Lof aan het rijtjeshuis! Een als eenhoorn vermomde alien uit verre sterrenstelsels landt op onze planeet en raakt in verrukking bij twee keurige grasveldjes afgeboord met hekwerk met witte spijlen. Hij roemt de ‘puntvolmaakte hekjes’. Buul heet hij en hij uit zich in Vondeliaanse poëzie. Naast de twee rijtjeshuizen heeft de muziekband onderdak gevonden in een bushalte. Alles lijkt er vredig en gelukzalig.

Een kinderloos echtpaar woont naast een alleenwonende vader en zijn zestienjarige dochter. Op een zwoele zomeravond gaat de dochter een gesprekje aan met de buurman; ze praten over buitenaardse wezens, verre sterren. Dan volgt een omhelzing, een innige zoen, noem het een knuffel. De vader van het meisje ontpopt zich tot een fervente pedojager. De media wakkeren de burenruzie aan en nooit zal het meer zijn zoals vroeger. Het jonge muziektheatercollectief Circus Treurdier durft met Spektakel X grote maatschappelijke thema’s aan, gebracht in een absurdistische setting met scherp satirische inslag.

Regisseur Joost van Hezik weet zijn groep van acteurs en muzikanten tot een grote eenheid samen te smeden. Actrice Ellen Parren die het jonge Lolita-achtige meisje vertolkt heeft een knappe balans tussen onschuld en verleidingszucht. Haar vader (Peter van Rooijen) is uitstekend in het vertolken van gevaarlijke ‘onderbuikgevoelens’ die zelfs in de keurigste Nederlandse rijtjeshuizenstraat kunnen opborrelen. Schitterend zijn ook de rollen van het kinderloze echtpaar Jan-Paul Buijs en Dorien van Gent. Buijs’ bekentenis dat hij eigenlijk vervuld is van haat en afkeer van zijn vrouw, is een keiharde en ook ontroerende coming out. Dat zij zich uitleeft in bloedige schilderkunst en schokkende beeldhouwwerken is natuurlijk allemaal compensatie wegens liefdestekort.

Speler Thomas Spijkerman als de eenhoorn beschikt over een ijzersterke, hoge falsetstem. Dat hoor je zelden in muziektheater. Het past overigens fraai bij zijn wezensvreemde verschijning in de zo Hollandse buurt. Mooi en ook ontroerend is het moment waarop het zestienjarige meisje haar liefde aan de eenhoorn verklaart. Voor hem symboliseert deze stralend-witte verschijning de zuivere droom. Als zij de eenhoorn bemint, het middeleeuwse symbool van zuivere liefde bij uitstek, dan zal de maatschappij met zijn mediabeluste manieren haar niet treffen.

De strijd die losbrandt tussen de tuinhekjes gaat verder dan verbale schermutselingen. Explosies volgen elkaar op, de flinterdunne gevels gaan aan diggelen en uiteindelijk is er een grote collaps van het decor, ontworpen door Janne Sterke. Het slimme is dat de hele toestand rondom het zedendelict tussen buurman, uitgescholden als ‘Jacco S.’, en het meisje in nevelen wordt gehuld. Zijzelf zegt dat ze de buurman heeft verleid en hij getuigt van een moment van oprechte liefde. Maar voor zoveel subtiliteit is in de huidige maatschappij geen plaats. Hoe dat mechanisme werkt, met alle desastreuze gevolgen, toont Circus Treurdier met Spektakel X op soms onbehaaglijke, maar uiterst rake manier.

Foto: Ingvild Molenaar