Drie danseressen van ICKamsterdam belichaamden Verdi’s operaheldinnen Giovanna uit
 Giovanna d’Arco, Desdemona uit Otello en Violetta uit La Traviata in de voorstudie Double points: Verdi. Nu is er de dansopera The Sopranos met Opera Zuid, waarin de positie van vrouwen opnieuw in perspectief wordt geplaatst.

Al refereren de makers met de naam van de dansopera aan de legendarische, gelijknamige televisieserie, Carmella Soprano is duidelijk niet de vrouw die zij voor ogen hadden tijdens het creatieproces. Welke vrouwen zijn in de voetsporen van de heldinnen van Verdi getreden? Wie tillen we nu op een voetstuk?

Als de naam van Angela Merkel klinkt staat er nog maar een persoon op het toneel, een tweede en daarna een derde voegen zich erbij, totdat zij een groep vormen rondom de microfoon. Na Merkel hoort het publiek Michelle Obama, Beyoncé Knowles, namen van vrouwen met invloedrijke posities, en rolmodellen en iconen van de twintigste eeuw als Simone de Beauvoir en Coco Chanel.

Met Sheryl Sandberg wordt de opsomming besloten, de enige naam die twee keer klinkt. Sandberg doet misschien niet meteen een belletje rinkelen, maar is momenteel een van de meest invloedrijke personen in de nog steeds door mannen gedomineerde wereld. Ze maakte carrière bij Google en Facebook, maar staat ook bekend als activiste.

In de The Sopranos delen de zes dansers – twee vrouwen en vier mannen – de vloer met drie sopranen en een muziekensemble. Met de hoofden en schouders bedekt met een fijn vlechtwerk van metalen ringetjes dat lijkt te zijn afgeleid van een maliënkolder is er geen onderscheid, niet tussen de mannen en vrouwen, niet tussen de dansers en musici. Een enkel ontbloot mannentorso verraadt meer, maar ook de mannen dragen rokken. Wat hen verbindt is hun strijdvaardigheid. Daarmee worden weer andere associaties met de rol van vrouwen in de maatschappij opgeroepen.

Terwijl de musici even later hun instrumenten stemmen, warmen de dansers hun spieren en strekken zij hun ledematen. Letterlijk laat iedereen zijn of haar masker vallen om zich later lijfelijk en vol overgave in de gevoelens van de diva’s te wentelen. Violetta toont zich op het toneel met een eerste aria uit La Traviata, door sopraan Anna Emelianova en danseres Helena Volkov die samen haar rol invullen en belichamen. Ook hier is meteen sprake van een natuurlijk evenwicht.

Tegen de zijkanten en achterwand is de vloer omlijst met een laag podium, met in de linkerhoek plaats voor het ensemble en rechtsachter voor een verzameling percussie-instrumenten en glazen waaraan hoge, ijle tonen ontlokt worden. In de arena die daardoor ontstaat, vinden de ontmoetingen van zangeressen en dansers plaats, een organisch komen en gaan gedurende de voorstelling.

Sopranen Anna Emelianova en Capucine Chiaudani en mezzosopraan Marjolein Niels geven in The Sopranos een stem aan verschillende operaheldinnen van Verdi: behalve Violetta en Desdemona komen ook Leonora uit La forza de destino, Azucena uit Il Trovatore, Eboli uit Don Carlo en Gilda uit Rigoletto aan het woord. Het klinkt risicovol, een voorstelling maken met louter aria’s. Maar The Sopranos is geen langgerekt drama, soms gaan de schalkse muzikale intermezzo’s gepaard met luchtige dans. Daarbij brengen eenvoudige ingrepen in de enscenering de muziek dichtbij, zoals wanneer de dansers op een gegeven moment argeloos een deuntje meezingen.

De dans incorporeert de emoties op een aardse manier. Een rug waar sidderingen door trekken, een vlakke hand die op de borstkas slaat en terugdeinst, het lichaam dat golft of schokt. In de interactie met de zangeressen of in de groepsstukken zien we mensen in volle overgave, en ondanks de virtuositeit van de zang en dans mensen van vlees en bloed.

In de tragedies die Verdi tot uitgangspunt nam voor zijn opera’s sterven alle vrouwen. Ze leefden voor de liefde, maar stierven meestal voordat hun liefde ten volle beleefd en geaccepteerd werd. De gevaren en oordelen die hen ten deel vielen worden in The Sopranos in vier delen bezongen. Hoe haar moeder als heks werd verbrand, bezingt Azucena in een aria uit Il Travotore onder meer in het eerste deel. Twijfel overheerst in het tweede deel. Het Recordare uit het deel De Dag des Oordeels van het Requiem vormt het derde deel. Met erkenning die te laat komt en een onverwachte confrontatie, leidt de centrifugale kracht van het laatste deel naar het Libera Me van het Requiem.

Na de sterke opening van The Sopranos weten de zangeressen, dansers en musici de aandacht moeiteloos vast te houden. Het samenspel van dans en zang is een sterke symbiose die telkens weer weet te verrassen.