In Shot laten Jasper van Luijk en Christian Yav ons het effect van medialisering op onze fysieke relaties ervaren. Ze tonen ons letterlijk verschillende perspectieven van hetzelfde beeld en zetten het publiek daarbij niet slechts op de stoel van voyeur. In beklemmende en kwetsbare scènes weten ze onder de, ieder geval mijn, huid te kruipen.
Jasper van Luijk, in choreografische samenwerking met danser Christian Yav, weet hoe hij een dromerig plaatje moet maken. Met muziek, zacht gedempt licht, de juiste pose en afstand tot elkaar. Op de tonen van een dissonante jazzy piano loopt de slanke, fijn gespierde Yav op. Fotograaf Menno van der Meulen staat aan de rand van de vloer al klaar met zijn camera. Yav kijkt niet direct in de camera, eerder ergens in de verte, maar hij lijkt te zeggen, kijk maar, hier ben ik. Dan strekt hij lang en zacht zijn armen naar voren, zijn rug bolt op en duikt zijn bovenlijf voorover. Klik.
In het midden van de vloer is een witte vierkante balletvloer gelegd, een tikje gedraaid. Aan de achterzijde van het vierkant twee verrijdbare wanden met wit gaasdoek. Daarop worden de foto’s direct zichtbaar gemaakt. Zonder opsmuk, in zwart-wit. Een keuze die het spel op de vloer nog extra kracht bijzet. Yav poseert verder en de poses vormen steeds sneller uitgevoerd een frase die zich door de ruimte beweegt. Alsof hij daarmee het heft in handen neemt. De fotograaf stapt de vloer op en draait mee om zijn onderwerp. Je wil Yav heel graag zien bewegen, zijn soepele lijf en intrigerende présence. Maar Van der Meulen probeert hem juist in te perken met zijn lens.
Wat volgt zijn verschillende scènes waarin de relatie tussen de twee mannen steeds verandert. Yav zoekt toenadering tot Van der Meulen en probeert de camera die steeds tussen hen inzit weg te duwen of laat de lens juist dicht op zijn huid komen. Van der Meulen laat zijn macht, zijn veilige haven niet zomaar los, maar verschuilt zich er nog extra achter. Wanneer Yav zich kwetsbaar opstelt en dat ook van Van der Meulen verlangt, geeft deze eerst geen kick. Langzaam verandert de kwetsbaarheid in aanhankelijkheid.
Soms geeft Van der Meulen zich gewonnen, staat hij het toe dat Yav zijn camera in handen neemt en zelfs dat hij de fotograaf fotografeert. Je ziet hen worstelen om steeds een nieuwe weg tot elkaar te vinden. Daar bovenop de foto’s die steeds verschijnen op de wanden en ons een heel ander beeld tonen dan wat zich live op de vloer afspeelt. De foto’s laten een ogenschijnlijk intieme afstand zien of juist een enorme dynamiek. Soms zelfs een zacht landschap waarin je je veilig waant.
Fotograaf Van der Meulen, met wie Van Luijk al lange tijd samenwerkt, staat voor het eerst op het toneel en het is mooi om te zien hoe hij zich staande weet te houden. Is het meestal de taak van de fotograaf om onzichtbaar te zijn, nu moet hij juist ruimte innemen. Samen met Yav vormt hij een spannend duo. Daarbij Yavs donkere verschijning die nog een extra dimensie naar voren zou kunnen brengen. De ‘oudere witte man met macht’ en de ‘jonge donkere performer die zich blootgeeft’. Te gemakkelijk kan je met een duo als dit op het toneel de balans naar dat gesprek laten glijden. Maar dat deden ze niet, omdát het over mensen, ongeacht kleur, gaat.
Van Luijk speelt niet alleen met de twee pionnen op het toneel, maar ook met ons, het publiek. Steeds denk je: ‘Verdorie, waarom doe je dat!’ Hij creëert scherpe kaders en snijdt dan zijn scènes radicaal af, als de rand van een foto. Even ongenadig als fotograferen in zwart-wit. Zo word je langzaam, heel geniepig, medeplichtig aan wat zich op het toneel afspeelt. Wat betekent het om je kwetsbaar op te stellen, als daar geen filter tussen zit? Zijn we zo gewend aan dat andere beeld, dat we het aanraakbare niet meer met open blik durven benaderen? Achter de foto, achter de uitsnede gaat de wereld gewoon door.
Foto: Sjoerd Derine
