Na De wraak van Ifigeneia een paar jaar geleden komt het Utrechtse Aluin nu met deel twee van de trilogie Terug naar Troje. Dit keer zoomt auteur Erik Snel in op het drama van de vrouw om wie de Trojaanse oorlog zich afspeelde: Helena. Het levert toegankelijk, glashelder drama op, waarin heel veel te lachen valt.

Bij aanvang is er geen wolkje aan de lucht. Aan de lange  bar tortelen Helena en Menelaos er lustig op los. Helena, de mooiste vrouw van de wereld en Menelaos, de koning die haar aanbidt. Ze zijn tien jaar samen en dat moet gevierd.

Voor de goed gesoigneerde Menelaos kan de avond niet stuk. Hij grossiert in slappe grappen, waar Helena nog altijd enorm om kan lachen. Maar hij is ook op zijn hoede: met een mooie vrouw zijn er altijd kapers op de kust. De onbekende man die aan de bar verschijnt, wordt bijvoorbeeld met argwaan bekeken. De man is verliefd, vertelt hij, en Menelaos voelt nattigheid.

Dat blijkt terecht. Die man is Paris, hij is stoer in zijn leren jack, komt uit Troje en is gekomen met een missie. Als wederdienst mocht hij van de godin Aphrodite de mooiste vrouw ter wereld kiezen om de zijne te maken. Hij koos Helena. Als zij even nietsvermoedend naar het toilet gaat, weet Paris haar te betoveren en zij besluit met hem mee te gaan naar Troje.

Tien jaar later is de Trojaanse oorlog voorbij. De Grieken, onder aanvoering van Menelaos, hebben gewonnen en Paris is dood. Maar de prijs is hoog: duizenden slachtoffers heeft de strijd om Helena terug te krijgen gekost. Maar het is niet voor niets geweest: Menelaos heeft haar heroverd. Ze ligt bewusteloos in zijn armen – zijn lief, de mooiste vrouw op aarde, zijn trofee. Hij neemt haar. Bruut, zoals soldaten vrouwen nemen in een oorlog.

‘Ik ben verkracht,’ zegt Helena met toenemend afgrijzen als ze bijkomt en het sperma op haar witte jurk voelt plakken. Ze voelt zich vies, leeg, een oorlogsgraf – en de weduwe van Paris.

Hoe ze ook haar best doet, tien jaar oorlog is teveel geweest voor hun huwelijk. Ze zijn onherstelbaar veranderd. Menelaos kampt met een oorlogstrauma. De dode Paris spookt voortdurend rond in zijn wanen. Hij wil vergeten wat er is gebeurd, maar Helena wil en kan dat niet.

Haar liefde voor Menelaos is gedoofd. De oorlog is voor niets geweest. Maar kun je dat zeggen tegen een volk dat tien jaar lang gevochten heeft voor haar, de mooiste vrouw ter wereld, icoon van schoonheid? Ze offerden vaders, zonen en echtgenoten voor haar vrijheid. En dan denk je te kunnen scheiden? Dus zingt Helena met de moed der wanhoop I wanna be loved by you voor hen – en weet dat ze niet ontsnappen kan.Veroordeeld tot dit huwelijk, gevangene van haar looks.

Erik Snel geeft met (it sucks to be) Helena stem aan een bijfiguur uit de Griekse oudheid. Het levert een glashelder, toegankelijk, humoristisch èn dramatisch toneelstuk op, waarin Helena wordt uitgebeeld als een tragisch slachtoffer van een door anderen opgelegd schoonheidsideaal. Een beeld dat van alle tijden is, zie de verwijzingen naar Marilyn Monroe.

Regisseur Daphne de Bruin buit de humor in de tekst volledig uit, zonder het drama kwijt te raken. Ze houdt de voorstelling daarmee perfect in balans. Haar heldere regie wordt ondersteund door een fraai intiem, door groen gedomineerd lichtplan van Claus den Hartog en een strakke vormgeving van Laura de Jong. Zij ontwierp een lange bar, die tegelijk oorlogsmonument is.

Maar uiteindelijk moeten de spelers het doen. En dat doen ze. Victorine Plante maakt het drama van Helena volstrekt invoelbaar en speelt haar vol overtuiging. Ze laveert tussen lichtheid en grote tragiek, van giebelend meisje  tot verscheurde vrouw. Dennis Coenen speelt tegen het schmieren aan. Hij benut alle komische kanten die er in zijn rol als de gladde Menelaos zitten. Maar achter al het tralala-vertoon, schemert ook de jaloezie, dominantie, liefde en oorlogsgekte van zijn personage.

Klaas Postmus speelt een dubbelrol. Als Paris is hij donker, stoer en verleidelijk. Van de godin Aphrodite maakt hij een succesnummer. Met blonde pruik en hoge hakken speelt hij de ‘deus ex machina van dienst’ licht en heel grappig.

(it sucks to be) Helena is zo’n voorstelling die op alle fronten raak is. Tekst, regie, decor, licht, spel – het versterkt elkaar en levert anderhalf uur toneel op waarbij alles klopt. Om kort te zijn: gaan dus. En o ja, nog even dit: wat hebben deze drie acteurs fijne stemmen om naar te luisteren.

Foto: Sanne Peper