Het leek een match made in heaven. Twee creatieve, artistieke geesten die het allebei in New York gaan maken. Maar als hij een geweldige klapper maakt met zijn literaire debuut en zij met haar acteercarrière worstelt, komen de barstjes in de relatie. Zeker als hij niet echt geschikt blijkt te zijn voor monogamie.

De meest vruchtbare artistieke inspiratie komt vaak uit het eigen leven. Musicalschrijver Jason Robert Brown (Parade en The Bridges of Madison County) is met actrice Theresa O’Neill in vijf jaar tijd van straalverliefd via huwelijk naar scheiding gegleden. Alle zijpaadjes van deze tumultueuze relatie zijn verwerkt in de intieme tweepersoonsmusical The Last Five Years.

Natuurlijk zijn de namen veranderd, en een rechtszaak, aangespannen door O’Neill, heeft ervoor gezorgd dat de meest intieme, confronterende details uit het script zijn gehaald. Maar ook zonder de Story- en Privéstukken blijft het een sterk emotioneel verhaal. Voeg daarbij de speels-complexe muziek (ook van Jason Robert Brown), die alle stijlen aanraakt, van klezmer tot jazz-rock, en je hebt een mooie avond.

De twee geliefden vertellen en zingen het verhaal met een ander startpunt. Cathy, gespeeld door Jolijn Henneman, begint met de scheiding, terwijl Jamie, gespeeld door de Vlaamse Timo Tembuyser, aan de andere kant van het podium nog in hogere liefdessferen verkeert. Hun verhalen kruisen op de bruiloft en dat is dan ook een van de weinige momenten dat er sprake is van een fysiek samenzijn. In de oorspronkelijk versie zit je dus eigenlijk naar twee enigszins statische solo-concerten te kijken in een uiterst minimalistisch decor. Of zeg maar, zonder decor. In maart 2025 wordt de bescheiden kamermusical hernomen, met weer slechts twee spelers: Nick Jonas en Adrienne Warren.

De Nederlandse versie van de jonge musicalproducent NANOEK (die overladen werd met Musical Awards voor MELK) heeft meer spanning dan de versie die in New York te zien was. Het is dan ook een uitstekende keuze van NANOEK-opperhoofd Anouk Beugels om een danser toe te voegen aan de cast. De 22 jarige Cody Schuitemaker, een herkenbaar, expressief talent uit de Lucia Marthas-opleiding, en fijn warm gelopen als choreografie-assistent bij de musical Boni, zweeft en zwerft rond beide spelers om soms een sfeer te versterken en dan weer te relativeren. Soms agressief en uitdagend, soms troostend. Prachtig ook hoe Schuitemaker de handen laat dansen. Nadeel van deze regievondst is dat Schuitemaker zo’n oogmagneet is, dat de aandacht voor de twee anderen soms even verslapt.

In een auditiescène trekt de dansende, naamloze, en eigenlijk ook genderneutrale natuurkracht op met Cathy de actrice. Het is een scène waarin de twee regisseurs (Anouk Beugels en Suzanne Heijdra) het vrouwelijke uitgangspunt van NANOEK kunnen laten zien. Cathy wordt geconfronteerd met witte, oude mannen achter de tafel en de rij van vrouwelijke auditanten is bijna eindeloos. Veel verder dan een plek in een ensemble met alleen stagiaires komt Cathy niet. Dan laat ook Jamie zien dat hij eigenlijk niet snapt dat de kansen voor vrouwen in de artistieke wereld niet gelijk zijn aan de mogelijkheden voor mannen. Wat hem betreft is het gewoon een kwestie van doorzetten.

In de Amerikaanse versie komt Cathy een beetje als een zeurpiet over. Daar is in de vertaling van Judith Boesen en door het ijzersterke spel van Jolijn Henneman geen sprake. Ze lijdt, ze is boos en verbitterd, maar blijft overeind. Een aantal nummers kent stevige klassieke musicaluithalen, echt vocaal geweld, maar het lukt Henneman om daar geen belting-kunstje van te maken.

In Timo Tembuyser heeft ze een prima tegenspeler, met een dijk van een stem. Hij verspeelt sympathie als hij uitroept: ‘Gun mij succes, ook als jij steeds faalt’. Nee, zo’n huwelijk is niet te redden, en dat wordt in The Last Five Years wonderschoon verteld en verbeeld.

Foto’s: Sjoerd Derine