Het optimisme zit hun in het (Amerikaanse) DNA, de mensen van comedygezelschap Boom Chicago. Geestdriftig plannen ze hun Boom Chicago Comedy Festival, met voorstellingen, meetings, workshops en grote en kleine namen uit de improv-wereld. ‘We gaan ervan uit dat we eind juli toch weer min of meer normaal kunnen draaien, zij het met de anderhalvemetermaatregel.’
Hoeveel mensen er de zaal in mogen weten ze nog niet, maar het Amsterdams-Amerikaanse comedygezelschap Boom Chicago start vol goede moed met haar eerste comedyfestival, dat deze zomer in de thuishaven van Boom aan de Amsterdamse Rozengracht wordt gehouden. Weliswaar niet met de live bezoekersaantallen die je in de openlucht op Lowlands of Pinkpop zou mogen verwachten, maar wie het kleine niet eert… En tot op zekere hoogte valt het Boom Chicago Comedy Festival wel degelijk in de categorie ‘groot.’ Van 24 juli tot en met 1 augustus bruist het in het pand van de voorstellingen en meetings, terwijl een aantal interessante workshops al een week eerder begint.
In een van de kantoorruimten van het immense Boom Chicago-pand treffen we Stacey Smith, artistiek leider van Boom en grote motor achter het zomerfestival, Andrew Moskos, een van de oprichters van het gezelschap, en zijn vrouw Saskia Maas, directeur van Boom Chicago. De laatste leidt de bezoeker eerst even langs de Wall of Fame, met onder meer twee ingelijste covers van Time Magazine uit 2014, met daarop twee befaamde alumni van de Boom-school: Seth Meyers, die zich in zijn Late Night show op NBC vier jaar heeft beziggehouden met het bashen van president Donald Trump, en regisseur Jordan Peele, die een Oscar kreeg voor zijn film Get out. Op een andere foto zien we Mark Rutte, die zich in 2010 met behulp van comedian Andrew Moskos voorbereidt op het Correspondents’ Dinner, een Amerikaans fenomeen dat naar Nederland is overgewaaid, waarbij de politieke leider op humoristische wijze zijn collega’s en de politieke pers de les leest.
Pièce de résistance op de muur is een ingelijste fax van de Amsterdamse gemeente. Toen Moskos en Pep Rosenfeld in 1993 een geschikte ruimte zochten voor hun comedyclub, werkte de gemeente niet mee. ‘Nederlanders gaan niet naar een Engelstalige voorstelling en toeristen gaan helemaal niet naar het theater’, stond in de antwoordbrief, met als pessimistische afmaker: ‘Je redt het niet zonder subsidie, maar die zul je niet krijgen. Think twice about your plans.’
Inmiddels is de gemeente wel doordrongen van het culturele en economische belang van Boom Chicago voor Amsterdam. Toen Boom zich had bewezen in een bescheiden hoekpand op het Leidseplein bood de gemeente in 2013 het ruime onderkomen aan de Rozengracht aan. Daar zijn drie zalen ingericht – groot, intiem en vestzakformaat op zolder – die alle drie klaar zijn om publiek te ontvangen als het coronasein op groen staat.
Saskia Maas: ‘We zijn vanaf december dicht, maar dankzij de steunpakketten van de overheid gaan we deze crisis wel overleven. Het is goed dat we in Nederland zitten en niet in de VS, want daar zijn al meerdere improv-instituten failliet gegaan. We willen vooruit blijven kijken en daarom hebben we plannen gemaakt voor het festival. We gaan ervan uit dat we eind juli toch weer min of meer normaal kunnen draaien, zij het met de anderhalvemetermaatregel.’
