In de zee van onzekerheden biedt de maand december naast Sinterklaas en Kerstmis al meer dan een kwart eeuw nóg een anker: de oudejaarsconference van de Haagse cabaretier Sjaak Bral. Zoals gebruikelijk wordt de intelligent-volkse comedian genegeerd door Hilversum, maar via de site van TV West heeft Bral toch een landelijk bereik. Terecht, ook al is hij dit keer wat minder op dreef.

Het podiumlicht is nog gedoofd. We horen het eerste couplet van het nostalgische Veilig achterop bij vader op de fiets van de eerder dit jaar overleden Paul van Vliet. Als het refrein begint, neemt Sjaak Bral in het licht het lied met een aangepaste tekst over: het is eigenlijk nergens meer veilig. Wat een tof begin, waarin een beklemmend gevoel helder wordt verwoord en een groot cabaretier in stijl wordt geëerd. Later op de avond moeten we helaas concluderen dat de eerste minuten van Vaarwel 2023 eigenlijk ook meteen de mooiste waren.

Bral is een gelouterd artiest. Hij weet zijn grappen perfect te timen en bouwt binnen een mum van tijd een soepele band met het publiek op, ook al komt het niet uit de regio Den Haag, waar Bral de ongekroonde cabaretkoning is. Hij is een meester cabaretkok die doorgaans platte humor met gevoelige en intelligente liedjes en statements tot een zeer smakelijk geheel weet te mengen.

Dit keer heeft hij wat zitten hannesen met het recept. Ondanks een (beperkt) aantal pittige oneliners, zoals het antwoord op de vraag van zijn nichtje waarom Barbie geen kinderen heeft, en de overeenkomst tussen elektrisch rijden en diarree is de eerste helft wat traag en voorspelbaar. Grote delen van de conference zou hij ook vorig jaar of vijf jaar geleden in zijn Vaarwel-show hebben kunnen plaatsen, zoals een veel te lang stuk over lifestyle-onzin op social media en wat al te belegen man-vrouw opmerkingen.

Na de pauze komen we door Bral in de rol van duinwachter te weten waarom het podium eruit ziet als een tentenkamp. Maar na een paar opmerkingen over de treurige leefomstandigheden van arbeidsmigranten en een sterk lied wordt daar verder niets mee gedaan. En dan komt zo’n decor wel erg dicht in de buurt van ‘much ado about nothing’.

Als Bral aan zijn politieke tirade begint (hè, hè, daar hebben we wel lang op moeten wachten in deze jaarafsluiting), komt hij lekker op stoom. Hij vindt het krankzinnig dat het in de aanloop naar de ‘verziekingen’ niet over Oekraïne is gegaan. In dat felle stuk van Bral, dat uit zijn tenen lijkt te komen, gaat iedereen van links tot rechts door de gehaktmolen. Van de principeloze Wopke Hoekstra en de zelfdestructieve D66 tot Rutte, die met zijn abjecte privatiseringsidealen de zorg naar de kloten heeft geholpen.

Maar wie het meest op zijn donder krijgt van Bral is de kiezer die zonder na te denken het stemhokje is binnengestapt. En dat zijn er dit keer wel heel erg veel geweest. Die lui worden dan ook nog op tv en radio om commentaar gevraagd op ingewikkelde zaken. Nee, vooral die mensen moeten volgens Bral echt hun kop houden. Of, zoals hij het bondig stelt: ‘Stik, sterf en bederf.’

Pieter Omtzigt kan waarschijnlijk de eenvoudige, messcherpe reactie van Bral op Wilders, die heeft beloofd zijn meest controversiële en ongrondwettelijke ideeën in de ijskast te stoppen, goed gebruiken: ‘Je stopt iets in de ijskast om het er later toch weer uit te halen.’ Daar hadden we er graag meer van willen horen. Of nog zo’n bijna Maarten van Roozendaal-achtig lied met als strekking: Ik was erbij, maar ik heb het niet gezien.

Een avondje Bral is nooit een verloren avond, maar het is te hopen dat er nog flink wordt geschaafd voordat we eind december de site van TV West opzoeken.

Foto: Martijn Beekman – Vaarwel 2022