Over vreemdgangers bestaat een heel scala aan vooroordelen. Deels gebaseerd op zijn eigen ervaringen schreef Tjeerd Posthuma de nieuwe lunchvoorstelling Vreemdgangers voor Theater Bellevue. Helaas blijven nieuwe inzichten over waarom sommige mensen overspel plegen uit.

De Palonizaal van Theater Bellevue is voor de gelegenheid omgetoverd in het tijdelijke appartement van Jesse (Joep Paddenburg). Voor aanvang zien we hem nerveus door de drie kamers ijsberen, af en toe iets opschrijvend op een klein notitieblok. Tot zijn voormalige minnares Tamara (Evrim Akyigit) voor zijn deur staat. Een jaar nadat hun affaire beëindigd is zoeken ze elkaar weer op om te bespreken wat er nu precies gebeurd is. Kunnen ze verder als vrienden zoals Jesse wil of is de spanning en aantrekkingskracht tussen hen te groot om een puur platonische relatie te onderhouden?

Posthuma baseerde zijn nieuwe toneeltekst op zijn eigen ervaringen als degene met wie vreemd gegaan is en verhalen van mensen die zelf bedrogen of juist ontrouw zijn geweest. Zo’n vertrekpunt schept de verwachting dat we meer begrip krijgen voor promiscuïteit, maar helaas wordt die niet ingelost. Hoe de affaire verloopt is redelijk cliché: Jesse heeft een onbevredigende relatie en de vijftien jaar oudere Tamara wil vooral geen vaste relatie. Ze ontmoeten elkaar bij een schermvereniging en al snel duiken ze met elkaar de koffer in. Jesses schaamte en schuldgevoel vreet hem van binnen op, Tamara begint gevoelens voor hem te ontwikkelen, maar de affaire blijft voortduren.

Aan de acteurs ligt het niet. In de regie van Timothy de Gilde speelt Joep Paddenburg de geschiedenisleraar Jesse met een aandoenlijke, studentikoze nervositeit naast de meer dominante en gevaarlijke Evrim Akyigit die liever vroeg dan laat weer met hem het bed in duikt. In de intieme scènes waar ze dichtbij elkaar in een deuropening staan zorgt de erotische spanning en aantrekkingskracht tussen hen voor de gevaarlijkste en interessantste scènes van de voorstelling: kunnen ze van elkaar afblijven of zijn de verlangens te groot om te beheersen? Dat maakt het des te spijtiger dat het decor deze spanning grotendeels in de weg zit.

Het publiek zit in een kring om het appartement van Jesse heen, muren en al, waardoor je het gros van de voorstelling maar één van de spelers ziet – als je ze al ziet. Inhoudelijk is deze keuze sterk: het koppel blijft muren tussen hen opwerpen en afstand van elkaar houden, om maar niet in de verleiding van de ander te vallen. In de praktijk staat dit de thematiek echter juist enorm in de weg. De spanning tussen Jesse en Tamara is moeilijk op waarde te schatten als je niet ook hun lichaamstaal tijdens de gesprekken af kan lezen. Voor een onderwerp dat vrij concreet gaat over lichamelijke aantrekkingskracht is het frustrerend wanneer je diezelfde aantrekkingskracht letterlijk niet kan zien.

En zo zijn er nog meer dubieuze regiekeuzes die Vreemdgangers in de weg zitten. Jesse imiteert aan het begin en tijdens de climax de Braziliaanse schrijver Paulo Coelho, maar doet dit beide keren met een nadrukkelijk Spaanse tongval en uitspraak. Dat de grap van deze scènes niet is dat Coelho in het echt een Portugees-Braziliaans accent heeft, maar dat Coelho een klungelige beheersing van de Engelse taal zou hebben, is op z’n minst wrang te noemen. Noor, de bedrogen (ex)vriendin van Jesse, wordt teruggebracht tot een voice-over die eigenlijk ook geen nieuwe inzichten biedt in hoe het is om het slachtoffer van een affaire te zijn. Ook zijn bepaalde licht- en muziekkeuzes bijzonder illustratief, zoals een beat die aan hartkloppingen doet denken wanneer de seksuele spanning oploopt of het rode licht wanneer ze toch weer met elkaar het bed in duiken.

Het is jammer dat Vreemdgangers de belofte van meer begrip en nieuwe inzichten over vreemdgaan niet waar kan maken. Paddenburg en Akyigit doen hun best om door de fysieke muren en de vele (blijkbaar terechte) clichés heen te spelen, maar de hindernissen die de tekst en de vormgeving opwerpen worden niet overwonnen. Net als de affaire van Jesse en Tamara, loopt ook Vreemdgangers met een onbevredigende sisser af.

Foto: Casper Koster