‘Het bankroet hangt als een zwaard van Damocles boven mij’, roept Diana wanhopig uit; zij bestiert in Amsterdam-Zuidoost het taxibedrijf Snorder, ‘die brengt u van A naar B, van kwaad tot erger’. Maar de Belastingdienst heeft beslag gelegd op haar vermogen: binnen een week moet ze 25.000 euro betalen.

Het zwaard van Damocles is een ‘witte metafoor’, reageert haar dochter fel als ze naar haar moeders litanie luistert. Onder de artistieke leiding van John Leerdam als regisseur en co-schrijver heeft Stichting Julius Leeft in zeer korte tijd en met weinig repetities een bijzondere en actuele theateravond georganiseerd in De Balie. De voorstelling heet Snorder en is de eerste in een reeks van vijf. Waarom geen ‘zwarte metafoor’ vervolgt de dochter, bijvoorbeeld het zakdoekje van de zwarte Othello, dat staat ook voor onheil. Deze eerste aflevering uit de reeks heeft als ondertitel Zwarte Sinterklaas. Diana heeft een list verzonnen om een Zwarte Sinterklaas de Bijlmer met haar taxi binnen te laten rijden. Inderdaad, aan het slot komt een Zwarte Sint binnen die haar wil betalen met drugs; we zien een wit blokje cocaïne en nog wat andere roesmiddelen.

Scherpe teksten debiteren de acteurs. Het gaat over zwart-wit, over Surinamers die een nauwelijks verholen, vrolijke aversie tegen Turken hebben, over de Nederlandse identiteit en gierigheid en over de Surinaamse samenleving. Met muziek van discjockey DJ Lovesupreme en met dans aan het slot krijgt de voorstelling een meer dan feestelijke toon. Tekstauteur Jenny Mijnhijmer heeft onder meer met Robert Vuijsje en Paulette Smit een lichte vorm van satire gekozen om de Surinaamse leefwereld in de Bijlmer vorm te geven. Zinnen als ‘Er is altijd zwart en wit, mannen vallen altijd op blonde vrouwen’ hebben niet de terughoudendheid van politiek correct theater, maar raken meteen de kern. Twee schoonmakers kunnen heerlijk incorrecte taal spuien, en dat maakt het realisme des te groter.

Actrice Manoushka Zeegelaar Breeveld als de redderende Diana is geweldig; ze probeert anno 2014 in de Bijlmer al hosselend met haar zogenoemde zwarte taxibedrijf te overleven. Alle rollen zijn perfect neergezet, omdat elke acteur of actrice een nadrukkelijk type vertegenwoordigt, en dat zie je niet zo vaak in het officiële theater. Vastert van Aardenne is de goedwillende, zwartwerkende Pool in wit T-shirt die best met de taxi rondjes wil rijden. Voorts vallen op Farida van den Stoom, Immanuele Grives, Paulette Smit en ja, eigenlijk elke speler is uitstekend gecast en komt overtuigend tot zijn recht. Het idee om een voorstelling over snorders, ofwel illegale taxichauffeurs, in Zuidoost te maken is niet uit de lucht gegrepen: de gemeente wil deze ‘kriskrastaxi’s’ aan banden leggen, maar krijgt er geen greep op.

John Leerdam kan, zoals blijkt uit regie en tekst, snel reageren op maatschappelijke gebeurtenissen. Over het gebrek aan actualiteit in het theater is weleens gezegd dat het komt omdat theater een traag medium is: voordat een actueel stuk geschreven en ingestudeerd is, is de brandende noodzaak alweer verdwenen. Maar Stichting Julius Leeft laat zien dat er met geoefende spelers en scherpzinnige tekstschrijvers zeker snel gereageerd kan worden. De Zwarte Sinterklaas is een treffende vondst: heel de discussie rondom de Zwarte Pieten van de laatste maanden, al begonnen in de zomer, zit erin vervat. En John Leerdams gezelschap heeft nog een enorm voordeel: de spelers beschikken over moed en speelplezier. En zijn niet bang controversiële thema’s met de juiste inzet uit te beelden.

Foto: Jean van Lingen