Twee maanden geleden schreef ik al over Regenboog. Bij dit ‘expotheater’ of ‘kijkdoostheater’ heeft Benjamin Verdonck samen met Lucas van Haesbroeck een tweede luik toegevoegd, Waldeinsamkeit, een kleine productie (12 minuten) van een drie jaar geleden. Op zichzelf waren het al twee pareltjes, maar nu ze samen gebracht worden, en aan scherpte gewonnen hebben, stralen ze nog meer abstracte schoonheid uit en is het genot nog groter.

‘Waldeinsamkeit‘ is weer zo’n prachtig Duits woord dat je moeilijk met één woord kunt vertalen. Zoals ‘Habseligkeit’ meer is dan een hebbedingetje; het draagt ook het innige gevoel van verbondenheid, zielsverwantschap met een object in zich. Zo is ‘Waldeinsamkeit’ meer dan in je eentje in het bos vertoeven. Het woord kwam ook al voor in de middeleeuwen en verwees naar de bosmonniken die als heremieten ascetische contemplatie zochten in de eenzaamheid van de bossen. In de Romantiek was het een geliefd motief in de kunsten. Denk maar even aan de schilderijen van de eenzame wandelaars en jagers in de bossen van David Casper Friedrich. Rust vinden in de eenzaamheid en tegelijkertijd ook wat angst ondergaan. Wie weet wat voor een beest of ander eng wezen in het donkere bos op je af komt. ‘Waldeinsamkeit‘ draagt een melancholie in zich, achteraf een nostalgie. Prettig om aan de geneugten van onderdompeling terug te denken, en verdrietig dat het er niet meer is.

Benjamin Verdonck staat naast zijn kijkdoos van een ruime vierkante meter en trekt aan touwtjes waardoor vlakken verschuiven. Ze zijn pastel geelgroen gekleurd, ze stralen zonnig, rechthoekige vlakken die zich, als wandelende boomstammen, van de ene naar de andere kant verplaatsen en weer terug, steeds in een ander tempo en steeds anders in breedte en lengte. Als een klankgedicht in beeld.

In het midden van het kijkvlak groeit iets donker. Een zwart/grijs/bruin vlak vergroot, in breedte, in hoogte, schuift naar boven, naar beneden, wisselt traag als het ware van perspectief. Een abstract geometrisch vormenspel dat je een heerlijke roes kan bezorgen. Ook door de aanzwellende en uitdovende soundscape van pianoklanken en ‘bos’geluiden en vogelpiepjes. Op die klankgolven beweegt het spel met paneeltjes en lichtjes van verbondenheid naar ongeborgenheid, op en neer, op en neer. Het zwarte vierkant, de pastelkleurige rechthoeken verdwijnen in een zwart gat, dat langzaam rood kleurt en waarin iets ongrijpbaars zweeft. Of niet?

Een mooiere titel dan ‘Waldeinsamkeit’ had Benjamin Verdonck voor dit kijkkunstpareltje niet kunnen bedenken. Je verlaat als het ware het bos, en aan de rand ontwaar je een weide met een grootse regenboog. Een andere kijkdoos wordt aangebracht en Benjamin staat er weer naast met een kluwen touwtjes. Deze keer begint het geschuif in grijze tinten die langzaam in kleuren overgaan. Het zijn alleen verticale verschuivingen, van brede tot smalle vlakken, tot slechts lijntjes. Geen melodieuze soundscape, maar vaak brommende en snerpende industriële klanken, af en toe rinkelende belletjes.

Ook Regenboog is een pareltje van een licht- en beeldgedicht. Benjamin Verdonck trekt aan touwtjes, duwt op lichtknopjes, zet de geluidsband aan. Alles manipuleert hij in zijn uppie. Hij schuift, hij breekt het licht, zonder computer en zonder hightech. Ook dat is een statement. Zeker als je uit interviews en uit de info op de website van Toneelhuis weet, dat Benjamin Verdonck zeer begaan is met de klimaatveranderingen. Moeten we de vooruitgang niet afremmen? Moeten we terug naar het natuurlijke? Horen we een alarm voor een naderende catastrofe? Zijn het beelden zoals de weckglazen met foetussen op sterk water in de Wunderkammer van vroeger die tegen dreigingen waarschuwden?

Dit tweeluik van expotheater is een ideale opstap naar dat nieuwe theatertijdperk, waar we zo naar snakten. Waldeinsamkeit + Regenboog kennen verschillen en gelijkenissen in kleuren en compositie, ze vullen elkaar aan, beide zijn ze groots in hun kleinschaligheid. Ze zijn een poëtische onderdompeling in een abstract vormenspel. Een artistiek spel dat ook melancholisch en nostalgisch kleurt door bijvoorbeeld het besef dat een regenboog geen uiteinden heeft, en dat ‘Waldeinsamkeit’ in al zijn schoonheid contrasterende gevoelens verwoordt.

Deze maand ook al in Nederland!