Er is een kleine jongen die zo nu en dan even helemaal wil verdwijnen. Er is een konijn met een hang naar dramatiek, die zichzelf in de grime zet. Er is een assistente die zich gefascineerd laat meevoeren in de wereld van het grote spektakel. En er zijn volop trucs, van het laten verdwijnen van een balletje tot het […]
Op het grote witte scherm worden een voor een kleine zwarte streepjes getekend. Langzaam verschijnt een pad van voetstappen. De sporen in de sneeuw zijn stille getuigen van een weg die iemand eerder aflegde. Het is het eerste beeld nadat verteller en pianist Gábor Tarján van Het Filiaal Tomte, een mythisch figuurtje uit Scandinavië, bij de toeschouwers heeft geïntroduceerd. Het is een simpel, maar krachtig beeld dat meteen vragen oproept.
Voor dit theatrale concert, dat Het Filiaal met musici van het hedendaagse muziekensemble Insomnio speelt, koos Tarján composities van onder anderen Claude Debussy, György Ligeti, Arvo Pärt en Jean Sibelius. Even later voegen Emma Breedveld (viool), Geneviève Verhage (cello) en Hilde Kaiser (basklarinet) zich bij Tarján op het toneel. Ook Ramses Graus komt op en neemt plaats achter een tafel waarboven aan een grote zwenkarm een camera hangt. Verfrommelde hoopjes en gekreukte repen wit crêpepapier, plukken schapenwol, een houten blokhuisje, een schaar. Veel heeft Ramses Graus niet nodig om een landschap tevoorschijn te toveren: met de camera zoemt hij in en uit op details, die hij met een beamer op het grote scherm projecteert.
Tomte Tummetot is het hoofdpersonage van een kinderboek van Astrid Lindgren over een klein mannetje, dat ’s nachts als iedereen slaapt verschijnt. Niemand heeft hem ooit gezien. In het boek van Lindgren spreekt Tomte als iedereen slaapt de dieren toe en fluistert hen toe dat na de winter – waardoor het landschap onder een dikke laag sneeuw ligt – het voorjaar weer komt.
Tomte vormt de inspiratiebron voor het theatrale concert. En als later in het geprojecteerde landschap een klein voorovergebogen silhouet langzaam de berg oploopt, is de herkenning er meteen bij het jongste publiek. Toch ligt aan de voorstelling geen dwingende verhaallijn ten grondslag. Zijn mysterieuze verschijning blijft ook in de voorstelling intact, slechts zo nu en dan vangt een toeschouwer een schim van hem op.
De verbinding tussen de moderne muziek en de beelden ligt verder in de ruimte en stilte die beide herbergen. De klanken nemen de toeschouwer mee op reis door het weidse en overweldigende landschap van de dag en van de nacht of brengen hem binnen in de warmte van een huis of stal. De muziek werkt als een filmscore. De klanken nemen de toeschouwer mee, soms verwachtingsvol, dan weer een beetje spannend. En ook het publiek wordt uiteindelijk ondergedompeld in de sterrennacht.
Tomte duurt ruim drie kwartier, voor sommige kleuters is de vereiste concentratie nog wat te veel gevraagd. Toch blijkt Tomte ook al voor de kleinste toeschouwers een onontkoombare ervaring te kunnen zijn, met de virtuoos uitgevoerde hedendaagse muziek die tot de emotie spreekt en de verstilde, maar fascinerende ontwikkelingen, live en op film.
Foto: Remke Spijkers
