1874
We hebben maar al te veel, zooals ik hiervoren zeide, aan de pornologie op ’t tooneel geofferd, dan dat we nog noodig hebben te aanschouwen een physiologische ontwikkeling van de gevoelens, die een bezoek bij een cocotte opwekt in een kostschooljongen van 12 a 14 jaar. Ah! fi donc! – Quel horreur!
(Het Nederlandsch Tooneel over Toto bij Tata, jg. 3)
1909
Zeker, er wordt gespeculeerd op de lagere instincten van het publiek; er zijn een menigte tooneelstukken die op de grens der pornographie komen; dit verwijt treft niet de Fransche letteren alleen; wie in het vorig jaar ten ontzent de uitvoering heeft bijgewoond van Paul Abel’s Liebe door het Hebbel-Theater, heeft zich kunnen overtuigen hoe ver onze oostelijke naburen die grens durven te naderen.
(C.A. Vaillant in de Amsterdamse Kroniek in Het Tooneel, jg. 38, nr. 16)
1913
Doch de tijden en zeden zijn veranderd; zelfs in België.
(Brief uit Brussel van Leopold Aletrino in Het Tooneel, jg. 42, nr. 6)
1921
Doch komt het er op aan de meest natuurlijke menschelijke functie in haar meest gezonde uiting bij den naam te noemen, dan zwijgt hij plotseling als het graf en draait snel het licht uit. Als hij het niet deed, zou hij last krijgen met de zeden-politie. Ik geef toe, je kunt niet te voorzichtig zijn…! Maar is het dan niet veel beter zoo’n stuk ongeschreven te laten, al zou het dan ook jammer zijn voor de voortreffelijke bedden-show? Het ergste is dat het sexueele probleem hier in het geheel niet is uitgediept. Het zijn niets dan pikante dialogen, zonder eenige psychologische samenhang, evenmin verbonden door eenige dramatische lijn. Ook de psychologische karakteristiek van de dramatis personae komt niet boven de normale blijspel-schablone uit. Uiterst vloeiend, gemakkelijk, een enkel maal zelfs geestig werk, maar ook niets meer. En ik tart een ieder om hier iets orgineels of iets diepzinnigs uit te distilleeren. Fatsoenlijke pornographie voor onfatsoenlijke menschen, uiterst modern en met een verrukkelijk decente hypocrisie gespeeld!
(C. P. van Rossem in Het Tooneel over Reigen van Schnitzler, jg. 6, nr. 12)
1932
Op onze tooneelen tot elken prijs veel effect, zelfs het grove! Voor alles actie, zelfs de meest gewone! Geweld, politiek, erotiek, excentriciteit.
(G.T. Scheltema citeert Alfred Kerr in Het Tooneel, jg. 18, nr. 218)
1955
Ook het feit, dat de theatergeschiedenis van West-Europa van voor 1900 eigenlijk één onafgebroken serie erotische schandalen vormt, mag als bewijs voor onze stelling gelden.
(Joop Schultink in Het Toneel, jg. 76, nr. 7/8)
1960
Michèle Seigneuret bekroond door balletkritiek – figuurlijk en letterlijk slachtoffer der sex-exploitatie.
(fotobijschrijft in Het Toneel, jg. 81, nr. 4)
1976
Helaas had ik geen tijd bij alle repetities van Dora aanwezig te zijn, zodat ik ook niet kan vertellen hoe de groep precies op het thema prostitutie is gekomen. Wel weet ik dat een recente publicatie in het orgaan van MVM (de prositutie is vogelvrij), waarin geageerd wordt tegen het opsluiten van prostituées in ‘eroscentra’, een rol heeft gespeeld bij de beslissing om een programma te maken over prostitutie. (We noemen ons nu dus ook het Prostitheater’ zo vertelde mij gekscherend een Dora vrouw). Het is de groep inmiddels gelukt twee hoeren uit te nodigen voor een ‘informatief gesprek’ over hun vak. Ik hoop het te kunnen bijwonen.
(Lien Heyting over vormingsgroep Dora in Toneel Teatraal, jg. 97, nr. 9)
1983
Porno maakt momenteel een stevig markt aandeel op video uit. Het lijkt waarschijnlijk dat op den duur ook video-platen of cassettes liefhebbers van spaghettiwesterns, sciencefiction en waarom ook niet: podiumtoneel, zullen bedienen.
(Adriaan van der Staay over nieuwe beelddragers in Toneel Teatraal, jg. 103, nr. 8)
1996
In de laatste ‘statie’ neemt Smits op radicale wijze afstand van het katholicisme: de dogmatiek, de lichamelijke vernederingen, gaan overboord en de Music Hall en Peepshow triomferen. De beweging neemt duivelse trekken aan: wulps gedraai met tongen en heupen, of andere obscene gebaren wisselen elkaar in hoog tempo af tot de dans stopt in het laatste beeld: een opgeheven vuist. Een duivelse dans over het duivelse lichaam.
(Michiel Bollinger over Triple X van Theirry Smits in Notes, jg. 11, nr. 5)
2006
De vraag in hoeverre makers als het duo Porno & Pardon of de Blote Badgast serieus genomen moeten worden brandt op de tong en met Erick E en Victor Coral is het commerciële hek al helemaal van de dam.
(Josine Neyman in TM jg. 10, nr. TM20 )
2012
Koppen in de trant van ‘Theater toont pornoster als engel’ trokken de aandacht van een moslimfundamentalistische haatkrant, die meteen een anticampagne begon. Die leidde weer tot massale protesten en bedreigingen met fysiek geweld, waarop het gemeentebestuur besloot het theater tijdelijk te sluiten.
(Joost Ramear over Lick but don’t swallow op Theaterkrant, 25 september)
2024
Voor een enscenering van Der Tod und das Mädchen van Elfriede Jelinek wilde het theater porno-acteurs casten – waarmee het kritiek wilde leveren op het kapitaliseren van seks – maar dat veroorzaakte dusdanige controverse dat de directeur van het theater werd vervangen door iemand zonder enige artistieke geloofwaardigheid.
(Kathlyn Wuyts in Theaterkrant Magazine, jg 145, nr. 3)
Dossiers
