Bij Het Nationale Ballet maakte choreograaf Krzysztof Pastor met dramaturg Willem Bruls een balletbewerking van The tempest van Shakespeare. Net als voor Sheherazade (2009) werkten ze samen met de Iraanse fotografe en videokunstenares Shirin Neshat, al gaat de samenwerking deze keer veel verder en brengt Neshat ook nhaar partner Shoja Azari mee.

Om zonder de rijke taal van Shakespeare de vele thema’s van The tempest te belichten en de artistieke visies van de deelnemende kunstenaars te vatten in een dansvoorstelling is een flinke uitdaging. Krzysztof Pastor en zijn team zijn er bij Het Nationale Ballet goed in geslaagd en maakten een heldere, eigentijdse interpretatie van The tempest waarin de emotionele en psychologische ontwikkeling van de karakters in de dans van de solisten tot volle wasdom komt. Hulde aan choreograaf Pastor en dansers Jurgita Dronina (Miranda), Remy Wortmeyer (Ferdinand) en Rink Sliphorst (Caliban) en Jozef Varga (Prospero) voor hun aandacht voor de kleinste details. De passie tussen Miranda en Caliban, en later tussen Miranda en Ferdinand, de verschillende gevechten en worstelingen in duetten en trio’s, de subtiliteiten in de bewegingstaal vloeien rijkelijk in deze Tempest.

Vier verhaallijnen zijn gedestilleerd uit Shakespreares Tempest en deze worden in Pastors bewerking telkens aangekondigd met een storm, opgeroepen en opgezweept door de oude Prospero (daf-speler en acteur Abbas Bakhtiari); weerbarstig en vol met draaikolken of op momenten ogenschijnlijk kalm, terwijl een krachtige onderstroom van stampende voeten de dreiging voelbaar maakt. Het grote dansersensemble van rood, blauw, wit of zwartgerokte dansers brengt de drenkelingen naar het eiland, waarvan de grenzen helder zijn afgebakend door de roodverlichte cirkel.

Als enige vrouw tussen de solisten krijgt Miranda het zwaar te verduren. Maar ze staat haar mannetje tussen haar dwingende vader en de gretige mannen om haar heen en laat zich niet weerhouden om zich volledig over te geven aan haar eigen keuzes. De positie van de vrouw in een door mannen gedomineerde wereld krijgt zo een prominente plek in de voorstelling.

Een niet minder prangend vraagstuk, universeel en van alle tijden, gaat over vreemdeling en kolonialisme. Caliban en de zes overige oorspronkelijke eilandbewoners onderscheiden zich door hun zwarte broeken, bij hun aankomst op het eiland proberen Stephano (Serguei Endinian) en Trinculo (Roman Artyushkin) de naar hun idee onbehouwen Calibans verfijning bij te brengen. Dat het Caliban vervolgens weinig moeite kost om deze mannen die zichzelf duidelijk superieur achten, voor zijn karretje te spannen in de opstand tegen Prospero benadrukt hun eigen blindheid.

De videobeelden van Shirin Neshat vullen tijdens The tempest het hele achterdoek. Doordat Neshat beelden aan de Nederlandse kust schoot – de rollende zee, onstuimige golven, wuivend helmgras, maar ook een groep personen die slechts als silhouetten afsteekt tegen het strand – zijn associaties met het huidige vreemdelingendebat in eigen land snel gemaakt. Met deze Tempest heeft Het Nationale Ballet een bijzonder en actueel ballet in huis.

Foto: Angela Sterling