Hamlet gezien door de ogen van Horatio. De eerste ondergaat het noodlot, de tweede is de ‘storyteller’. Tijdens het The Hague Shakespeare Festival speelt actrice Annemarie de Bruijn van Het Vijfde Bedrijf een boeiende performance over het altijddurende raadsel dat Hamlet is, verklaard door zijn vriend Horatio. Lost in Denmark, geschreven en geregisseerd door David Geysen van De Appel, is zover ik weet de eerste liefdesverklaring aan het internet in het Nederlandse toneel.
‘I love Wikipedia,’ benadrukt De Bruijn. Inderdaad, dankzij deze encyclopedie op het internet verbindt zij op ingenieuze wijze alles met alles, zelfs trivia en verrassende vondsten. Moeiteloos schakelt ze van Hamlet naar Beethoven; van Friedrich Schiller naar de beroemde Deense sprookjesschrijver Hans Christian Andersen. De vorm van haar performance heeft te maken met de oervorm van theater: ze schuift twee gordijntjes open, er is licht en geluid, ze heeft schminkstift en spiegeltje in de hand. En niet het minst belangrijk, een prachtige tekst en knap extravert spel. Dat is voldoende om tot eerlijk en sterk toneel te komen.
Het Engelstalige Shakespeare Festival biedt onverwachte invalshoeken. Het accent ligt op de rol van vrouwen in de tragedies en blijspelen van Shakespeare. Onder de titel Women of will brengen twee vooraanstaande Shakespeare-acteurs, Tina Packer en Nigel Gore van het Amerikaanse Shakespeare & Co, een feministische zoektocht naar de vrouw in het oeuvre van Shakespeare, vanaf het allereerste begin via de donkere stukken uit zijn middenperiode tot het laatste werk. Tina Packer verdiept zich al meer dan veertig jaar in Shakespeare, als actrice en als regisseur. Met bijzondere souplesse wisselt ze hoorcollege af met spel. De jeugdige Shakespeare projecteert zijn verliefdheden en liefdesverlangens op ongrijpbare heldinnen, als Katharina in Taming of the shrew (De getemde feeks). We bevinden ons in de jaren 1593-1594. Packer en Gore spelen de beroemde scène na waarin Katharine haar handen open en bloot, en kwetsbaar en weerloos, legt onder de schoenen van Petruchio. Vervolgens neemt het acteursduo ons mee naar een huiveringwekkende weergave van de bloedige strijd die Macbeth en Lady Macbeth leveren met hun nachtmerries na de moord op koning Duncan in een van Shakespeares donkerste stukken Macbeth uit 1605-1606.
De eenvoud van hun spel is aanstekelijk: Packer schijnt met een zaklantaarn in het rond, alsof ze zich in een nachtelijke kasteelkamer bevindt waar spoken haar bezoeken. Dan schijnt ze met het licht over haar handen en vertolkt de beroemde scène waarin ze de bloedplekken van haar handen wil wassen. Terecht merkt Gore op dat Shakespeare in deze tijd verbitterd was en twijfelde aan het theater. Zinnen over het leven zoals ‘a tale, told by an idiot, full of sound and fury, signifying nothing’. Met juiste dictie en precieze klemtonen reciteert Gore deze aangrijpende en duistere, maar tegelijk zo veelbetekenende teksten.
Gore en Packer hebben een onstuitbaar enthousiasme. In bijna drie uur, onderverdeeld in verschillende bedrijven, nemen ze de toeschouwer mee langs Shakespeares heldinnen. Aanstaande zondag vindt tot besluit in het Nationale Toneel Gebouw de Director’s meeting plaats waarin vier regisseurs hun visie tonen op Scène 1, Bedrijf 2 uit A midsummer night’s dream. Twee theatertradities komen samen. Tina Packer van Shakespeare & Co (USA) en Katie Lewis (Royal Shakespeare Company, UK) vertegenwoordigen de Anglo-Amerikaanse traditie. Van Nederlandse zijde belichten Theu Boermans (Nationale Toneel) en Karina Kroft hun visie en werkwijze. Boermans bracht in 2011 Midzomernachtsdroom uit en Kroft regisseerde op het Oerol Festival op Terschelling in 2009 deze uitbundige komedie. Acteurs die bij deze ontmoeting zijn betrokken zijn onder anderen Jaap Spijkers, Ian Bok, Antoinette Jelgersma (zij vertolkte de rol van Puck in Boermans’ regie), Marene Miller en anderen. Vragen die aan de orde komen zijn in hoeverre een theatertraditie de stijl van een regisseur beïnvloedt. Welke keuzes worden er gemaakt? En vooral: wat zijn de overeenkomsten en verschillen in de Engelstalige en Nederlandse Shakespeare-traditie?
(Lost in Denmark, foto: Arjen Born)
Het ‘lost time’ uit de titel van Pinokkio lost time verwijst naar de jaren dat theatermaker Romke Gabe Draaijer zijn homoseksualiteit voor de buitenwereld verborgen hield. De nu 32-jarige Draaijer vindt zelf ook dat hij rijkelijk laat uit de kast kwam: pas vijf jaar geleden. (meer…)
Voor de nieuwe voorstelling van Dood Paard gingen de makers bij hun moeders te rade. Hun interpretaties van Homerus’ Ilias leiden tot een verpletterend mooie voorstelling over oorlog, patriarchale onderdrukking en de manier waarop we verhalen vertellen. (meer…)
Leiden krijgt er een nieuw theater bij. In De Generator wordt druk gebouwd aan een werkplaats voor geëngageerde jonge makers. Nieuwsgierig publiek hoeft echter niet te wachten. In een nog te verbouwen zaal organiseert Oriana van der Sande een maandelijkse storytelling-avond. In deze tweede editie van Tell me more staan sterke vrouwen centraal. We horen verhalen over Roemeense topgymnasten, Chinese legerleidsters, sterke grootmoeders en een licht incestueuze Assepoester. (meer…)
