In Zenuwslopend toont Ilse Oostvogels een portret van de ziekte Multiple Sclerose, met het doel de misverstanden rond de ziekte te lijf te gaan. In een decor van een trampoline, rolstoel en een trap dansen, springen en veren vier performers zonder problemen over het podium, ook al kregen sommige van hen de diagnose MS. Wie en hoeveel van de vier, dat blijft in het midden.

Tijdens het binnenlopen fluisteren twee schimmen, eentje vanuit een rolstoel, haast verlekkerd de symptomen die geassocieerd worden met MS. Spijsverteringsproblemen, spierspasmen, moeite met praten, lopen, plassen, dingen onthouden – de lijst lijkt oneindig. Hebben de mensen op het podium daar soms ook last van? Je gaat er extra goed van kijken, maar niets valt op.

Documentair theater noemt Ilse Oostvogels haar werk, dat ze komende tijd bij Makershuis Tilburg en Het Zuidelijk Toneel verder kan ontwikkelen. Ze baseerde Zenuwslopend op onderzoeken, interviews en vierhonderd vragenlijsten over ‘de ziekte met duizend gezichten’. Deze duizend gezichten krijgen vorm in vele verklaringen die de vier performers om de beurt afleggen over hoe het is om MS te hebben.

Met onvoorstelbaar uithoudingsvermogen verbeeldt dans- en circusmaker Piet Van Dyke knap de grenzen waar de diagnose MS voor zorgt. Hij springt trampoline in een rolstoel, helpt een slappe Nicole Loete met aankleden en de trap op lopen of tilt Ilse Stijntjes zonder problemen op zijn schouders en rent rondjes, terwijl ze vertelt hoe ze traint voor de marathon. Een mooi beeld is dat: de ferme Stijntjes die volhoudt dat ze naar New York gaat, terwijl haar benen (Van Dyke) elk rondje iets minder meewerken. Tot Van Dyke vermoeid opgeeft, haar met beide benen op de grond zet, en ze ingehaald wordt door de realiteit.

Zo zitten er meer mooie beelden in, waarin de trampoline als flexibele, maar onverbiddelijke grens een belangrijke rol speelt. Elektronische muziek, verzorgd door performer Bastian Benjamin, begeleidt euforische momenten van feest en beweging, afgewisseld met choreografieën van uitputting en ziekenhuisbezoek.

Het documentair materiaal van de duizend door elkaar gevlochten statements maakt de voorstelling misschien compleet, maar wel enigszins diffuus. Met name een scène waarin de performers in enkele zinnetjes hun excuses aanbieden aan hun naasten voor van alles en nog wat, doet vermoeden welke intieme verhalen er te vertellen zijn over MS. Welke grote emoties erbij horen. Maar de volgende is aan de beurt, de emotie blijft verstopt, waardoor het als geheel een beetje afstandelijk blijft.

De belangrijkste verdienste van de voorstelling is dan ook dat de ziekte MS, haast onzichtbaar, toch echt op het podium aanwezig is. Tot op het eind brengt Zenuwslopend je in verwarring. Zou de onvermoeibare, vrolijke Van Dyke dan toch in een vroeg stadium kunnen zitten? Als er iets is dat je leert, dan is het wel dat de diagnose niet zichtbaar hoeft te zijn om impact te maken.

Foto: Jostijn Ligtvoet