Hoe kun je je verhouden tot je eigen familiegeschiedenis wanneer je gedwongen bent te moeten vluchten uit je eigen moederland en daar niet langer naar kan terugkeren? In het aangrijpende Three Songs to Re-member: A Tree, A Fruit, A Seed neemt de Libanese kunstenares Lina Issa het publiek mee in haar zoektocht naar troost in geërfde pijn.
Met de grootste zorgvuldigheid spreidt Lina Issa een groot, wit kleed voor het publiek uit. Nadat we een moment hebben kunnen observeren dat er zo’n 700 gedroogde vijgen in genaaid zijn, gebaart Issa ons om dichterbij te komen. Gezamenlijk gezeten op de grond, terwijl de zoete geur van de gedroogde vruchten kalm haar weg vindt door de zaal, wordt de grootse, echoënde centrale ruimte van Tempel zo intiem dat wij ons met Issa wanen in de keuken van haar grootmoeder op het Libanese platteland.
Met een ontwapenende rust en vredige muziek vertelt Issa over haar grootmoeder. Hoe haar huis in Libanon eruit zag, wat voor soort vrouw zij was, hoe zij met haar familie in 1948 uit Palestina heeft moeten vluchten tijdens de Nakba en in Libanon terechtkwam. Ze deed haar uiterste best om er een thuis voor haar kinderen en kleinkinderen van te maken, maar echt wortelen in de Libanese aarde lukte haar niet.
De serene wijze waarop Issa ons in haar familiegeschiedenis meeneemt, leidt ertoe dat de tragiek ervan des te harder binnenkomt. Ze noemt Israël of de Nakba niet bij naam, maar laat enkel het jaartal vallen en vertelt hoe haar grootmoeder de olijf- en vijgenbomen achter heeft moeten laten in Palestina. Wortels die al een eeuw steeds dieper de grond in ankerden en vergroeiden met die van haar familie, werden plots hard doorbroken. ‘Hoe kun je ergens landen’, vraagt Issa ons, ‘wanneer je wortels nergens kunnen aarden?’
Terwijl ze het publiek uitnodigt om een gedroogde vijg van het doek te nemen en op te eten, neemt ze ons mee in de schoonheid en wonderbaarlijkheid van de lekkernij. Niet alleen zijn het bijzonder oude bomen die de mensheid al eeuwen eerder had gedomesticeerd dan graan, ook is de vijg zelf vrucht en bloem ineen en zit elke individuele vijg vol zaden om zo te kunnen reproduceren. Elke vrucht, zo vertelt Issa, draagt dan ook eeuwenoude verhalen en wijsheid met zich mee. Een veerkrachtige vrucht als symbool voor een bijzonder veerkrachtige familie.
Op meerdere momenten hoorde ik mijn eigen grootmoeder over haar jeugd vertellen en bracht de zoete vijgenlucht me terug naar haar keukentafel op het Portugese platteland. Om mij heen sloten anderen op verschillende momenten de ogen, keken met een weemoedige blik in hun ogen naar het doek, pinkten een traan weg of lieten deze rijkelijk vloeien. De intimiteit en gezamenlijkheid die Issa met Three Songs to Re-member: A Tree, A Fruit, A Seed weet te creëren is er één die ik zelden in het theater heb gezien.
Foto’s: Ellard Vasen
Sinds twee jaar is er een nieuwe creatieve broedplaats in de Amsterdamse Pijp: de Tempel. Ooit deed dit gebouw dienst als theosofisch centrum, later als synagoge, als filmhuis en vervolgens als moskee. Nu zijn alle dogma’s overboord gegooid en is er plek voor verhalen. (meer…)
Hoe zijn aarde, voedsel en lichaam met elkaar verbonden en wat gebeurt er als de hechte band doorbroken wordt? In Restless laat de Syrische kunstenaar Giath Taha het brooddeeg spreken, dat al rijzende voortdurend van vorm verandert. (meer…)
Een jaar geleden zag ik bij de voorstelling Exit van Piet Van Dycke op het Krokusfestival in Hasselt, affiches voor een auditie van Van Dycke. Hij zocht mensen voor een productie met dans, acrobatiek én ladders, veel ladders. Er kwamen een 120 jongeren op af, acht werden geselecteerd. (meer…)
Het is ontroerend en beladen, om daar in die zaal te zitten die voor het eerst voorzichtig haar deuren opent. Waarin het meest kwetsbare op het toneel wordt gebracht: de kwetsbaarheid die het gezelschap zelf doormaakte, in de vorm van De Stervende Zwaan van Mikhail Fokine. (meer…)
