In de voorstelling die documentair theatermaker Marjolijn van Heemstra samen met de uit Afghanistan gevluchte Zohre Norouzi maakte, vertellen ze het verhaal van hun ontmoeting en de daaropvolgende vriendschap. Op schurende en ontroerende wijze stelt de voorstelling vragen over westers paternalisme, altruïsme en solidariteit.
De laatste jaren maakte Marjolijn van Heemstra enkele voorstellingen waarin ze het verhaal van een ander centraal zet. Het leverde mooie ontmoetingen op, waarin de regisseur steeds een theatrale vorm zocht die bij haar tegenspeler aansloot: de katholieke mis in Als ik de liefde niet heb en de muzikale road movie in het project Sirens, waarin ze samen met singer/songwriter Maaike Wybenga op scène stond.
In Zohre, een Afghaans-Nederlandse soap staat de clou al in de titel: de centrale metafoor die in de voorstelling gehanteerd wordt is The Secrets of This House, de eerste soap die in Afghanistan werd gemaakt. De laatste aflevering die Zohre Norouzi in haar geboorteland zag eindigde in een cliffhanger, waarna de serie vanwege geweldsdreiging werd stopgezet. Het ongewisse lot van hoofdpersonage Zoraya valt samen met de onzekere toekomst van Norouzi zelf en de voorstelling is een theatrale poging om beide verhalen van een einde te voorzien.
Of althans, zo ziet Van Heemstra het in eerste instantie voor zich. Vanaf het moment dat ze Nourouzi over de vloer krijgt (eerst als kinderoppas en daarna als house guest) zet ze zich in om de Afghaanse met haar problemen te helpen: met een baan vinden, met problemen met de woningcorporatie, met alle duizend-en-een administratieve handelingen die je als nieuwkomer in Nederland onder de knie moet krijgen. Op slimme, schurende wijze laat Van Heemstra echter zien dat goede bedoelingen niet altijd gespeend zijn van paternalisme en morele zelffelicitatie: in haar meest gefrustreerde momenten wordt ze steeds prescriptiever en verlangt ze naar het moment dat ze Norouzi weer met een gerust hart kan uitzwaaien.
Norouzi blijft er grotendeels stoïcijns onder. Ze ontpopt zich in de voorstelling tot een sympathieke acteur met een goed gevoel voor timing en understatement en biedt zo prettig tegenwicht aan Van Heemstra´s idealistische sturm und drang. Gelukkig blijft ze niet het hele stuk de redelijkheid zelve, wat toch ook een soort exotisme zou zijn: in de sterkste scène van het stuk dient ze Van Heemstra hard van repliek als die haar van passiviteit beticht.
In het prachtige, humane slot weet Norouzi in enkele zinnen in het Dari de centrale vragen die het stuk oproept scherp te onderstrepen. Wat is èchte solidariteit? Wat betekent het om iemand in een andere positie dan jij te helpen? En wat heeft dat alles met liefde te maken? De unieke combinatie van empathie, humanisme, moralisme en zelfkritiek die Van Heemstra in haar stukken weet te leggen komt in Zohre, een Afghaans Nederlandse soap andermaal uitstekend tot zijn recht.
(Disclaimer: ik heb de eerste acht minuten van de voorstelling helaas gemist. In overleg met de maker heb ik besloten op basis van de rest van het stuk toch deze recensie te schrijven.)
Foto: Wikke van Houwelingen
Gisteren de voorstelling in Frascati gezien . Prachtig en ontroerend en zo herkenbaar voor mij omdat ik ook een intensief contact met een [ Afrikaanse ] vluchteling heb. Wat erg toch dat er geen woord gelogen of overdreven is in het stuk !!!! Het kan niet genoeg bekend gemaakt worden wat die gruwelijke burocratie te weeg kan brengen en hoe gemakkelijk het is om die getraumatiseerde mensen nog verder kapot te maken. Wachten ,wachten en nog eens wachten en blijven hopen !
Zonet de voorstelling gezien en ben erg onder de indruk van het spel van beide dames. Zij zijn Zeer gewaagd aan elkaar en door de scherpe dialogen maken zij het verhaal compleet, onroerend en zo dichtbij. Kippenvel momenten die je als kijker behoorlijk raakt in: ‘Wat kan ik doen , wat zou ik hebben gedaan…’ Het thema laat je gelukkig niet los als het leven na het theater gewoon weer doorgaat. Bedankt Marjolijn en Zohra.