Andrew Moskos: ‘Het optimisme zit in ons Amerikaanse DNA. De spelers en het publiek hebben het nodig dat de theaters open gaan. De opmerking van Hugo de Jonge dat je niet naar het theater hoeft, omdat je toch ook een dvd kan opzetten, is ronduit belachelijk. Hoe kun je dat in godsnaam zeggen? Natuurlijk hebben we voedsel op een andere manier nodig dan kunst, maar er is ook zoiets als geestelijke gezondheid en dat negeert De Jonge volkomen. We zijn de online voorstellingen en zoombijeenkomsten moe, omdat je een bepaalde emotie mist, het menselijke contact.’
Stacey Smith: ‘Toen we voor de grote sluiting een korte tijd open waren, was het publiek zo hongerig en enthousiast. Wij dachten dat er met dertig mensen geen sfeer zou zijn, maar dat bleek niet het geval. De spelers kregen er zelfs meer energie van dan van een zaal met driehonderd mensen.’
Smith kwam eind november 2019 naar Amsterdam. Ze heeft haar improvisatieopleiding genoten in de workshopruimten en op het podium van de befaamde instellingen Second City en Improv Olympic in Chicago. Tien jaar heeft ze vanuit Chicago als comedian de wereld afgereisd en deed ze ook ervaring op met het organiseren van comedy festivals. Daarna trok Amsterdam.
Smith: ‘Er zijn een paar plekken op de wereld waar Amerikaanse improv-comedians zich buiten de eigen landsgrenzen verder willen en kunnen ontwikkelen en Boom Chicago is daar een van. Je hebt geen idee hoeveel mailtjes ik krijg van Amerikaanse startende comedians met verzoeken om een plekje te krijgen in de Amsterdamse cast. Dat betekent heel veel deleten.’
Boom Chicago en Second City
Je kunt Boom Chicago beschouwen als een kind van Second City. De vorm van de voorstellingen is hetzelfde: de komieken, die meestal in groepen van vier tot zes op het podium staan, moeten snel en scherp kunnen reageren op wat het publiek aan onderwerpen en situaties naar voren brengt en ze moeten ter plekke een antwoord hebben op de invallen van elkaar. Elke show heeft ook deels een uitgeschreven script als veilige basis en er wordt gebruik gemaakt van filmpjes en voorgeprogrammeerde muziek. Behalve een podium voor de eigen comedians is Boom Chicago, net als Second City, ook een Comedy Academy waar inmiddels vele honderden studenten workshops hebben gevolgd.
Second City is in 1959 opgericht door enkele theaterstudenten, onder wie Paul Sills, zoon van theaterdocent Viola Spolin. Zij had een improvisatietechniek ontwikkeld die door het stadsbestuur van Chicago werd gebruikt om nieuwe immigranten snel te laten integreren en die ook uitstekend gebruikt kon worden om komieken op te leiden. Als je de lange lijst van doorgebroken Second City-alumni bekijkt, zien we grootheden als John Belushi, Bill Murray en Tina Fey, Julia Louis-Dreyfus (Seinfeld en Veep) en Stephen Colbert.
Maar ook de lijst van Boom-alumni die het in de VS ver hebben geschopt is inmiddels indrukwekkend. Smith heeft voor de programmering gretig gevist uit die overvolle vijver. Voor de vele workshops, die bestemd zijn voor beginners, gevorderden en geïnteresseerden die even aan het genre willen snuffelen, komen uit de VS gevestigde namen over als Heather Anne Campbell en Shantira Jackson en enkele comedians van het Londense improv-gezelschap The Free Association, dat een samenwerkingsverband met Boom Chicago heeft.
Elke dag worden er Comedy Conversations gehouden met comedians in de VS, onder wie Seth Meyers en Jordan Peele. Er is publiek in de zaal, dat vragen mag stellen, terwijl een goede bekende uit de Boom-gelederen, zoals Moskos of Rosenfeld, het gesprek leidt om de sfeer zo persoonlijk mogelijk te houden. Natuurlijk is het geheel online te volgen, maar er worden wel drie camera’s ingezet, om het saaie zoomsfeertje te vermijden. Peele, die op 1 augustus aan de beurt is, draait op dat moment een film in Los Angeles, maar hij staat op zijn vrije zondag om negen uur ’s ochtends fris voor de camera als het zes uur ’s avonds in Amsterdam is.
