Macht erotiseert. Dat is algemeen bekend. Maar ook geweld kan de seksuele lusten opwekken. Dat merkt Christy Mahon, die in een dorpskroeg aan de Ierse Westkust vol trots bekent zijn harteloze vader de hersens in te hebben geslagen met een schep en nu op de vlucht is voor de politie. De meisjes en vrouwen uit het dorp zijn niet meer van hem af te slaan.

Het moordverhaal, waar meer achter blijkt te zitten dan Mahon vertelt, komt uit de pen van de Ierse toneelschrijver John Millington Synge. The Playboy of the Western World werd voor het eerst in 1907 in Dublin opgevoerd en leverde wat relletjes op. Ierse nationalisten en republikeinen zagen in het stuk vanwege het onderwerp, grof taalgebruik en sjofele, ondergoedachtige kleding van de vrouwen een belediging van de Ierse morele waarden.

Ook in New York ging het na de première in 1911 mis. De spelers werden uitgescholden en werden bekogeld met groente en stinkbommen. Het reizende gezelschap werd later in Philadelphia zelfs gearresteerd op beschuldiging van ‘putting on an immoral performance’. De aanklacht werd later ingetrokken, maar het stuk is lange tijd controversieel gebleven.

The Playboy of the Western World is vele malen bewerkt. Een Chinese versie speelt in een kapperszaak in Beijing, in een Ierse versie uit 2007 werd de moordenaar een Nigeriaanse vluchteling, en in musicals en films werd er weer op een andere manier aan het script gesleuteld. De Engelstalige versie van het theatergezelschap van Michael Manicardi in zijn Amsterdamse Badhuistheater blijft dicht bij het origineel, ook al is ‘Playboy’ in de titel veranderd in ‘Playgirl’.

Hierdoor is de rol van de belangrijkste vrouw,  het barmeisje Pegeen, wat prominenter gemaakt. Zij valt als eerste voor de charmes van de ‘gevaarlijke’ Mahon en hoopt dat zij daardoor het geplande huwelijk met de verlegen dorpssukkel Shawn, kan vermijden. Die arme stakker probeert zijn concurrent tevergeefs met cadeaus en een enkele reis naar Amerika weg te werken. Maar ook drie giechelmeisjes uit het dorp en een weduwe (die haar eigen man heeft vermoord, dus dat schept een band met Mahon) willen wat van hem.

Het is een hoop gedoe, met drinken, schreeuwen, misverstanden en een vechtpartij in een behoorlijk realistisch Anton Pieck-achtig decor van een armoedige kroeg. Het niveau van de spelers is op z’n zachtst gezegd nogal wisselend en het genre voelt wat ongemakkelijk aan in 2021. Je kunt het hopeloos ouderwets volkstoneel noemen, terwijl er ongetwijfeld ook mensen zijn die het positief als charmant traditioneel volkstoneel zullen omschrijven. Dat is het publiek dat enthousiast wordt van een cocktail van Dickens, Heijermans en John Lanting, het boegbeeld van het Nederlandse Theater van de Lach. Tsja, je moet er van houden.

Foto: Mike’s Badhuistheater