opeens onder verschillende namen met vijf sterren gaat strooien.’
1e Rang haalt inkomsten uit de verkoop van data, banners en ticketing. ‘Dat laatste is nog onvoldoende ontwikkeld, maar we staan aan de vooravond van een grote vernieuwing. Zo zijn we bezig met een lastminute verkoopsysteem. Daar verwachten we veel van, want lastminute verkoop is niet kannibaliserend en is dus voor iedereen additionele omzet.’
Naast Applaus en Publiek Geeft Sterren zijn er nog andere initiatieven, waaronder het nog prille Brebble. Dat richt zich op aanbevelingen aan vrienden van de gebruiker en onderscheidt zich daarmee van een reviewsite. Brebble bevat ook meningen over musea, film, tv-series en restaurants.
Marketinginstrument
Het wordt druk op de markt van meningen over theater. Applaus moet nog hard werken aan volledigheid. Publiek Geeft Sterren is een slim plan, maar reviews opnemen in het proces van kaartjes bestellen ligt gevoelig. Veel theaters zijn angstig; geen van hen zal graag zien dat potentiële bezoekers afhaken omdat ze alleen maar waarderingen van één ster te zien krijgen. 1e Rang heeft een voorsprong, maar Applaus en Publiek Geeft Sterren genereren veel meer meningen van bezoekers. Hoe deze initiatieven zich gaan ontwikkelen en welke er binnenkort nog zullen ontstaan, is nog de vraag. Vast staat dat de mening van publiek ook in het theater een steeds belangrijker marketinginstrument wordt. Het is natuurlijk een logische ontwikkeling. In de toeristensector bestaan al jarenlang diverse beoordelingssystemen naast elkaar. Het kan een uiterst lucratieve handel zijn.
Dossiers
