1895
In kennis van de tooneeltechniek neemt Dumas een eerste plaats in onder de dramaturgen van den tegenwoordigen tijd. In 1875 werd Dumas opgenomen onder de “onsterfelijken” van de Fransche Academie. Met de politiek heeft hij zich nooit ingelaten.
(Biografie Dumas in Het Tooneel, jg. 25, nr. 4)
1908
Ik geloof dat noch Schlegel, noch Lessing, noch Mercier, aan een regisseur hebben gedacht, maar meer speciaal verlangd hebben iemand die bemiddelend optrad, tusschen dichter en tooneelspeler. Geen beroeps-acteur, maar een ietwat wetenschappelijk man – een dramaturg.
(J. H. Mignon in Het Tooneel, jg. 38, nr. 4)
1914
Nauwlijks was de Europeesche oorlog – treurig overblijfsel van middeneeuwsch ras barbarisme, aangehetst door verfoeilijke volkshartstochten – uitgebroken of ver van Parijs, waar hij zoo lang had gearbeid, ging Jules Lemaitre, de gezonde, loyale denker, romancier, criticus en dramaturg, de eeuwige rust in.
(Frits Smits Kleine in Het Tooneel, jg. 44, nr. 2)
1928
Zijn heengaan is inderdaad een verlies voor het Fransche Tooneel, dat waarlijk geen overvloed aan dramaturgen van betekenis heeft.
(Paul van Sonsbeek over De Curel in Het Tooneel, jg. 14, nr. 1)
1932
Eenerzijds toch dient de dramaturg zooveel persoonlijkheid in zijn werk te leggen dat het niet ontaardt in een botte imitatie van het oorspronkelijke stuk, terwijl hij er anderzijds juist voor heeft te waken dat zijn individuele visie niet ten koste gaat van de karakteristieke eigenschappen der klassieke schepping.
(J. G. de Haas over Toneel in Berlijn in Het Tooneel, jg. 18, nr. 217)
1947
De situatie lijkt op een vicieuze cirkel, zolang het technische kunnen van de Nederlandse aspirant dramaturg niet op een hoger peil komt te staan.
(Hanno van Wagenvoorde in Toneelschild, jg. 2, nr. 2)
1953
Want niet alleen op de mens, doch ook op de dramaturg zijn de woorden van toepassing, waarmee Schopenhauer zijn beroemdste boek begint, nl.: “Die Welt ist meine Vorstelllung”.
(Ary den Hertog in Het Toneel, jg. 74, nr. 7)
1964
Ik schreef hierboven ‘arme dramaturg’. Hoe immers kan men van één man vragen, dat hij de tientallen stukken die wekelijks bij hem binnenstromen, als resultaat van het schrijfwerk van dit voorgoed als ondramatisch te boek staand volk, volledig recht zal doen wedervaren?
(Otto Dijk in Teatraal jg. 1, nr. 1)
1971
Ik wens dé dramaturgen niet hun ontslag toe, maar sommigen wel.
(Lien Heijting over de grote dramaturgen rapportage in Het Toneel/Teatraal jg. 92, nr. 3)
1986
Ik heb me heel kwaad gemaakt over het artikel van Alice Mielart in de vorige T.T. over de Aids-dramaturgie. Wat spreekt daar een ongelofelijk cultuursnobisme en tegelijkertijd een niet-betrokken-[willen]-zijn bij het onderwerp uit!
(Ingezonden brief van Sjaak Overbeeke in Toneel Teatraal jg.107, nr. 5)
1999
We leerden mediteren, namen tijdens een repetitie in groepsverband XTC, repeteerden in de natuur, dwaalden onder invloed van magic mushrooms door een nachtelijk bos, gingen praten met vrouwen die zich man voelden.
(Robert Steijn over zijn ontwikkeling als dansdramaturg in Theatermaker jg. 3, nr. 2)
2005
NIEUW! De dramaturg. Janine Brogt bijt het spits af.
(Robbert van Heuven opent een serie interviews met dramaturgen in TM jg. 9, nr. 7)
2013
In een mini-essay over dramaturgie (‘Kijken zonder potlood in de hand’ uit 1994) schreef ze over die bescheidenheid: ‘Dramaturgie is een eindig beroep. De dramaturg moet kunnen omspringen met eenzaamheid. Hij/zij zit nergens echt in, hoort nergens echt bij. Het werk lost op in de productie, wordt onzichtbaar. Frustraties zijn er altijd en toch moet de dramaturg niet mee op de foto.
(Doek valt over Marianne van Kerkhoven door Loek Zonneveld, Theatermaker, jg. 17, nr. 7)
2023
Doordat dramaturgie en de dramaturg zelf altijd in transformatie, in beweging is, is dramaturgie ook zo moeilijk te definiëren. Net zoals water, heeft het geen vaste vorm of structuur. Van Kerkhoven zelf benadrukte een carrière lang die moeilijkheid van definiëring. Maar dat bleek net de kracht, het creatieve potentieel te zijn van dramaturgie.
(Edith Cassiers in Theaterkrant Magazine, jg. 144, nr. 2)
Dossiers
