Shaymaa Shoukry belicht in Womb culturele en politieke overtuigingen rondom de baarmoeder. Tijdens het laatste Dancing on the Edge Festival nodigt ze met een doordachte buikdanschoreografie en in interactie met een live muzikale compositie uit om vooral de aandacht te richten op de fysicaliteit van het voortplantingsorgaan.

‘We gaan verder terug in de tijd en dieper de baarmoeder in.’ Bij binnenkomst ontvangen we eerst een dadel van de Egyptische danser en choreograaf Shaymaa Shoukry. Een vrouwenstem die in het Engels door de ruimte galmt, nodigt vervolgens uit om plaats te nemen op de plek die het meest uitnodigt. Kussens in verschillende kleuren liggen verspreid onder het hoge plafond van de Tempel in Amsterdam, een gebouw dat onder andere heeft gefungeerd als synagoge en moskee maar nu ruimte biedt voor creativiteit, cultuur en experiment. Als Shoukry in het midden van de vloer is gaan staan en de lichten worden gedimd, volgt een transcendente reis door de krochten van de baarmoeder.

Aanvankelijk lijkt het alsof de danser het publiek opwarmt voor een buikdansopvoering zoals we deze vaker hebben gezien. Shoukry’s heupen wiegen in versnellend tempo op de lage vlakke klanken van een darbuka, terwijl ze haar armen gespreid houdt. Al snel klinkt de vrouwenstem opnieuw om te vertellen over de hysterieziekte die de oude Grieken als typische vrouwenaandoening toeschreven aan een wandelende baarmoeder. In de Middeleeuwen werd deze diagnose zelfs geassocieerd met hekserij.

Als Shoukry vervolgens de aan haar handpalmen bevestigde lampjes op haar buik schijnt, lichten de bewegingen van haar bekken op in de verder pikdonkere ruimte. De scherpe klanken van de darbuka maken dan plaats voor een etherisch stemmenspel, de heupbewegingen verzachten en ook het verhaal van de stem neemt een nieuwe wending: ‘Het Arabische woord voor baarmoeder staat voor “genade” (rahm) en is de bron van voeding, uitbreiding en manifestatie.’

De manier waarop Shoukry in deze choreografie steeds verandert van toon houdt ons scherp. Behalve de variatie tussen vloeiende en hoekige bewegingen wisselt ook de vertellende stem voortdurend van narratief. Zo zouden verschillende buik- en bekkendansen vroeger symbool hebben gestaan voor vruchtbaarheid en worden deze nu gecensureerd en vooral gereduceerd tot voer voor de nachtclubcultuur. Bovendien stonden buikdansers in oudere beschavingen symbool voor kennis, staat in veel vecht- en verdedigingssporten het bekkengebied bekend als bron van innerlijke kracht en wordt de zone tussen de navel en het schaambeen geassocieerd met het ultieme begin en de plek waar leven wordt gecreëerd. Deze nuances worden tussendoor weerlegd met de baarmoeder als orgaan dat door de eeuwen heen constante bemoeienis opwekt en waar vooral oordeel, angst en censuur omheen hangen.

Shoukry is in haar opvoering naadloos afgestemd op de live geluidscompositie van Ahmed Saleh die elke beweging van haar heupen volgt. Hij zit links achter het publiek en stikt live spokerige stemmenspellen, felle orkestsamples en scherpe trommelslagen tot een enerverend geheel. Shoukry en Saleh voelen hierdoor als onderdelen van een en hetzelfde lichaam, maar zouden ook los van elkaar een compleet eigen relaas kunnen vertegenwoordigen.

Waar moderne buikdans zich vaak richt op spektakel, dwingt Womb om achter elke heupbeweging het verhaal te zoeken dat terugvoert naar de origine van de baarmoeder. Vrij van politiek en bemiddeling. Shoukry weet dat hier op innemende wijze te doen en voegt daarmee weer een veelbetekenende laag toe aan de eeuwenoude dans.

Foto’s: Ellard Vasen