Setareh Fatehi, die de afgelopen jaren bij DAS Choreography haar praktijk als choreograaf verder onderzocht, toonde afgelopen weekend in het Veem House for Performance haar voorstelling swim\او. De toeschouwer wordt uitgenodigd te dwalen door een fragiel landschap van lagen doek, losse frames en projecties.
De projecties blijken livestreams te zijn, ‘vensters op de wereld’, die het theater in Amsterdam verbinden met de keuken of de huiskamer van vrienden in Teheran. De clubmuziek, die de stemmig verlichte zaal een lounge atmosfeer geeft, is van S.M. Snider en wordt ook ergens in de ‘wijde wereld’ live gemixt.
Bezoekers kunnen bij aanvang via hun telefoon contact maken met nog andere mensen in de Iraanse hoofdstad, waardoor op de vloer een wonderlijk web van live-contacten ontstaat, dat twee kanten van de wereld met elkaar verbindt.
Fatehi heeft links en rechts zitjes ingericht, er is koffie en thee, zelf danst ze zo nu en dan uitgelaten op de muziek, maar verder overheerst een welbepaalde nietserigheid. Zondagmiddag is natuurlijk een uitstekend moment voor een afterparty, maar het publiek aarzelt om mee te dansen.
Langzaam dringt de vermoeidheid zich op, zo herkenbaar voor iedereen die een long distance relatie onderhoudt via de schermen op computer of telefoon. Het Iraanse verbod op dansen – wat uiteraard tot een zeer ontwikkelde underground heeft geleid, zowel in sociale als artistieke zin – is de tweede vorm aan schizofrenie grenzend bewustzijn, die door swim\او wordt gethematiseerd.
Terwijl sommige bezoekers in gedachten verzonken de vrolijke constructie van beeld en geluid proberen te rijmen met het onderliggende emotionele landschap vol persoonlijke, culturele en politieke kloven, zijn anderen druk in gesprek met hun collega-toeschouwers in Teheran.
Mensen worden uit Teheran via Amsterdam aan elkaar voorgesteld, soms valt een verbinding uit, wordt er onhandig gezwaaid en komen gesprekken niet verder dan een lullig hello, how are you. Maar zo intiem en informeel als de uitwisseling ook is, toch domineert een bepaalde machteloosheid de ervaring. Fatehi laat bewust na een sterk verhaal te vertellen of uitdrukkelijk de pijn te tonen, die het ondergrondse bestaan, het uitgestelde contact en het leven op afstand met zich meebrengen.
Uiteindeijk danst Fatehi samen met haar vrienden in de schermen, zoals anderen naar hun moeder zwaaien of met hun geliefde spreken. Het proberen te synchroniseren van de lichamen in de tijd, waarbij de schermen een illusie van verbinding geven tussen continenten, kamers en buurten, steden en levens, heeft iets hartverscheurends. Reyhan Khakinejad, Yalda Pakzad en Fatehi dansen echt samen, lachen om de vertraging, spelen bewust met de haperende flow die het world wide web als club nu eenmaal kenmerkt.
Een wilde avatar met prachtige staart wordt door Nooshin Askari, beeldend kunstenaar en de vijfde speler in swim\او, ter plekke in het Veem toegevoegd aan het dansende spectrum van schermen en perspectieven. De avatar is niet alleen een vrolijke manifestatie van een alternatief zelf, maar herinnert ook aan demonstranten overal ter wereld, die met slimme trucs zich proberen af te schermen van de detectie van politie en geheime dienst.
De tekst in swim\او bestaat daarom uit louter technische conversaties en vriendelijke whatsapp-gesprekken tussen toeschouwers in Amsterdam en Teheran. In het eindbeeld vormen de vijf performers, al dan niet geprojecteerd, samen een vrolijke, haast nostalgische collage van levenskaders, die nergens explicitet wordt becommentarieerd of verklaard, laat staan beklaagd.
Waar in West-Europa het overmatige, gecorrigeerde en gepimpte jezelf zijn een probleem is, en mensen hun privé gratis aanleveren voor big data mining, functioneren sociale media in een land als Iran juist als een ontmoetings- en uitgaansplek, maar wel een waar de geheime dienst altijd zal proberen mee te kijken, als ze de boel niet gewoon op zwart zetten.
De paradox van het zwerven en zwemmen in de schermen – die verbinden, maar tegelijkertijd ook een onoverbrugbare afstand tastbaar maken, die nooit een reële aanraking kunnen vervangen, en in hun optische suggestie relatief bedrieglijk zijn vergeleken met telefonisch contact of de briefwisseling – wordt in swim\او uiterst bescheiden, maar uiteindelijk vlijmscherp vormgegeven.
