Het zijn productieve tijden voor Peer Wittenbols. Zijn Liefdeslied ging een week geleden in première en Zeelandia speelt nu het speciaal voor het Zeeuwse productiehuis geschreven Suikerland. De titels klinken zoet, maar daar hoef je je bij Wittenbols geen zorgen over te maken. Het is meer een kwestie van a spoonful of sugar helps the medicine go down.

‘Zo grappig: dat broer-en-zusje-toontje van jullie,’ zegt Geesje. En: ‘Jullie zijn zo indirect, in alles! Echt grappig.’ Ze houdt zich kranig, maar het plaatsbepalingsgesteggel met de zus van haar geliefde is voor haar niet altijd even leuk. Tegenover een broer en een zus met een hechte band en hun ingeslepen omgangsvormen sta je als nieuwkomer altijd op achterstand.

Geesje (Lottie de Bruijn) zit in unisono kanariegeel op een oranje bank op een roze vloerkleed voor een gestileerd rood huis met lampjes langs deur, raam, dak en muren. Een feestje voor het oog (vormgeving: Catharina Scholten) dat goed past bij de titel Suikerland en prettig vloekt met de strekking van het stuk.

Axel (Jan-Paul Buijs) komt zijn zus Mila (Eva Marie de Waal) op haar flatje in Zeeland vertellen dat hij zijn advocatencarrière in Amsterdam inruilt voor een partnerschap bij zijn vader. Terug naar de provincie, omdat hij moe is van de werkdruk en van de Randstadhectiek. En misschien ook wel door een hartprobleem dat in de familie zit. Hetzelfde hartprobleem dat de ooit zo veelbelovende private banker Mila aan haar flatje kluistert. Ze heeft nu een baantje bij een kinderdagverblijf en ook nog ruzie met haar moeder. Zij wil juist weg, al beseft ze dat ze weinig kans heeft om te ontsnappen.

Rust tegenover saaiheid. Schone lucht tegenover minder gezonde opwinding. Verlangen naar je nest tegenover de wens om daaruit weg te vluchten. Gemoedelijke geborgenheid tegenover verstikkende sociale controle. Je kunt op veel manieren aankijken tegen je streek van herkomst.

Na veel stukken over de Zeeuwse geschiedenis (Land van over zee, De zwarte van Walcheren, De rietdekker, noem maar op) vond dramaturg en artistiek leider van Zeelandia Alex Mallems het hoog tijd voor een Zeeuwse kwestie van nu. Daarom vroeg hij Peer Wittenbols om een nieuwe tekst.

Wittebols is van net om de hoek uit Bergen op Zoom, en zijn gevoel voor couleur locale levert regelmatig een lach van herkenning op in de zaal. Hij combineerde de thema’s leegloop van de provincie en crisis van begin dertigers die het lastig vinden om duidelijke keuzes te maken in het leven.

Geesje weet het wel. Die wil trouwen, kindjes, rust, reinheid en regelmaat. Axel is lang zo ver nog niet. Dat hij besloten heeft terug te komen is al heel wat, volgende rigoureuze stappen stelt hij liever uit. En Mila wil wel weg (zegt ze), maar kan niet.

Wittenbols laat het zijn drie personages uitvechten in één bedrijf en op één locatie, zonder knip in de tijd. Suikerland is vooral een studie in taal – de taal van broer en zus en die van geliefden. Dat werkt niet alleen geestig, maar ook inhoudelijk ondersteunend, omdat ironie en rare stemmetjes goed passen bij mensen die moeite hebben met verantwoordelijkheid nemen. De gebeurtenissen in Suikerland zijn niet opzienbarend, maar het stuk is als tragikomisch, talig steekspel vintage Wittenbols. Als hij de reden waarom haar moeder Mila het huis uitgezet heeft verder had uitgewerkt, had hij nog een extra laag kunnen aanboren.

Hetzelfde team dat van Suikerland een sterke voorstelling maakt, was eerder verantwoordelijk voor Waakhondje bij De Toneelmakerij. Wittenbols schreef op de lijven en stemmen van zijn acteurs, Buijs en De Bruijn werken bovendien samen in Circus Treurdier. Zij spelen aangenaam vanzelfsprekend. Eva Marie de Waal heeft aanvankelijk een wat nadrukkelijk toneeltoontje, maar dat wordt gaandeweg minder. Ze beheersen de soepele en slimme taal van het stuk. Lidwien Roothaan laat met haar zorgvuldige regie het stuk lopen als een geolied machientje.

Suikerland komt jammer genoeg niet terug in het Zeeland Nazomerfestival, de acteurs hebben andere verplichtingen, maar is tot en met april te zien van Antwerpen tot Groningen. En volop in Zeeland natuurlijk.

Foto: Lex de Meester