In Sisters neemt Sheralynn Adriaansz het publiek mee in een verhaal dat zich in het heden, verleden en de toekomst afspeelt. Door de tijd heen, van verre voorouders naar de ongeboren kleinkinderen, laat Adriaansz een kwetsbaar en gelaagd verhaal zien, dat op poëtische wijze de struggles zichtbaar maakt die komen kijken bij het doorgeven van je roots aan de volgende generaties. Niet alleen de struggles, maar vooral de kracht staat centraal die we generatie op generatie doorgeven. Kracht die in verbinding staat met alle vrouwen over de hele wereld.

‘Vanaf je derde maak je echt herinneringen die je je hele leven bijblijven.’ Ziva wordt midden in de nacht wakker in afwachting van de derde verjaardag van haar dochter Mira. De realisatie dat de derde verjaardag een cruciaal moment in het leven van haar kind is, lijkt een voorbode. Een moment van besef voor Ziva, van de belangrijke rol die zij speelt in het doorgeven van verhalen en herinneringen die Mira’s leven zullen laden met een beeld van wie ze is, vandaan komt en wie ze zou kunnen zijn.

Ziva wandelt door haar woonkamer en vindt oude foto’s die zij niet kan plaatsen. Een foto van haar voormoeder (een vrouwelijke voorouder) bijvoorbeeld, en foto’s van een pubermeisje dat erg op haar tweejarige dochter lijkt. Voordat Ziva kan nadenken over wie die totale vreemden zijn en hoe zij verbonden zijn aan haar dochter, komen twee geesten de kamer binnenlopen. De geest van haar voormoeder en de geest van de toekomstige versie van Mira.

Hiermee begint een zoektocht voor zowel Ziva als Mira naar hun eigen verborgen familiegeschiedenis. Ziva staat als moeder voor een onvermijdelijk kruispunt: hoe kun je je verhouden tot een ingewikkelde en pijnlijke geschiedenis waar je niet alle puzzelstukjes van hebt? Duidelijk is dat Ziva voor een onvermijdelijke keuze staat, die herkenbaar is voor vele zwarte vrouwen en vrouwen van kleur, die moeders en dochters zijn en leven met intergenerationeel trauma van vierhonderd jaar onderdrukking en een verborgen en uitgewiste familiegeschiedenis. Haar dochter is immers twee en hoeft nog niet te dealen met deze dingen.

Maar haar dochter Mira ziet dit anders. De geest van Mira herinnert zich namelijk alles. Als een echte warrior is zij niet bang voor haar geschiedenis en verhaal, maar ‘tapt’ uit de superkracht van haar voorouders om sterk in haar schoenen te staan. ‘Al haar voorouders worden wakker in haar.’ Het is een poëtische verbeelding van de zwarte ervaring, die doet denken aan de film Daughters of the Dust van Julie Dash, waarin door middel van een circulair narratief het heden, verleden en toekomst worden vertoond.

In regie van Nita Kersten spelen Sheralynn Adriaansz, Jatou Sumbunu en Bo Bojoh verschillende personages die het leven van voorouders en kleinkinderen in toekomst en verleden verbeelden. Ze halen herinneringen op die een beeld geven van hun levens, karakters en achtergronden. Om te laten zien hoe al deze levens en legacies samen terugkomen in dochter Mira en daarmee in connectie staan met haar voorouders, is gekozen voor personages die zinnen tegelijkertijd uitspreken of dialogen die door meerdere personages worden uitgesproken. Haar voorouder zit op dezelfde plek als zij, realiseert Mira zich, ‘in kleermakerszit houding op de bank’.

Adriaansz schetst een herkenbare situatie als vrouw van kleur met koloniale roots, wanneer ze zich afvraagt of zij ‘Lang zal ze leven’ in het Nederlands moet zingen op haar dochters verjaardag. Een dilemma van een jonge moeder die Nederlands is, maar graag haar dochter iets wil meegeven van haar roots. Een ervaring die ik herken, maar nog nooit op toneel heb gezien. Inmiddels doen wij dat zelf tijdens onze familieverjaardagen in het Sranan Tongo, in het Spaans, Papiaments en in het Nederlands. Dit geeft weer hoe het elke keer een keuze is om in je dagelijks leven na te denken over hoe we degenen die ons zijn voorgegaan kunnen eren en vooral hoe we die namen, verhalen en herinneringen doorgeven, om iets meer te zeggen over wie we zijn.

Onze verbinding met onze voorouders is empowering en een kracht om uit te putten. Hiermee lijkt de boodschap van de voorstelling (geschreven door Melissa Knollenburg) te zijn dat door deze namen en geschiedenissen door te blijven geven een krachtige en fundamentele connectie tussen zusters mogelijk is. Een boodschap die tijdens de #SayHerName vrouwenprotesten in 2015 in San Francisco luidkeels werd geroepen om aandacht te vragen voor de dood van Tanisha Anderson, Rekia Boyd, Aiyana Jones, Yvette Smith en vele andere Afro-Amerikaanse vrouwen die als gevolg van politiegeweld zijn omgekomen. #SayHerName benadrukt ook het belang van collectieve rouw en herinnering van de vrouwen die ons voorgingen en de kinderen die na ons komen.

De voorstelling eindigt met een krachtige scène van drie generaties die meelopen met de vrouwenprotesten. ‘Leer me onze namen te herhalen’, spreekt dochter Mira terwijl ze met al haar zusters meeloopt. Want in een maatschappij waar de levens en verhalen van zwarte vrouwen structureel en systemisch onzichtbaar worden gemaakt, vormen die intergenerationele connecties een enorme kracht. ‘Al haar dochters trekken door de straten’, en ze worden wakker in haar.

Foto: Moon Saris