Tussen lichtflitsen verschijnt het woord ‘corrupt’. Er verschijnen donkere schaduwen tegen twee witte achterwanden die in een schuine hoek zijn verbonden. De dansers van de in 1992 opgerichte Afrikaanse groep Via Kathlehong komen op, verspreiden zich over de dansvloer en vanaf dat moment opent tijdens Julidans de voorstelling Via Kanana met een ongekende energie en kracht. Het Zuid-Afrikaanse woord ‘kanana’ betekent ‘het beloofde land dat je wordt voorgespiegeld maar dat je nooit bereikt’. Corruptie en criminaliteit teisteren Zuid-Afrika, tragisch genoeg juist ook na de apartheid.

De dansers van Via Kathlehong, zo genoemd naar een township bij Johannesburg, en regisseur Gregory Maqoma verbinden op eminente wijze dans en politiek met elkaar. De vondst van de hagelwitte achterwanden waarop de schaduwen verschijnen van de dansers is schitterend. Het contrast tussen de kleurrijke kostumering en de diep-zwarte schaduwen geeft aan het optreden een hallucinerend effect.

In het openingsbeeld loopt een performer alleen, en valt plots neer, alsof hij beschoten wordt. Meer dansers komen op, vallen neer, zo ontstaat een angstaanjagende suggestie van verzet dat neergeslagen wordt. De achterwand biedt ook ruimte aan een projectie van een township, met prikkeldraad, waaiend wasgoed, verkrotte woningen. Meeslepend is het beeld aan de rechterzijde van een lijnrecht treinspoor genomen vanuit de machinistencabine; op de linkerwand kijken we als reizigers vanuit het treinraam naar het voorbijflitsende landschap. Nooit eerder zag je die twee beelden tegelijkertijd. Videokunstenaar Jurgen Meekel maakt er een briljante reis van. De reizigers zijn zwarte mensen, slapend, opgejaagd.

De performers munten uit in de zogenoemde pantsula, een urban dansvorm die in de tijd van de apartheid werd gebruikt om in het geheim met elkaar te kunnen communiceren. Daarnaast zien we gumboots en tap en step, allemaal in een razend, buitelend, bruisend tempo gebracht. Op een gegeven moment verschijnt de toespraak van PLO Lumumba, directeur van de Kenya Anti-Corruption Commission, die hij hield op 2 december in Uganda. Lumumba spreekt zijn verbijstering uit over de ’tolerante voor corruptie’ die Zuid-Afrika kenmerkt. Fotograaf David Goldblatt maakte zwart-witfoto’s tijdens de apartheid. Die beelden verschijnen op het doek en vervloeien langzaam tot niet meer dan zwarte schaduwen. Over Via Kanana schrijft regisseur Maqoma: ‘We zijn allemaal slechtoffer, we zijn allemaal versomberd door angst… deze voorstelling is als licht dat door de wolken breekt en ons hoop brengt’.

Via Kanana is een verpletterende voorstelling, extreem dynamisch, intens, met een geweldig stuwend ritme dankzij de muziek van Samuel Makhathade Khabane. In de laatste scènes zijn we van buiten naar binnen gegaan, naar een huiskamer met wuivende witte vitragegordijnen. Het oogt als relatief veilig. Ondertussen dansen de performers onvermoeibaar door. Ze maken acrobatische toeren en lijken bijna gewichtloos door de lucht te excelleren. In hun bevrijdende, krachtige en dynamische performance drukken ze tegelijkertijd de angst voor segregatie uit en de vreugde dat die voorbij is. Maar de onzekerheid blijft altijd. De zwart-witfoto’s en videobeelden zijn in hun harde realisme onontkoombaar.

Foto: Christian Ganet