Theatermaker en informaticadeskundige Orion Maxted waagt zich op onbekend terrein. Zijn nieuwste werk [The Brain] is een uiterst experimentele voorstelling met digitale media. Dat levert nieuwe inzichten op, maar ook flink wat dramaturgische hobbels.

Hoe functioneert een digitaal netwerk? En hoe functioneert het collectieve brein? Maxted onderzoekt het in een voorstelling waarin hij de theaterconventies wat losser benadert dan in zijn eerdere werk. [The Brain] is een interactieve happening, waarin het publiek via een internetverbinding en een programma op de eigen smartphone de inhoud kan bepalen. Of laten we liever zeggen: enigszins beïnvloeden, want als [The Brain] iets vertelt, is het wel dat er achter elke democratie ook een strakke regie schuilt.

Op een hand-out krijgen we de instructies mee. Zo is het gros van het publiek de eerste minuten van de voorstelling druk met het installeren van het programma. Daarna organiseert het publiek zich wat rommelig op witte stoelen rondom het witte plateau in het midden van de zaal.

Via zwart-wit projecties op de wanden en een begeleidende stem worden we ingeleid in een spel waarin de collectieve gedachte wordt getoetst. Eerst schrijven we gezamenlijk een zin via het alfabet op onze telefoons, daarna reageren we op een reeks vragen. Die zijn soms zeer persoonlijk en intiem, zoals ‘wat voor soort liefde heb je nodig?’ en ‘hoe zie je jezelf over twintig jaar?’. Andere vragen zijn algemener, bijvoorbeeld ‘hoe wil je dat de wereld eruit ziet?’.

Of het spel daadwerkelijk interactief is, blijft even spannend. Maar alle antwoorden verschijnen op de wand en ik herken mijn eigen tekst. Al gauw ontstaat een gemoedelijke sfeer waarin het publiek lol begint te krijgen in het beantwoorden van de vragen. Uit de selectie van antwoorden – een regie van de onzichtbare spelmaster – ontstaat uiteindelijk een hilarische narratieve lijn.

Tot zover is [The Brain] een vermakelijke happening. Tussen de spelvormen heeft Maxted korte wetenschappelijke audio-lectures gemonteerd, waarin hij cybernetica en netwerktheorieën koppelt aan de neurologie. Niet altijd zijn ze goed te volgen, omdat ze een andere concentratie van je vragen. In een derde spelelement worden pools gecreëerd, waarin de wet van de meeste stemmen telt. Deze aanmerkelijk minder spannende spelvorm haalt de dynamiek onderuit en hier en daar wordt de voorstelling te langdradig.

Ronduit chaotisch is het laatste deel, waarin vrij onverwachts twee acteurs verschijnen. Waarom Maxted zijn hele dramaturgie hier omgooit, is mij een raadsel. Plots wordt [The Brain] dan toch een toneelstukje, een liefdesverhaal over een man en een vrouw dat we mogen sturen.

De strakke spelregie wordt losgelaten en we mogen typen wat we willen. Die ingreep is erg geforceerd en staat ook loodrecht op de wonderlijke collectieve verbeeldingskracht die is ontstaan. De georganiseerde anarchie van dit laatste deel levert weinig nieuwe inzichten op en de voorstelling zakt in als een plumpudding. De brug die Maxted slaat tussen kunst en wetenschap is boeiend en roept interessante vragen op, maar als ‘voorstelling’ werkt [The Brain] nog niet. Maxted mag meer keuzes maken. Of zit de greep naar techniek hem in de weg? Van de drie voorstellingen die ik van hem zag was degene zonder technische middelen – de menselijke woordenmachine die hij creëerde in [The Machine] – in mijn beleving het krachtigst.

Fotografie: Bas de Brouwer