Het is riskant theater, dat De orde van de Dag maakt: een serie voorstellingen naar aanleiding van de Amerikaanse verkiezingen. De afleveringen van Stemmen! worden op de dag zelf in elkaar gezet en voor een deel zelfs tijdens de voorstellingen geschreven. In de Amerikaanse verkiezingsnacht van 8 op 9 november wordt in Utrecht de laatste aflevering gespeeld.

Stemmen! verbeeldt de studio van een Amerikaanse televisiezender op 8 november aanstaande: verkiezingsavond. De opwinding is groot. Niet alleen omdat het de belangrijkste avond van het jaar is, maar ook omdat de computer die de plaatjes op het scherm moet krijgen in de war is én het gezicht van de zender (Mandela Wee Wee) zonder bericht is weggebleven. Nu neemt, met tegenzin, zijn minnares (Ellen Parren) de rol van presentator over. Pieter van der Sman, geleend van Het Nationale Toneel, speelt de getergde tv-regisseur. Anne-Chris Schulting is een medewerker die, net terug van een burn out, worstelt met de graphics en haar positie en Mark Kraan speelt onder meer de gijzelaar van de presentator.

Drama genoeg. De acteurs gaan handig om met hun teksten, die ze soms ter plekke onder hun neus geschoven krijgen van schrijvers Daan Windhorst, Oscar Kocken, Lucas de Waard en Elly Scheele. Soms maken die laatste stiekem grijnzend gebruik van hun macht en laten ze bijvoorbeeld Van der Sman een flesje chocomel in één teug leegdrinken. Die doet dat zonder blikken of blozen. Het live-gevoel, heel belangrijk voor de voorstelling, komt duidelijk over. De energieke ceremoniemeester Greg Nottrot is daarvan de motor.

De Orde van de Dag werkt elke laatste zondag van de maand ongeveer op deze manier. In de Utrechtse Schouwburg neemt het gezelschap het nieuws door met acteurs, schrijvers en muzikanten. Bij Stemmen! worden ook gasten uitgenodigd. Dit keer waren dat Amerikakenner Victor Vlam en zelfverklaard universeel intellectueel Thierry Baudet.

Vlam doet nog een poging om de Amerikaanse verkiezingen te duiden, Baudet vent vooral zijn standpunten uit, want hij doet volgend jaar mee aan de Nederlandse verkiezingen. Dus krijgen we de bekende riedel van oikofobie (onze ‘ziekelijke afkeer van de eigen cultuur’), minder Europese samenwerking, weg met de euro en de migratie.

Voor de gelegenheid verklaart Baudet zich ook voor Trump. Geen verrassend standpunt van iemand die houdt van sterke leiders en niet van vrouwen, en vindt dat hoe meer opleiding mensen hebben genoten, hoe groter de kans is dat ze domme dingen vinden. Trump is volgens Baudet te verkiezen boven Clinton omdat hij een betere visie heeft op het buitenlands beleid. Dat hij zich presenteert als sexist en racist, is dan niet echt een probleem. Als Wee Wee daar nadrukkelijk bezwaar tegen maakt, heeft hij geen weerwoord.

Je weet nooit of Baudet meent wat hij zegt of dat hij geniet van een intellectueel potje provoceren. Daarmee geeft hij een demonstratie van een van de grote problemen van de politieke praktijk: effect is belangrijker dan waarheid. Trump was een paar jaar geleden nog heel dik met Bill en Hillary: ze vonden elkaar gewéldige mensen. Nu het opportuun is om elkaar te verketteren, gebeurt dat met veel retorisch vuur.

Ook de Nederlandse politiek lijdt aan het opofferen van integriteit aan effectbejag. Wilders ontleent er zijn bestaansrecht aan. Halbe Zijlstra toetert in zijn kielzog dat RTL Zwarte Piet heeft vermoord en het Sinterklaasfeest heeft afgeschaft. Roemer kan er ook wat van. Nuances vangen geen stemmen.

Politiek dreigt steeds meer te verworden tot een spelletje, een toneelstukje. Dat laat Stemmen! goed zien. Dat een voorstelling die ter plekke in elkaar wordt getimmerd, hoe bewonderenswaardig de poging ook is, geen tweeënhalf uur kan boeien, is niet verrassend. Risico is aantrekkelijk, maar ook riskant.

Foto: Serge Ligtenberg