Het verhaal van klokkenluiders als Edward Snowden en Julian Assange kunnen inmiddels getypeerd worden als moderne mythen. De rogue agents die dapper weerstand bieden aan onderdrukkende en gewelddadige regimes met gevaar voor eigen leven. Maar nog altijd zijn er klokkenluiders wie de pas wordt afgesneden voor zij hun zegje kunnen doen. In Is this a room presenteert het Amerikaanse gezelschap Half Straddle het verhaal van Reality Winner, de eerste klokkenluider onder het Trump-regime. (meer…)
‘We weten allemaal wat er gebeurt.’ Welnu, ik dus niet. Vergeef me mijn onwetendheid, maar ik had nog nooit van het eiland Nauru gehoord. Dus toen de geschiedenis van dit eilandje, dat een paar kilometer ten noordoosten van Australië gelegen is en niet groter is dan Schiermonnikoog, verteld werd in de voorstelling We all know what’s happening meende ik in eerste instantie dat we te maken hadden met een fictief land. Dat er een vertelling zou volgen over een klein staatje dat model staat voor de gekte van mensen, over de idiotie van oorlogen, over het schandalige van koloniale uitbuiting, over de weerzinwekkende omgang met vluchtelingen.
Maar soms is de werkelijke geschiedenis krankzinniger dan wat een mens kan verzinnen. Nauru bestaat echt en deed de laatste jaren dienst als een detentiecentrum voor bootvluchtelingen, afkomstig uit landen als Pakistan en Bangladesh. Behalve een geschiedenisles over uitbuiting en plundering, over incompetentie en goedgelovigheid, is de voorstelling een bittere aanklacht tegen de mensonterende omstandigheden op het eiland. Een aanklacht die er niet met een gebalde vuist wordt ingeramd maar subtiel, via kinderstemmen, tot ons wordt gebracht. In de vorm van een met weinig middelen in elkaar geflanste schoolvoorstelling.
Voordat die voorstelling begint, is er eerst een onbegrijpelijke openingsscène, waarin, in de vorm van een showmusical, een flamboyante ode gebracht wordt aan Leonardo da Vinci. Pas later zal blijken waarnaar die scène verwijst. In de jaren ’90 van de vorige eeuw is er met miljoenen gesmeten door de toenmalige regering van Nauru om Leonardo the musical: a portrait of love in Londen te produceren. Het project geldt als een van de grootste flops ooit in de theatergeschiedenis van Londen.
De scène staat symbool voor de incompetentie van de bestuurders van het eiland. In het licht van de geschiedenis die erna volgt, valt dat nog te begrijpen ook. Het staatje is eeuwenlang een speelbal geweest van supermachten. Lees het Wikipedia-lemma over Nauru en je valt van de ene ontzette verbazing in de andere.
In We all know what’s happening roepen kinderen de volwassenen ter verantwoording voor deze tragedie. Regisseurs Samara Hersch en Lara Thomas zadelen ze daartoe niet op met een politieke boodschap, maar laten ze – naast de even tragische als absurde geschiedenisles, – vertellen over hun eigen, bevoorrechte leven. Een voorrecht dat de kinderen in detentie op Nauru jarenlang ontzegd is geweest. Het maakt het contrast extra schrijnend. Pas een jaar geleden zijn alle kinderen van het eiland gehaald. Maar ondertussen geldt het Australische asielbeleid nog steeds als een van de strengste ter wereld.
De voorstelling eindigt met een leeg podium waarop tientallen microfoons worden neergezet. De microfoons zijn niet aangesloten. Het is een krachtig beeld voor de ongehoorde stemmen van in detentiecentra opgesloten kinderen. Niet alleen op Nauru, maar waar ook ter wereld.
Foto: Bryony Jackson
