De oudejaarsconference is vanaf Wim Kan in de jaren vijftig vrijwel exclusief een mannenzaak geweest. Alleen Claudia de Breij heeft dat masculiene bolwerk een paar keer met succes bestormd. Daar komen nu met de Vrouwejaars in één klap tien namen van vrouwen bij.

Het initiatief van cabaretier Yora Rienstra en programmamaker Teddy Tops kende vorig jaar een aarzelende, maar veelbelovende start in Klein Bellevue. De deelnemende vrouwen hadden eigenlijk allemaal hun eigen oudejaarsvoorstellinkje gemaakt, waardoor een enigszins onsamenhangende mozaïek ontstond. Dit jaar is de grote zaal van Bellevue, die deels in café setting is ingericht, twee maal uitverkocht. En de show wordt op 29 december om 21.05 op NPO3 uitgezonden. Maar ook inhoudelijk is met de regie van Hanneke Braam de Grote Sprong Voorwaarts gemaakt en verzorgen de tien vrouwen een sterk geheel, waarin de muzikale, cabareteske en poëtische onderdelen elkaar mooi aanvullen. Natuurlijk is het vrouwelijke perspectief belangrijk, maar verwacht geen Oudejaars-Opzij.

Na de taalkundig en inhoudelijk sterke openingsdialoog van Rienstra en Tops somt Kiki Schippers muzikaal de hoopvolle plannetjes en initiatieven van het afgelopen jaar op die allemaal niet zijn doorgegaan. Het menselijk falen samengebald in een zeer grappige lange lijst. Schippers komt nog een keer terug met een lied over de Russische oppositieleider Aleksej Navalny, die niet geheel onverwacht in Russische gevangenschap is overleden, maar die ondanks zijn belabberde situatie altijd een glimlach van hoop en liefde wist te bewaren.

Ook het optreden van cabaretier Janneke de Bijl was naast een aantal sterke grappen gebouwd op een ernstig fundament: ‘Ik heb lachrimpels, maar ik heb geen idee hoe ik daar aan kom.’ Zij vindt het veelzeggend dat voor haar het echte hoogtepunt van het afgelopen jaar de hand-in-hand euthanasie is van Dries van Agt en zijn echtgenote.

Cabaret is de kurk waar de oudejaarsconference traditioneel op drijft, en met De Bijl en Vera van Zelm wordt het cabaretpubliek goed bediend. Van Zelm, die nog even terugkomt op haar column in Spijkers met Koppen, waarmee zij de knuppel in het niet al te vrouwvriendelijke comedygezelschap Comedytrain gooide, denkt ironisch terug aan haar oproep tot meer vrouwelijke politici in de top. Nu we opgescheept zitten met ‘incapabele politici’ als  Mona Keijzer, Dilan Yeşilgöz en Marjolijn Faber is ze niet meer zo zeker of dat nou wel een goed idee was. Zij pleit er nu voor om vooral alle zachte dingen in het leven te omarmen, waaronder slappe piemels.

Naast de stevige cabaretpoot van het programma is het mooi dat we in de Vrouwejaars met Sandy Bosmans en Asmae Amaddaou een smaakvol portie poëzie en spoken word krijgen opgediend. Bosmans schetst het beeld van een vrouw in Nederland met kinderen en kopzorgen, maar zet het ook in perspectief met verwijzingen naar de positie van vrouwen in Afghanistan, Iran en Sudan. Ook Amaddaou verplaatst zich indrukwekkend in de positie van vrouwen in oorlogsgebied. Het is een beklemmend beeld van de ellende in Gaza:

Neem plaats in mijn tent, kom naast mij zitten, houd mijn hand vast
Vergeef mij voor het bloed waar ik al dagen in slaap
Ik kan het niet meer ruiken
De geur heeft zich permanent onder mijn nagels en tussen mijn kiezen gevestigd
Er is geen water
Ik kan je mijn dromen schenken, er is geen brood
Er is geen geliefde meer om mij wakker te kussen voor het ochtendgebed,
net voordat de zon opkomt en de hemel oranje en paars kleurt
(…)
Ben ik minder vrouw als ik de overblijfselen van mijn zoon in een plastic tas heb moeten dragen?
Ben ik minder vrouw als ik mijn dochter niet meer kan identificeren tussen alle andere lichamen in de krater?
Dit was het jaar van baren en begraven.

Als we kersenplukkend door de gevarieerde avond gaan springen er twee zaken uit die 2024 bondig en niet al te vrolijk samenvatten: het traditionele kerstpakket kan maar beter worden vervangen door een noodpakket, en Nederland kent geen asielcrisis, maar een zielcrisis.

Katinka Polderman doet er in haar inmiddels vermaarde infographic Beslisbooma nog een droevig stemmend schepje bovenop. De beginvraag luidt: Kunt u 2025 met vertrouwen tegemoet zien? Dat geldt zeker voor de wapenhandelaar die voorzichtig aan een derde huis kan denken. De rest van de bevolking moet nog maar even genieten van de stormschade in het buitenland, het huidige niveau van de leesvaardigheid, de regering en zeespiegel en de toon van het maatschappelijk debat, want – en daarin horen we ‘Het ergste moet nog komen’ van Schopenhauer, de filosoof van het pessimisme, terug – ‘Volgend jaar weet u: We hadden het zo slecht nog niet.’

Eind december 2025 horen we graag van het vrouwencollectief onder leiding van Rienstra en Tops of er toch nog sprankjes hoop te ontdekken waren in de twaalf maanden die nu voor ons liggen.

Foto: Kobra Theaterproducties