Op een dag wordt ergens in Amsterdam de jonge Hasse wakker, ze kijkt uit het raam en de stad blijkt onder water te staan. De oorzaak: de klimaatcrisis. Deze scène vormt het startschot voor een zoektocht van drie kwartier naar de schuldige, want wie de f*ck heeft dit gedaan?!
Gekleed in knalrode outfit met bijpassend rugzakje en broodnodige regenlaarzen gaat Hasse (Judith Boesen) als een soort heldin uit een tekenfilm op avontuur. Ze wordt begeleid door een constant pulserende, elektronische score vol dance-invloeden, maar ook vriendelijke harmonieën, snoeiharde gitaren en flarden van elektro-aria passeren de revue.
Niemand ontsnapt aan Hasses kritische blik; ze legt de beoogde schuldigen (gespeeld door Ayla van Summeren, Pepijn van den Berg en Willemijn Böcker) onverschrokken het vuur aan de schenen. Daarbij komen alle clichés voorbij. De premier van Nederland wijst op een lome beat consequent op de eigen verantwoordelijkheid van het individu (‘maar wel goed dat je zo kritisch blijft, dat houdt ons óók scherp!’); Havermelk-elitaire yuppen beschrijven, begeleid door een ukelele, hoe ze hun klimaatschaamte proberen af te kopen met fair trade-kleding en bekeurmerkte voedingsproducten; en feestende CEO’s van vervuilende multinationals doen zich in hun marketinguitingen voor als koplopers, maar beroepen zich op de klanken van barokke koorzang op de wet van vraag en aanbod en de verantwoordelijkheid van de EU.
Bordkartonnen rekwisieten (de peddels van de suppende yuppen, de wijnglazen van de proostende CEO’s en het koffertje van de premier) vergroten verder uit, terwijl tegelijkertijd aan alles voelbaar is dat de werkelijkheid de tweedimensionaliteit al ver voorbij is.
Zo gevat als De Amazones omgaan met de klimaatthematiek (die door het uitvergroten van de personages nooit belerend wordt), zo origineel is ook de wijze waarmee ze aan de haal gaan met de musicalvorm. De bekende elementen – de powerballad-achtige I want song, een aanzet voor de onafwendbare 11 o’clock song en een ontroerende finale in de geest van Spring Awakening – passeren de revue, maar de standaard opbouw wordt ook doorbroken en op aanstekelijke wijze bevraagd.
Opvallend is het gebruik van verbatim-elementen, die De Amazones eerder verwerkten in hun debuutvoorstelling DWARSLIGGERS de musical. Daarvoor transcribeerden ze interviews met leden van Extinction Rebellion, die inclusief alle ehms en ja’s op muziek werden gezet. Ook in Wie de f*ck heeft dit gedaan?! werkt dit soort ongepolijste spreektaal – vol herhalingen, aarzelingen en hier en daar een woord benadrukt door meerstemmigheid – uitstekend. Dat de standaard liedvorm met couplet en refrein op deze manier doorbroken wordt, maakt de compositie zowel tekstueel als muzikaal bovendien extra gevarieerd.
Met haar hoofdpersoon als een heldhaftige stripfiguur, elektronische doorgecomponeerde score, maatschappijkritische thema’s en spel met musicalclichés doet Wie de f*ck heeft dit gedaan?! denken aan Antropoceen, de musical van Club Gewalt. Net als die laatste stemt Wie de f*ck heeft dit gedaan?! toch hoopvol: misschien niet over de toekomst van de planeet aarde, maar wel over die van de Nederlandse musical, die door De Amazones weer flink opgeschud wordt.
Foto: Tess Janssen
