Ondanks de aangescherpte coronamaatregelen kon het What You See Festival afgelopen weekend toch doorgaan, met enige aanpassingen. Op zondag 21 november bezocht ik in Stadsschouwburg Utrecht de slotavond van het festival dat vragen opwerpt over bestaande normen in gender en identiteit en de diversiteit op dat vlak viert. De afsluiter bood een licht activistisch, maar vooral warm programma met onder meer muziek van singer-songwriters Shashani en Bahghi, moedige statements van een groep LGBTQIA+-ers met biculturele achtergrond, en delen uit de performance Youth For Sex, gemaakt door negen Vlaamse jongeren onder aanvoering van Maxime Dreesen bij De Studio.

Gouden venus
In de foyer vlijen veel bezoekers hun lichaam even tegen de uitnodigende bolle opblaassculptuur SOFT VXNXS van de Zuid-Afrikaanse kunstenaar Golden Dean (Dean Hutton). Ook ik leun even lekker op het grote luchtkussen. Deze gouden Venus heeft andere afmetingen dan de klassieke voorganger en vult bijna de volledige ruimte; ze is dan ook geschapen om ruimte te maken voor ‘dikke queer lichamen’, zo staat te lezen op het begeleidende bordje. De klassieke beeldhouwkunst gaf de lichamen niet weer zoals we ze uit de echte wereld kennen, maar volgens gestandaardiseerde ‘ideale’ afmetingen. Ideaal? Voor wie? Vervolgens werden die afmetingen natuurlijk ook figuurlijk in steen gehouwen; ze werden gezien als dé maten om naar te streven, met alle ongeluk van dien voor wie daar niet aan voldoet. Dit sculptuur geeft de opmaat naar het waarderen van en plezier in verschillen, waar het de rest van de avond ook om gaat.

Verschillende lichamen 
Introdans kan helaas de voorstelling Pro Forma niet live komen spelen; het virus gooit roet in het eten. Choreograaf Adriaan Luteijn en dansers Eva Eikhout en Lize Wubbels moeten collega Vérine Bouwman missen. De video die wordt vertoond laat veelbelovende delen zien uit de choreografie, die Luteijn met en speciaal voor de drie heel verschillende lichamen en hun bewegingsidiomen maakte. Eikhout en Wubbels beloven in het nagesprek om volgende keer alsnog live te komen dansen. Ik kijk er alvast naar uit.

Trots manifest
Een rij jongeren in kleurige uitdossingen staat als laatste act van de avond klaar in een wolk rook op het achtertoneel. Krachtig stampend marcheren ze voorwaarts, richting het licht. Eenmaal daar aangekomen leggen ze met behulp van hun kartonnen protestborden uit wat ze hier komen doen; zij brengen de ‘protest performance’ Youth for Sex. Ze komen in het geweer tegen geweld jegens LGBTQIA+-ers en willen dominante denkstructuren over seksualiteit doorbreken. Weg met achterhaalde normen en waarden; seksualiteit, gender en identiteit trekken zich niks aan van hokjes. Het vuur in hen is ontstoken door een homofobe moord en de daaropvolgende protestmars in Antwerpen.

Er volgt een reeks persoonlijke solo’s die met grote overgave worden gebracht. Soms grappig, soms zeer barok, soms out-and-proud en dan weer kwetsbaar. Telkens keren ze zich tegen de shaming waar wie buiten de benauwde norm valt, mee te maken krijgt. Milan wil zijn seksualiteit niet moeten verstoppen, Hanae wil zonder angst in Marokko met haar vriendin hand in hand over straat kunnen. Anse brengt een kwetsbare monoloog over maagd zijn, Saar strijdt tegen de onwetendheid rondom soa’s, en zo toont elk van hen de moed om niet te zwijgen. Het mondt uit in een trots manifest met tien nieuwe geboden, waarin van de oude versie alleen de tiende overblijft: wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet.

‘Youth for Sex is coming / all over your face / We’re not here to attack you / It’s time to embrace / Fight like a girl / Cry like a boy / We just want a future / that we can enjoy.‘ De jongeren stampen weer, nu op hun strijdlied met catchy refrein. Ze stellen strijdbaar hun eisen, ze zijn een vuurwerkpakket van dadendrang en drift, ze hebben aanstekelijk lol en plezier met elkaar, en dat maakt deze performance tot een prikkelende afsluiter van een avond die tot dan toe toch wat kabbelde qua intensiteit.