Nadat de première van I don’t want to be an individual on my own van Genevieve Murphy dit voorjaar vanwege de coronarestricties werd uitgesteld, leek de tijdelijke sluiting van de Stadsschouwburg Utrecht dit najaar bijna weer roet in het eten te gooien. (meer…)
De massa bestaat bij gratie van het individu. Zolang de mens menselijk blijft, zal hij nooit volledig opgaan in de groep. Hoe uniform die ook lijkt. Een goede reminder in tijden van polarisering.
In zijn performance The Collective Individual Exercises tijdens Spring Utrecht toont de in Hong Kong geboren maar in Berlijn residerende kunstenaar Isaac Chong Wai de massa, het individu en het spanningsveld daartussen. Honderd man doet mee, op het grasveld voor de Utrechtse Stadsschouwburg.
Aanvankelijk neemt die massa weinig ruimte in, afgesloten door dranghekken, dicht op elkaar in de verte. Maar op teken van Chong Wai verlaten de deelnemers in groepjes de kudde, volgen elkaar strak in rijtjes – zonder onderling contact – en verspreiden zich over het grasveld in een geometrische rasterstructuur. Nu neemt de groep wel veel plaats in. Het beeld van de massa overweldigt. De strakheid heeft iets militairs, versterkt doordat alle deelnemers zwartwit dragen, als een uniform. De georganiseerde, zwijgend afwachtende massa wekt een gevoel van ingehouden spanning op.
Zodra Chong Wai zelf de laatste plek in de rasterstructuur inneemt, beginnen de honderd deelnemers te spreken. Voor zich uit, op normaal gespreksvolume. Vanop afstand versta je er niets van, de massa aan stemmen wordt een brei. Door de afstand gaat alle betekenis verloren. Tot het publiek zich tussen de massa mag begeven. Terwijl je als in een levend museum van het ene individu naar het andere beweegt, hoor je verschillende verhalen rond het thema toekomst. Een studente vertelt welke plannen ze dit weekend heeft, een iets oudere dame beschrijft de toekomst poëtisch als een vogel. Je hoort verschillende talen, waarvan je sommige niet begrijpt en dat is juist mooi. Bij het ene verhaal luister je langer dan bij het andere, wat wellicht iets zegt over jezelf.
Chong Wai’s beeld van de uniforme massa is sterk. Het doorbreken daarvan met persoonlijke verhalen nog sterker. Vertederend zelfs. En doordat deze performance in openlucht plaatsvindt, word je eraan herinnerd dat het in de werkelijkheid precies zo is: een groep mensen bestaat altijd uit een reeks individuen. Alleen was het spannender geweest als The Collective Individual Exercises echt op een publieke plek had gespeeld. Het grasveld voor de Stadsschouwburg is wat dat betreft toch alweer behoorlijk theatraal afgebakend en afgezonderd.
In The Collective Individual Exercises ontbreken enkele duidelijke cues. Er lijkt niet nagedacht over hoe je vanuit de performance zelf je publiek uitnodigt om tussen de deelnemers plaats te nemen. Nu lijkt het alsof iemand die gebrieft is door de organisatie het voortouw neemt en de rest van het publiek dan maar volgt, klaar met het kijken vanop afstand. Met het einde net zo. De luisteraars druipen na verloop van tijd langzaam af, tot iemand zonder zichtbare aanleiding begint te applaudisseren waarna opnieuw de kudde volgt. In een performance van 20 minuten, die verder zo strak gechoreografeerd is, vallen deze momenten erg uit de toon.
Het thema van het individu dat de uniformiteit van de massa doorprikt met dromen over de toekomst is mooi. Visueel en auditief is The Collective Individual Exercises zeer bevredigend. Een fijn tussendoortje om mee te pikken tijdens Spring 2018.
Foto: Isaac Chong Wai
