Wie ongewoon theater wil zien, theater dat allerlei grenzen doorbreekt, moet eens letten op wat de Belgische theaterprogrammeur Frie Leysen (eerder van het Kunstenfestivaldesarts, straks van de Wiener Festwochen) dit jaar onder de noemer Ervaar daar hier theater in uiteenlopende Nederlandse theaters brengt. Tot 15 februari is in Heerlen, Groningen, Enschede, Rotterdam, Utrecht en Tilburg een bijzondere Argentijnse voorstelling te zien: You can leave what you want (Pueden dejar lo que quieran) van het Intimo Teatro Itinerante van de Argentijnse regisseur, dramaturg, acteur en beeldend kunstenaar Fernando Rubio.

Toneel op het toneel, nee, eigenlijk eerder een beeldendekunstinstallatie op het toneel. We zitten op karige bankjes voor muren gemaakt van allerlei kledingstukken om een speelvloer waarop ook bergen kleren zijn uitgestrooid. Je zit in een groot vierkant van veelkleurige kleren. Op die kleren zijn briefjes geprikt met herinneringen. Herinneringen aan mensen en kinderen die bij een auto-ongeluk zijn omgekomen, erop geprikt door een wanhopige vader om zijn herinnering vorm te geven, om ze met andere te kunnen delen of om ze te kunnen vergeten.

Zeven acteurs vertellen het verhaal. De ruimte kan door uittrekbare muren van kleren worden verdeeld in zeven afgesloten kleinere ruimtes. De acteurs stellen zeven mensen voor die dicht bij elkaar in de buurt in Buenos Aires wonen, die allemaal iets vreselijks hebben meegemaakt, maar die elkaar niet kennen. Ze hebben alle zeven een brief ontvangen die ze met elkaar in contact brengt en die eindigt met de dringende conclusie: ‘Blijf niet alleen!’

Het klinkt simpel: blijf niet alleen met je verdriet, praat erover, deel het met anderen, luister ook naar hun pijn en probeer hun lijden te verzachten. Vertel over je verloren geliefden, of je dat nu doet door hun kleren tentoon te stellen of door over ze te schrijven. Verwoord je angsten, je dromen, je nachtmerries. Maak er als het moet kunst van, zoals Fernando Rubio heeft gedaan, ergens op het snijpunt van performance, installatie en theatervoorstelling.

De voorstellingen in het programma met de wat moeizame titel Ervaar daar hier theater worden gesteund door Hivos, Stichting Doen en het Prins Claus Fonds. Ze komen van heel ver. In maart kunnen we bijvoorbeeld Riding in a cloud uit Libanon zien, met verhalen over het oorlogsverleden, en in april Drought and rain uit Vietnam, waarin dertien oude vrouwen heel langzaam over het toneel schuifelen.

Ook Argentinië ligt geografisch ver weg, aan de andere kant van de oceaan en in een ander continent, maar cultureel gesproken ligt het Argentijnse theater niet verder van ons vandaan dan bijvoorbeeld Italiaans of Spaans toneel. Rubio is zowel theatermaker als beeldend kunstenaar en dat heeft ook een nadeel. Dit stuk is niet zo aangrijpend als het had kunnen zijn, omdat het een dramatische spanningslijn mist. De teksten worden in stukken geknipt gezegd door de verschillende spelers, die geen duidelijke karakters worden. Ook helpt het niet dat tegelijk de Spaanse teksten op een bandopname in het Nederlands vertaald worden voorgelezen.

De vertaling lijkt uitstekend, maar staat nu toch tussen de spelers en het publiek in. Het beste zou je het kunnen zien als een intrigerende installatie, opgebouwd uit duizenden kledingstukken, die allemaal een verhaal vertegenwoordigen dat gedeeltelijk door de spelers wordt vertolkt. Bevreemdend, vervreemdend en toch heel dichtbij. Goed dat Frie Leysen het in haar ogen steeds meer oprukkende nationalisme in Europa met toneel uit de hele wereld tracht te doorbreken, alsof ook zij ons toeroept: ‘Blijf toch in ’s hemelsnaam niet alleen!’