Smith raakt behoorlijk opgewonden als ze uitweidt over The Cunnilingus Show van de Afro-Amerikaanse Mikaela Burch, die op 29 juli te zien is. ‘Overdag is zij advocaat, maar als student uit de Boom-school treedt zij al enige tijd ’s avonds met haar comedy variety show op in kleine zaaltjes. De nadruk in haar show ligt op het leven van de LBGT+ gemeenschap, met een kleurvolle bijdrage van dragqueens als The Kameleon, Nutella Versace, Tipsy Patrón en Miss Vanity Love. Het festival moet op alle mogelijke manieren inclusief zijn.’
Alles kan in Boom Chicago
Net zoals het stadsbestuur van Chicago de improvisatietechniek lange tijd heeft gebruikt om nieuwkomers in de stad te laten integreren, zien we op het festival in Amsterdam ook een andere sociale functie van theaterimprovisatie. Saskia Maas en haar echtgenoot Andrew Moskos hebben een autistische zoon, met een uitstekend verstand, maar met beperkte sociale vaardigheden.
Maas: ‘Hij heeft moeite om zich staande te houden in een onvoorbereide situatie. Improv is een vorm van theater zonder script. Het leven heeft eigenlijk geen script, dus is het een goed idee om autistische mensen met behulp van improvisatietechnieken te trainen om zich op hun gemak te voelen in een scriptloze omgeving. Een paar jaar geleden hebben Andrew en ik daarom de non-profit theaterschool InterActing opgericht en die aan Boom Chicago gekoppeld. We hebben op dit moment twee groepen van teenagers en jong volwassenen, die zeker aan het woord zullen komen bij de Comedy Conversation met Suzi Barrett op 26 juli. Zij is actrice in de Disney improvisatieshow Just roll with it en heeft een film gemaakt met studenten met een beperking. We laten een video zien van het programma dat de InterActing groep heeft gemaakt en er komt een paneldiscussie over autisme en de daarbij behorende talenten. Daar past natuurlijk een optreden bij van Fabian Franciscus, de cabaretier die zijn autisme verwerkt in zijn voorstelling.’
Franciscus vormt niet de enige Nederlandse bijdrage aan het festival. Enkele Nederlandse cabaretiers, onder wie Rogier Bak en Gillian Graven, treden op in het Engels en de makers van het satirische online nieuwsmagazine De Speld verzorgen een nieuwsquiz en geven een workshop humoristisch schrijven. De Speld past ook in de toekomstplannen van Boom Chicago.
Andrew Moskos: ‘We willen graag dat De Speld bij ons een maandelijkse actualiteitencomedy gaat maken. Onze drie zalen zijn beschikbaar voor iedereen met een creatief theateridee. We maken geen seizoenbrochures, omdat we open staan voor alle korte termijnsuggesties. Arjen Lubach, die tijdens het festival een reünievoorstelling zal spelen met Op Sterk Water, het improvisatiegezelschap waar hij ooit is begonnen, speelt vooraf aan het festival van 5 tot en met 9 juli de try-outs voor zijn nieuwe theatersolo. Vooral onze pas geopende zolderruimte is geschikt als plek voor cabaretiers die nog met de laptop in de hand staan of voor muzieksolo’s. Daarna kan men doorgroeien naar een van onze grotere zalen. Dit Comedy Festival zal jaarlijks terugkeren, maar zoals wij onze programmering zien hebben we eigenlijk het hele jaar door een festival. Anything goes.’
Foto: Nathalie Hennis
Boom Chicago Comedy Festival, van 24 juli tot en met 1 augustus. Voor het volledige programma en tickets: boomchicago.nl
Dossiers
