In Welcome To Our Guesthouse worden de resultaten getoond van het residentie-programma van Productiehuis Theater Rotterdam. Dit jaar presenteren onder anderen Cherish Menzo, Djuwa Mroivili en Joshua Serafin de uitkomst van hun onderzoek met in het randprogramma een film en twee expo’s. Vooral het zwarte lichaam staat centraal op deze multidisciplinaire avond boordevol visuele hoogtepunten en ervaringen.
In een van de zalen van Theater Rotterdam aan de William Boothlaan heeft choreograaf Cherish Menzo de ruimte ingedeeld met geprojecteerde beelden. Op langgerekte schermen zien we een landschap van waterbubbels met hier en daar flarden traag bewegende witte stof. Op een ander scherm verschijnt een close-up van een mond vol gouden tanden, waaruit ook geluiden komen. Om coherentie te vinden tussen deze beelden moet toch echt ook het performatieve deel van Killed and Extended Darlings: Subtle Whine gezien worden.
Daarvoor zijn in een volgende grotere zaal de stoelen van de publiekstribune afgedekt met een immens groot wit doek. Boven het toneel hangen twee grote eveneens langgerekte schermen met opnieuw beelden van het borrelende water. Op de grond liggen in het verlengde van de schermen witte doeken gedrapeerd. Wat ongemakkelijk nestelen we ons in de overgebleven stoelen.
Maar dat blijkt geen goed uitgangspunt, want Menzo heeft zichzelf hoog op de tribune – op de rand van de regiecabine – genesteld en trekt vanuit die positie stilletjes de aandacht van haar publiek. Ze prevelt en herhaalt zinnen als ‘the govent body holds these places’ en ‘worth a golden coin’. We horen haar pas echt goed als ze dichterbij is. Dan zien we ook haar ogen. Eén van de twee heeft met blauwe lens; een detail dat haar verschijning direct uit de realiteit haalt. Verder is ze gekleed in een wit doek, een blauwe, doorschijnende latex body zit om haar borst gegoten. Menzo speelt graag met visuele details en vervreemding, we zagen dat eerder in haar werk. Ze waren zelfs leidraad in DARKMATTER.
Wanneer ze afdaalt van de tribune, verdwijnt ze even onder het immense witte doek waaronder ze zichtbaar wilde bewegingen maakt. Daarna trekt ze het als een sleep naar beneden om het ten slotte aan haken vast te klinken en omhoog te halen en zo te laten transformeren tot beeldscherm.
Killed and Extended Darlings: Subtle Whine is een rituele performance boordevol verwijzingen naar het lot van tot slaaf gemaakten. Met het doek (het zeil) en de onderwaterbeelden wordt de lange, geketende zeereis op verrassende wijze gedeconstrueerd en in een spel met de theatercodes maakt Menzo het haar publiek bewust ongemakkelijk. Ze dirigeert ons vanuit grote hoogte en laat de historische onderbuik spreken om uiteindelijk een verbinding te maken met het hier en nu in beelden van een zwembad (een samenwerking met cineast Andrea Casetti). Generaties vrouwen passeren de revue in en om het water, het reinigingsritueel is compleet als ze elkaar met enige vrolijkheid beschilderen.
Minstens even visueel is de performance van Joshua Serafin (oud P.A.R.T.S. student), die net als Menzo graag de multidisciplinaire grenzen aftast. Ook VOID houdt het midden tussen performance en installatie. Hen toonde dit werk ook al veelvuldig buiten het theater. Het publiek krijgt regencapes mee en dat alleen al vormt een bijzonder plaatje zo op de publiekstribune. De performance vangt aan met muziek en filmbeelden. Op het zijtoneel is de muzikant Calvin Ferdinando Carrier live aanwezig met gitaar en synthesizer. De film toont een zin in een onbekende taal, is dat een mogelijke titel? Daarna nemen we drie vrouwenlichamen waar in een ritueel aandoende seance en een visueel spel met licht en donker.
Op het toneel is het al even donker en geven enkele verticaal hangende lange tl-lampen summier wat blauw licht. Rook omhult het midden, waar tussen een hoop aarde een plas water lijkt te liggen. In het donkere landschap beweegt iemand (Serafin) bijna onopgemerkt, traag en laag, dichtbij bij de grond als een dier. Nadat we hen even kwijt zijn in de rook, duikt Serafin op achter de plas. Klodders zwarte drek worden uit de plas gehaald en over het lichaam gesmeerd.
Zowel de bewegingen van Serafin als de psychedelische klanken van Carrier intensiveren. Slierten modder mengen zich met de lange haren van Serafin. Het lichaam wordt steeds zwarter. Nog even keren we terug naar de film als uiteindelijk al het licht dooft en het uitgeputte lichaam van Serafin naast de hoop is opgegaan in het donkere landschap. VOID is vooral een ervaring; duister, compact en doordringend. Net als de solo van Menzo lijkt er sprake van een zuiveringsritueel en een afrekening met een (gruwelijk) verleden, ditmaal vanuit de Filipijnse diaspora.
Al weet ik natuurlijk niet exact waarmee Serafin het kleverige modder realiseerde, latex lijkt een rode draad in het programma. Het zwart-glimmende kostuum van muzikant en performer Djuwa Mroivili is een eye-catcher. Als het zwarte net waarmee zij zich heeft omhuld eenmaal is opgetakeld, trekt de zwart-glimmende jurk alle aandacht. De zwarte vingers aan haar handschoenen zijn verlengd tot punten, een beeld dat we ook terug zagen in de recente performance van Alida Dors en me zeker ook doet denken aan de extreem lange nagels van Menzo in haar solo Jezebel (ze zette toch de trent). Er lijkt in dit huis, Theater Rotterdam, een gedeelde taal te ontstaan. Op haar hoofd zet Mroivili een merkwaardig, even puntig Bunny-hoofddeksel op. Ook haar piano is omhuld met zwarte, grote driehoekige punten (scenografie en kostuums Berend Brus).
Uit die piano tovert diva Mroivili uiteenlopende klanken met onderdelen van haar kostuum. De kettingen in haar kapsel laat ze over de toetsen rollen en met de punten van haar handschoenen tokkelt ze op de snaren. Zelfs de klankkast van de piano maakt geluid. Soms bespeelt Mroivili de piano in een meer herkenbare vorm, met de handen. Live geluid mengt zich met opnames en zo zijn we getuigen van het ontstaan van een bijzondere compositie, een die een relatie legt met gevangenschap en bevrijding. Zelden zag ik hoe de inhoud van een performance (eindregie Dionne Verwey) zo concreet de muziek insloop, wat een mooi experiment. Als iets mij deze avond duidelijk werd, is dat de erfenis van een koloniaal verleden leeft in het werk van een jonge generatie kunstenaars. Eindelijk krijgen de verhalen en vooral ook de vormen alle ruimte en dat is spannend, reuzespannend!
Foto: Bart Grietens
