Een musical – maar dan wel van het onconventionele soort. Zo doopte Annie Dorsen zelf haar project Yesterday Tomorrow, dat in het kader van het Holland Festival op 4 juni zijn wereldpremière beleefde in het Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam. In het onconventionele wil ik met alle plezier meegaan. Een musical is het echter in geen geval.

Op de vloer drie banken, op elke bank een performer. Via onvoorspelbare, misschien zelfs wel niet vooraf te bedenken wegen brengen Allison Chinn, Jeffrey Gavett en Natalie Raybould ons van de Beatles-klassieker Yesterday naar de meezinger uit de musical Annie: Tomorrow. Hoe? Dat is elke keer anders. Maar het begin staat vast.

‘Yesterday, all my troubles seemed so far away.’

Via een vernuftig computerprogramma transformeren de tekst en de muziek van Yesterday langzaam naar die van Tomorrow. Dat gaat via live gegenereerde algoritmes: ze werken naar een vastgesteld doel (van het ene liedje naar het andere), maar op een onvoorspelbare manier. Onder meer via reproductie, mutatie en selectie. De route, de weg van Yesterday naar Tomorrow, zal dus elke voorstelling weer anders zijn.

Tot zover de theorie. Op de vloer levert dat de drie performers op hun banken op, omringd door schermen waarop onder elkaar drie notenbalken te zien zijn, voor elke zanger één. Ze zingen de eerste twee coupletten van het nummer van The Beatles, dan volgt er een paar seconden stilte, en ze beginnen weer opnieuw. Maar dan steeds net even anders: verschillen in woorden, toonhoogte of toonduur. Het lied evalueert.

‘Yesterday, came sudden – webs.’

Annie Dorsen bracht eerder soortgelijk werk naar Nederland. In 2013 programmeerde Festival de Keuze A piece of work, dat ze samen met acteur Scott Shephard maakte. Ook hier werd een klassiek werk – Shakespeares Hamlet in dit geval – door een computer finaal aan stukken geknipt en opnieuw gereproduceerd.

Bij dat project was het uitgangspunt helder en bewonderenswaardig: welke nieuwe betekenissen krijgt de meest gelauwerde toneeltekst uit de geschiedenis als we hem volledig overhoop gooien? Er was ruimte om die betekenissen te laten ontstaan, te duiden en weer omver te schoppen. Yesterday Tomorrow schept daar geen ruimte voor: betekenis wijkt al snel voor wartaal – en die houdt vervolgens lange tijd aan. En dat is bij vlagen lachwekkend, bij vlagen irritant en bij vlagen ook gewoon saai.

‘Came sun ya come ter.’

Het eerste en het laatste kwartier zijn aardig, als je als toeschouwer de samensmelting van de liedjes ervaart. Maar aan het half uur daartussen is geen touw vast te knopen. Geen herkenning, maar ook geen vervreemding: daarvoor is het simpelweg té vreemd. Geen nieuwe betekenissen, maar ontdaan van betekenis. Er is geen theatraliteit, geen spanning tussen de performers, geen relatie tot het publiek.

Wat overblijft is het concept, dat in theorie aardig is, maar niet meer dan dat. En, niet te vergeten, een verbazend strakke performance van de zanger en zangeressen op de vloer, die onvermoeibaar soms de raarste zinnen en melodieën ten gehore brengen.

‘Tomorrow, you’re only a day away.’

Uiteindelijk zijn we er dan beland: Tomorrow zoals we het kennen. Echt spannend was de tocht niet – maar de kraakheldere, zuivere zang van de drie performers tillen dit magere project niettemin naar een aangename ervaring.

Foto: Ada Nieuwendijk